توصیه‌هایی برای پیشگیری از سرماخوردگی کودکان
اغلب والدین با دیدن علائم سرماخوردگی در کودک دست به کار می‌شوند و سراغ جعبه دارویی کوچک موجود در خانه می‌روند و داروهایی مثل آنتی‌بیوتیک یا شربت ضدسرفه به او می‌دهند تا بتوانند علائم سرماخوردگی در کودک را تسکین دهند. دکتر شیوا رفعتی، متخصص کودکان و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهد می‌گوید: «سرماخوردگی درمان ندارد و علت بیماری ورود ویروس‌های مختلف به بدن کودک است.»
سرماخوردگی در کودکان بیشتر از چه نوعی است؟
هر کودک ممکن است در طول سال با چند ویروس مختلف سرما بخورد. بیش از 200 نوع ویروس سرماخوردگی وجود دارد. شایع‌ترین نوع ویروس، رینوویروس است. این ویروس در فصل پاییز و زمستان فعال‌تر است. کودکان در سن کم ممکن است 8-6 بار سرما بخورند. تعدد سرماخوردگی در 15-10 درصد کودکان به 12 بار در سال می‌رسد. البته غیرطبیعی محسوب نمی‌شود. این حالت را در کودکانی که به مهد می‌روند بیشتر مشاهده می‌کنیم.
ویروس از چه راه‌هایی وارد بدن می‌شود؟
ویروس از طریق سرفه، عطسه، حرف‌زدن، تماس با اشیایی که در دسترس چند نفر است مثل لیوان، گوشی تلفن، در یخچال و… منتقل می‌شود. ویروس در محیط خارج از بدن و روی اشیاء به مدت 2 ساعت زنده می‌ماند.
علائم آن چگونه است؟
کودکان ابتدا احساس ناراحتی و خراش گلو دارند و بعد آبریزش بینی و انسداد به آن افزوده می‌شود. خراش و درد گلو زود بهبود می‌یابد. ترشح‌های بینی هم شفاف است. 30 درصد از کودکان سرفه هم دارند.
آیا تغییر رنگ ترشح‌های بینی در کودک می‌تواند نشانه وجود عفونت در مجاری هوایی باشد؟
ترشح‌های بینی به‌تدریج تغییر رنگ می‌دهد و به رنگ سبز درمی‌آید. این وضعیت طبیعی است و نشانه عفونت سینوس‌ها نیست و جای نگرانی ندارد.
طول مدت سرماخوردگی در کودکان چقدر است؟
سرماخوردگی معمولی در کودکان یک هفته طول می‌کشد ولی در بعضی از کودکان تا 12 روز هم طول می‌کشد.
کدام بیماری‌ها در کودک علائمی مشابه سرماخوردگی دارند؟
بیماری‌هایی مانند آلرژی، سینوزیت، لوزه سوم و… علائمی مانند سرماخوردگی در کودک ایجاد می‌کنند. آلرژی مانند سرماخوردگی ممکن است با خارش گلو و بینی، آبریزش بینی، سرفه و گرفتگی بینی همراه باشد. سینوزیت نیز با تب، سردرد، ادم و تورم اطراف چشم و ترشح‌های چرکی بینی و پشت حلق همراه است. البته این علائم بیش از 2 هفته طول می‌کشد. لوزه سوم نیز گاهی علائمی مانند سرماخوردگی ایجاد می‌کند ولی شاخص‌ترین علامت در کودکانی که لوزه سوم دارند، خرخر است. گاهی نیز کودکان اجسامی را داخل بینی می‌برند که ممکن است باعث عفونت در مجرا شود. البته این ترشح یکطرفه، بدبو و طول کشیده است.
برای پیشگیری از سرماخوردگی به‌خصوص میان دانش‌آموزان چه توصیه‌ای دارید؟
باید به کودکان مدرسه‌ای آموزش داد تا مرتب دست‌هایشان را بشویند. جدا کردن حوله و مسواک‌های کودکان نیز کمک‌کننده است. انداختن یک حبه سیر در غذا به صورت پخته و استراحت کافی کودک، کم کردن استرس ناشی از ترس و تغذیه مناسب و خوردن میوه تازه باعث قوی‌تر شدن سیستم ایمنی می‌شود. کودکانی که برای اولین بار وارد مهدکودک یا مدرسه می‌شوند ممکن است چند بار و به فاصله کمی دچار سرماخوردگی شدید شوند چون هیچ تماسی با ویروس‌های مختلف نداشته‌اند ولی در سرماخوردگی‌های بعدی علائم کمتری را نشان می‌دهند. باید به کودکان آموزش داد تا ترشح‌های بینی را تخلیه کنند و دستمال آلوده را در سطل زباله بیندازند. مسئولان مدارس حتما باید به این نکته توجه داشته باشند و در دستشویی‌ها صابون مایع قرار دهند و دانش‌آموزان را نسبت به شستشوی دست‌ها تشویق کنند. خانواده‌ها نیز نباید کودک تب‌دار را به مدرسه بفرستند.
برای تسکین علائم سرماخوردگی کودکان چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنید؟
همان‌طور که می‌دانیم سرماخوردگی در کودکان یا بزرگسالان درمان ندارد و درمان‌ها صرفا تسکینی هستند اما درمان‌های تسکینی در کودکان نیازمند ملاحظاتی است. دادن شربت سرفه به کودکان کمتر از 2 سال به‌ویژه کمتر از 1 سال ممنوع است. برای کودکان بالای 1 سال می‌توان شربت سرفه عسل تجویز کرد. حتی می‌توان مقدار کمی عسل را با چند قطره آبلیموی تازه مخلوط کرد و به کودک داد. مصرف مایعات گرم و غرغره کردن با آب نمک برای کاهش خارش و سوزش گلو مفید است. داروهای گیاهی مانند دمنوش آویشن نیز به بهبود سرفه کمک می‌کند. برای گرفتگی بینی کودک هم می‌توان از قطره‌های بینی استفاده کرد. دادن سوپ مرغ، آش، شیر، غذاهای گرم، آب‌میوه تازه و لیموشیرین برای کودک مفید است ولی باید از دادن غذاهای سرخ‌کردنی، ترش، تند و غذاهای سرد مانند بستنی و آب سرد به کودک خودداری کرد.
آیا مادری که دچار سرماخوردگی شده می‌تواند به کودک خود شیر بدهد؟
مادرانی که دچار سرماخوردگی هستند، می‌توانند به فرزندانشان شیر بدهند چون ویروس سرماخوردگی وارد شیر مادر نمی‌شود ولی قبل از شیر دادن باید دست‌ها را با آب و صابون بشویند. البته شیر مادر حاوی آنتی‌بادی است و کودکانی که شیر مادر می‌خورند کمتر دچار سرماخوردگی می‌شوند مگر اینکه به صورت مداوم با فرد بیمار و حامل ویروس سرماخوردگی در تماس باشند.
چه زمانی سرماخوردگی کودکان جدی است؟
کودکانی که بی‌قرارند، تب بالا، سرفه‌های شدید، گوش‌درد، خس‌خس سینه و تنگی نفس دارند و علائمشان بیشتر از 10 روز طول کشیده را حتما باید به پزشک ارجاع داد.
سرفه‌های پایدار نشانه چه مشکلی در کودک است؟
بعضی از کودکان به‌خصوص آنهایی که دچار آلرژی، آسم و لوزه سوم هستند مجاری هوایی حساسی دارند و با ورود ویروس به مجاری راه‌های هوایی حساس‌تر می‌شود. این کودکان ممکن است تا مدت‌ها بعد از پایان سرماخوردگی سرفه‌های خشکی داشته باشند. اگر سرفه بیشتر از 2 هفته طول بکشد بهتر است با پزشک در این باره مشورت شود. لازم به ذکر است استفاده از اسپری‌های خوشبو‌کننده، سیگار و اسپند شدت سرفه را افزایش می‌دهد. اگر سرفه خلط‌دار باشد احتمال سینوزیت کودک مطرح است.
