قدیمی‌ترین شهر آسمانخراشی دنیا چه زمانی ساخته شد؟ شهری ملقب به منهتن صحرا!
500 سال پیش، شهری از آسمان‌خراش‌ها در بیابان بنا شد و هنوز هم پابرجا است.
این شهر که به عنوان “منهتن صحرا” شناخته می‌شود، حتی از نیویورک پرجمعیت‌تر است و الگویی برای شهرسازی محسوب می‌شد.
هیچ کلان شهر «عمودی»، قدیمی‌تر از شیبام یمن در جهان وجود ندارد. “آسمان خراش”های آن در قرن شانزدهم ساخته شده‌اند و تا به امروز تاب آورده‌اند.
هنگامی که یک کاوشگر بریتانیایی در دهه 1930 به آن برخورد کرد، آن را “منهتن صحرا” نامید.
7000 نفر در 0.3 مایل مربع زندگی کی‌کردند که همتراز با متراکم‌ترین کلان شهر‌های جهان مدرن است.
قدمت شیبام به 1700 سال قبل برمی‌گردد که در آن زمان، توقفگاهی کاروان‌های تاجران ادویه بود و بخشی از یک شبکه باستانی بود که اروپا و آسیا را از طریق خاورمیانه به هم متصل می‌کرد.
اما این شهر در سال 1532 در اثر سیل ویران شد و بیشتر شهر امروزی اندکی پس از آن ساخته شد. این شهر به سبب توقف بازرگانان برای اسکان و استراحت، ثروتمند بود.
دیوار‌های شهر 7 متری و ساختمان‌های بیرونی به هم پیوسته، حریمی را در برابر مهاجمان احتمالی تشکیل می‌دادند و شهر تنها یک دروازه ورودی داشت.
ساختمان‌های این شهر به دلایل متعددی به صورت عمودی گسترش یافتند: اهداف دفاعی، جلوگیری از آسیب سیل و نگه داشتن کل خانواده‌های گسترده آن زیر یک سقف.
در برخی موارد آنها 11 طبقه یا 60 متر ارتفاع داشتند. اما آنها چطور ساختمان‌هایی با توجه به فناوری آن روزها با این ارتفاع می‌ساختند؟
معماری آنها کاملاً “بومی” بود. همه ساختمان‌ها از خشت (روی پایه‌های سنگی) ساخته شده بودند که با بالا رفتن از ضخامت آن کاسته می‌شود.
خشت، خاک رسی است که برای خشک شدن در آفتاب ر‌ها شده می‌شود. خاک رس می‌تواند بار‌های بسیار زیادی را تحمل کند: 2.5 تا 3 برابر مقاومت فشاری بتن.
کف‌ها از چوب ساخته شده بودند و تیرچه‌های چوبی به صورت متناوب تقویت می‌شوند.
این روش نزدیک به دو هزار ساله، برای ساخت سازه‌های عظیم استفاده می‌شود.
به همین گونه اولین قلعه جهان ساخته شد: قصر غمدان درقرن سوم در صنعا که ظاهراً 20 طبقه بود و به طرز ماهرانه‌ای با گرمای بیابان سازگار بود. آجر‌های گلی ظرفیت گرمایی بالایی دارند و سرعت تغییر دمای داخل ساختمان را کاهش می‌دهند.
نمای بیرونی با گچ آهکی رنگ شده است که هم بازتابنده و هم ضد آب بود.
فضای داخلی به این ترتیب خنک می‌ماند و با پنجره‌های کوچکی مشبک چوبی، تهویه می‌شوند که مانع رسیدن نور مستقیم خورشید به داخل می‌شدند.
پس از ساخته شدن این ساختمان‌ها، آنها بایستی پیوسته نگهداری و مرمت شوند: لایه‌های جدید گل به طور دوره‌ای برای محافظت از آنها باید استفاده شوند.
این سازه‌ها نمونه‌های اصلی قرن شانزدهمی هستند، اما برای قرن‌ها به‌طور مداوم ترمیم شده‌اند.
شیبام حتی می‌تواند می‌تواند در مورد برنامه‌ریزی دقیق شهری به ما چیز‌های زیادی بیاموزد.
چیزی که شهر را خنک نگه می‌داشت این است که ساختمان‌ها بسیار متراکم هستند و روی هم سایه می‌انداختند.
حیاط‌ها هوای سرد شب را در خود ذخیره می‌کردند و خیابان‌های زیگ زاگ که مانع خروج مستقیم هوای سرد می‌شدند.
خیابان‌ها در سمت مخالف تابش پرتو خورشید قرار داشتند و سایه را به حداکثر می‌رساندند.
این مکان با قرن‌ها تخصص و تحربه محلی کاملاً با محیط اطراف سازگار شده بود.
یکی دیگر از دلایل بلند بودن این ساختمان‌ها، استفاده کمتر از زمین باارزش کشاورزی بود. زمینی که تمام مواد غذایی و مصالح ساختمانی مورد نیاز برای حفظ شهر را فراهم می‌کند.
به عبارت دیگر شیبام نقطه مقابل آسمان خراش شهر مدرن امروزی است که با فولاد و شیشه ساخته‌اند.
