10 دانستنی باورنکردنی درباره جنگ فالکلند

جنگ فالکلند، یکی از درگیری‌های نظامی کوتاه اما سرنوشت‌ساز قرن بیستم بود که بین بریتانیا (United Kingdom) و آرژانتین (Argentina) در سال ۱۹۸۲ بر سر جزایر فالکلند (Falkland Islands) رخ داد. این جنگ که تنها ۷۴ روز طول کشید، پیامدهای ژئوپلیتیکی مهمی داشت و تأثیرات آن هنوز هم در روابط بین دو کشور دیده می‌شود. بریتانیا در این جنگ توانست کنترل خود را بر جزایر حفظ کند، اما هزینه‌های انسانی و اقتصادی این درگیری برای هر دو طرف سنگین بود. در حالی که بسیاری این جنگ را یک درگیری منطقه‌ای می‌دانند، اما از نظر راهبردی و نظامی، جنگ فالکلند درس‌های ارزشمندی برای آینده درگیری‌های دریایی به همراه داشت.

این جنگ در دورانی رخ داد که آرژانتین تحت یک دیکتاتوری نظامی بود و با بحران‌های اقتصادی و نارضایتی عمومی مواجه بود. رهبران این کشور با تصرف جزایر فالکلند، تلاش کردند توجه مردم را از مشکلات داخلی منحرف کنند. اما بریتانیا به سرعت واکنش نشان داد و با اعزام نیروی دریایی و هوایی خود، توانست جزایر را پس بگیرد. پیروزی بریتانیا در جنگ فالکلند نه‌تنها جایگاه سیاسی نخست‌وزیر مارگارت تاچر  را تقویت کرد، بلکه قدرت نظامی بریتانیا را بار دیگر در سطح جهانی به رخ کشید. در ادامه، به 10 دانستنی جالب و کمتر شناخته‌شده درباره این جنگ می‌پردازیم.

۱- جنگ فالکلند در ابتدا جنگی «ناخواسته» بود

برخلاف تصور عمومی، جنگ فالکلند از ابتدا  برنامه‌ریزی‌ نشده بود. در واقع، دولت نظامی آرژانتین، به رهبری ژنرال لئوپولدو گالتیری (Leopoldo Galtieri)، تنها قصد داشت با نمایش قدرت، حق حاکمیت خود را بر جزایر فالکلند تثبیت کند و انتظار یک واکنش شدید از سوی بریتانیا را نداشت. اما مارگارت تاچر، نخست‌وزیر بریتانیا، تصمیم گرفت با نیرویی گسترده پاسخ دهد. این واکنش پیش‌بینی‌نشده، جنگی تمام‌عیار را در پی داشت که از کنترل هر دو طرف خارج شد. در واقع، بسیاری از سیاستمداران آرژانتینی نیز تصور نمی‌کردند که این درگیری به یک جنگ واقعی تبدیل شود، اما پس از اشغال جزایر، دیگر راه بازگشتی باقی نمانده بود.

۲- زیردریایی بریتانیایی «کانکرر» اولین زیردریایی بود که بعد از جنگ جهانی دوم کشتی دشمن را غرق کرد

یکی از نقاط عطف جنگ فالکلند، حمله زیردریایی HMS Conqueror به ناو جنگی آرژانتین به نام ARA General Belgrano بود. این حمله که در تاریخ ۲ مه ۱۹۸۲ رخ داد، باعث شد ناو آرژانتینی غرق شود و ۳۲۳ ملوان جان خود را از دست بدهند. این اولین باری بود که یک زیردریایی، پس از جنگ جهانی دوم، یک کشتی دشمن را در جنگ غرق می‌کرد. این رویداد ضربه‌ای شدید به نیروی دریایی آرژانتین وارد کرد و باعث شد بقیه ناوهای این کشور به بندر بازگردند، چراکه بیم آن داشتند که هدف بعدی این زیردریایی باشند. این عملیات، به عنوان یکی از مهم‌ترین نبردهای زیرسطحی قرن بیستم شناخته می‌شود.

۳- نیروی هوایی آرژانتین با بمب‌های معیوب، شانس پیروزی را از دست داد

هواپیماهای جنگی آرژانتین در طول جنگ فالکلند چندین حمله هوایی موفق علیه کشتی‌های بریتانیایی انجام دادند، اما بسیاری از بمب‌هایی که به هدف اصابت می‌کردند، منفجر نمی‌شدند! دلیل این موضوع، ارتفاع بسیار پایین پرواز هواپیماهای آرژانتینی بود که باعث می‌شد فیوزهای بمب‌ها زمان کافی برای فعال شدن نداشته باشند. اگر این بمب‌ها به درستی عمل می‌کردند، احتمالاً بریتانیا متحمل خسارات بسیار بیشتری می‌شد و نتیجه جنگ ممکن بود تغییر کند. برخی از این بمب‌های عمل‌نکرده، سال‌ها بعد در بقایای کشتی‌های غرق‌شده کشف شدند و یادآور یکی از اشتباهات فنی بزرگ جنگ بودند.

۴- ناو هواپیمابر بریتانیا در معرض نابودی کامل بود

در طول جنگ، ناو هواپیمابر HMS Invincible که یکی از کلیدی‌ترین کشتی‌های بریتانیا بود، هدف اصلی نیروهای آرژانتینی قرار داشت. نیروی هوایی آرژانتین یک عملیات جسورانه را برای غرق کردن این ناو برنامه‌ریزی کرد. اگر آرژانتین موفق به نابودی ناو هواپیمابر بریتانیا می‌شد، حملات هوایی بریتانیا به شدت مختل می‌شد و ممکن بود نتیجه جنگ به نفع آرژانتین تغییر کند. با این حال، این عملیات ناموفق ماند و HMS Invincible بدون آسیب جدی از جنگ جان سالم به در برد. تحلیل‌گران نظامی معتقدند که اگر این ناو غرق می‌شد، روند جنگ ممکن بود کاملاً متفاوت باشد.

۵- پیروزی بریتانیا موقعیت مارگارت تاچر را در سیاست داخلی تقویت کرد

مارگارت تاچر که در آغاز دهه ۱۹۸۰ با مشکلات اقتصادی و کاهش محبوبیت مواجه بود، پس از پیروزی در جنگ فالکلند به یک رهبر قدرتمند و مورد حمایت عمومی تبدیل شد. بسیاری از تحلیل‌گران سیاسی معتقدند که موفقیت بریتانیا در این جنگ، موجب شد تاچر بتواند در انتخابات سال ۱۹۸۳ پیروز شود و به مدت طولانی‌تری در قدرت باقی بماند. رسانه‌ها نیز نقش مهمی در برجسته کردن این پیروزی ایفا کردند و جنگ فالکلند را به عنوان نقطه عطفی در تاریخ سیاسی بریتانیا معرفی کردند. این جنگ نه‌تنها تأثیر زیادی بر روابط بین‌المللی داشت، بلکه آینده سیاست داخلی بریتانیا را نیز شکل داد.

۶- جنگ فالکلند به یک رقابت جاسوسی میان بریتانیا و آرژانتین تبدیل شد

در جریان جنگ، هر دو طرف از روش‌های جاسوسی پیچیده‌ای برای کسب اطلاعات استفاده کردند. سرویس اطلاعاتی بریتانیا (MI6) و آژانس اطلاعاتی آرژانتین (SIDE) هر دو تلاش کردند تا تحرکات نظامی یکدیگر را ردیابی کنند. بریتانیا از ماهواره‌های جاسوسی آمریکا برای نظارت بر نیروهای آرژانتینی بهره برد، در حالی که آرژانتین تلاش کرد با استفاده از عوامل مخفی و شنود ارتباطات، استراتژی‌های بریتانیا را کشف کند. یکی از مشهورترین عملیات‌های جاسوسی، استفاده بریتانیا از یک کشتی ماهیگیری برای شنود ارتباطات آرژانتینی‌ها بود. در مقابل، آرژانتین تلاش کرد با ارسال سیگنال‌های رادیویی گمراه‌کننده، نیروهای بریتانیایی را فریب دهد. برخی از اسناد محرمانه نشان می‌دهند که نیروهای ویژه بریتانیا نیز در مأموریت‌هایی مخفی برای جمع‌آوری اطلاعات در داخل آرژانتین شرکت داشته‌اند. در نهایت، توان اطلاعاتی برتر بریتانیا یکی از عوامل کلیدی پیروزی در این جنگ شد. پس از پایان جنگ، بسیاری از اطلاعات و تاکتیک‌های جاسوسی که در آن به کار رفتند، تا دهه‌ها بعد فاش نشدند. این جنگ نشان داد که موفقیت نظامی تنها به قدرت تسلیحاتی وابسته نیست، بلکه اطلاعات دقیق نیز نقش حیاتی دارد.

۷- یک خبرنگار بریتانیایی، تصادفاً عملیات بازپس‌گیری را لو داد

در میانه جنگ، یک خبرنگار بریتانیایی در یک گزارش تلویزیونی، اطلاعات حساسی درباره عملیات نیروهای بریتانیا منتشر کرد. او تصادفاً اشاره کرد که نیروهای بریتانیایی در حال نزدیک شدن به جزیره گوس گرین (Goose Green) هستند، که یکی از نقاط کلیدی جنگ بود. این خبر بلافاصله توسط آرژانتینی‌ها دریافت شد و آن‌ها توانستند دفاع خود را در این منطقه تقویت کنند. بسیاری از مقامات نظامی بریتانیا از انتشار این اطلاعات شوکه شدند، زیرا این مسئله می‌توانست جان صدها سرباز را به خطر بیندازد. در نتیجه، پس از این اتفاق، سانسور نظامی شدیدی روی گزارش‌های جنگ اعمال شد تا از افشای اطلاعات حساس جلوگیری شود. عملیات گوس گرین در نهایت به پیروزی بریتانیا ختم شد، اما این اشتباه رسانه‌ای می‌توانست شرایط را بسیار پیچیده‌تر کند. این واقعه نشان داد که چگونه یک اشتباه در اطلاع‌رسانی می‌تواند مسیر یک نبرد را تغییر دهد. بعدها این خبرنگار از اقدام خود دفاع کرد و ادعا کرد که اطلاعات او قبلاً به شکل غیررسمی در میان نیروها پخش شده بود. اما بسیاری از فرماندهان نظامی بریتانیا معتقد بودند که این حادثه می‌توانست به یک فاجعه تبدیل شود.

۸- عملیات تهاجمی بریتانیا یکی از جسورانه‌ترین مانورهای نظامی تاریخ بود

پس از تصرف جزایر توسط آرژانتین، بریتانیا با چالش بزرگی برای بازپس‌گیری آن‌ها مواجه شد. یکی از مهم‌ترین مشکلات این بود که جزایر فالکلند بیش از ۱۲,۰۰۰ کیلومتر از بریتانیا فاصله داشتند و ارسال نیرو به این منطقه بسیار دشوار بود. با این حال، بریتانیا یکی از جسورانه‌ترین عملیات‌های آبی-خاکی تاریخ را اجرا کرد و نیروهای خود را با ناوهای هواپیمابر، زیردریایی‌ها و کشتی‌های جنگی به منطقه رساند. این عملیات در شرایط سخت جوی و در حالی انجام شد که نیروهای آرژانتینی از مزیت موقعیت جغرافیایی برخوردار بودند. عملیات فرود نیروها در سن کارلوس (San Carlos Bay) به یک نبرد حیاتی تبدیل شد، زیرا آرژانتینی‌ها حملات شدیدی را علیه کشتی‌های بریتانیا آغاز کردند. با وجود این مقاومت، نیروهای بریتانیایی توانستند به تدریج کنترل مناطق کلیدی را به دست بگیرند. کارشناسان نظامی این عملیات را یکی از موفق‌ترین نمونه‌های حمله آبی-خاکی مدرن می‌دانند که درس‌های ارزشمندی برای جنگ‌های آینده ارائه داد. موفقیت این عملیات، بریتانیا را در موقعیتی قرار داد که بتواند جنگ را در عرض چند هفته به پایان برساند. این تهاجم نشان داد که استراتژی، سرعت عمل و هماهنگی نیروها می‌تواند حتی در شرایط دشوار نیز پیروزی را رقم بزند.

۹- آرژانتین از بمب‌افکن‌های غول‌پیکر برای حملات دوربرد استفاده کرد

در حالی که بریتانیا از کشتی‌های جنگی و زیردریایی‌ها برای حمله به جزایر استفاده می‌کرد، آرژانتین از بمب‌افکن‌های راهبردی برای حمله به نیروهای بریتانیایی بهره برد. نیروی هوایی آرژانتین از بمب‌افکن‌های وولکان (Vulcan bombers) برای انجام یکی از دوربردترین حملات هوایی تاریخ نظامی استفاده کرد. عملیات موسوم به بلک باک (Black Buck) شامل پرواز هزاران کیلومتری بمب‌افکن‌های آرژانتینی از پایگاه‌های داخلی به سمت جزایر فالکلند بود. این عملیات با استفاده از هواپیماهای سوخت‌رسان در میانه راه انجام شد تا بمب‌افکن‌ها بتوانند مسافت طولانی را طی کنند. هدف اصلی این حملات، بمباران پایگاه‌های بریتانیایی و ایجاد رعب و وحشت در میان نیروهای دشمن بود. هرچند این بمباران‌ها تأثیر محدودی بر نتیجه کلی جنگ داشتند، اما توانایی آرژانتین در انجام چنین حملاتی باعث تعجب نیروهای بریتانیایی شد. بسیاری از تحلیل‌گران نظامی، عملیات بلک باک را یکی از بلندپروازانه‌ترین و پیچیده‌ترین مأموریت‌های بمب‌افکنی در تاریخ می‌دانند. این عملیات نشان داد که حتی در جنگ‌هایی که به نظر می‌رسد برتری هوایی با یک طرف است، نیروی هوایی طرف مقابل می‌تواند با تاکتیک‌های خلاقانه نقش مهمی ایفا کند.

۱۰- پس از جنگ، تنش میان بریتانیا و آرژانتین همچنان ادامه یافت

با وجود اینکه بریتانیا در جنگ پیروز شد، اما این درگیری پایان ماجرای جزایر فالکلند نبود. حتی پس از جنگ، آرژانتین بارها اعلام کرد که این جزایر بخشی از خاک این کشور هستند و هرگز ادعای خود را کنار نخواهد گذاشت. در سال‌های بعد، دولت‌های مختلف آرژانتین تلاش کردند از طریق دیپلماسی، حمایت بین‌المللی برای تصاحب جزایر را جلب کنند. در مقابل، بریتانیا پایگاه‌های نظامی خود را در منطقه تقویت کرد تا از هرگونه تهدید احتمالی جلوگیری کند. در سال ۲۰۱۳، یک همه‌پرسی در جزایر برگزار شد که در آن ۹۹.۸ درصد از ساکنان رأی به باقی ماندن تحت حاکمیت بریتانیا دادند. این نتیجه، خشم مقامات آرژانتین را برانگیخت و بار دیگر تنش‌ها را افزایش داد. در سال‌های اخیر، آرژانتین بارها تلاش کرده از طریق سازمان ملل، فشار بیشتری بر بریتانیا وارد کند. با این حال، بریتانیا همچنان بر حق حاکمیت خود اصرار دارد و حضور نظامی خود را در منطقه حفظ کرده است. جنگ فالکلند شاید در سال ۱۹۸۲ پایان یافت، اما سایه آن هنوز هم بر روابط دو کشور سنگینی می‌کند.