آمینوفیلین چه کاربردی در درمان آسم دارد؟ عوارض جانبی و تداخلات آن کدام‌ها هستند؟
آمینوفیلین Aminophylline
Phyllocontin/Amoline/Somophylline/Truphylline
طبقه‌بندی فارماکولوژیک: مشتق گزانتین
طبقه‌بندی درمانی: مستع‌کننده برونش
طبقه‌بندی مصرف در حاملگی: C
اشکال دارویی Inj:250mg/10ml
فارماکوکینتیک، دینامیک و مکانیسم اثر آمینوفیلین
در سطح سلولی به تئوفیلین تبدیل می‌شود و موجب مهار فسفودی استراز می‌گردد. باعث انبساط عضلات صاف برونش و رگ‌های خونی ریه می‌گردد. عملش ضد آدنوزین خارج سلولی است و اثر آگونیستی در راه هوایی دارد.
اندیکاسیون‌ها، راه مصرف و دوزاژ
جدول معادل‌سازی آمینوفیلین بر حسب تئوفیلین
| تئوفیلین | آمینوفیلین |
| 197mg/10ml | 250mg/10ml آمینوفیلین تزریقی |
| 197/5mg | شیاف 250mg |
| 395mg | شیاف 500mg |
| 79mg | قرص 100mg |
درمان علامتی برونکواسپاسم حاد:
بالغین: (اگر اجزاء تئوفیلین مصرف نکرده باشند)
در شروع 6mg/kg آنفوزیون آهسته وریدی با سرعت 25mg/min یا کمتر، سپس روی دوز نگهدارنده گذاشته بشوند.
(اگر بیمار اخیراً تئوفیلین مصرف کرده باشد) فقط 0/63mg/kgTLoading وریدی، داده می‌شود. سطح سرمی دارو نباید از 20mcg/mL، بالاتر برود. بعضی از متخصصین دوز اولیه را 3/1mg/kg وریدی، در صورت نبود هیچ‌گونه علایم مسمومیت با تئوفیلین، توصیه می‌کنند.
دوز نگهدارنده
بالغین غیرسیگاری: 0/7mg/kg در ساعت از راه وریدی به مدت 12 ساعت و سپس 0/5mg/kg در ساعت تجویز می‌شود.
بالغین سیگاری: 1mg/kg در ساعت از راه وریدی به مدت 12 ساعت و سپس 0/8 mg/kg در ساعت تجویز می‌شود.
اطفال سنین 9 تا 16 سال: 1 mg/kg در ساعت از راه انفوزیون وریدی به مدت 12 ساعت و سپس 0/8 mg/kg در ساعت تجویز می‌شود.
اطفال: 6 ماه تا 9 سال: 1/2 mg/kg/h، به مدت 12 ساعت و بعد 1 mg/kg/h.
درمان کمکی در آپنه نوزادان: ابتدا 3-6 mg/kg وریدی طی 20 دقیقه، بعد دوز نگهدارنده 1-2 mg/kg هر 8 تا 12 ساعت وریدی. حداکثر غلظت سر می‌باید 6-15 mg/ml باشد.
کنترااندیکاسیون‌ها و موارد احتیاط آمینوفیلین
حساسیت مفرط/ هیپوتیروئیدی/ تشنج/ آریتمی کنترل نشده/ زخم پپتیک حاد
احتیاط: نوزادان و اطفال کوچکتر از 1 سال / دیابت/ گلوکوم/ نوجوانان/ افراد مسن COPD/ نارسایی قلب/ بیماری کبدی و کلیوی / زخم/ GERD/ هیپرتانسیون/ هیپرتیروئیدی
تداخلات آمینوفیلین
سیگار/ کاربامازپین/ ریفامپین متابولیسم دارو را زیاد می‌کنند.
این دارو، دفع لیتیوم را بالا می‌برد.
مصرف همزمان با سایمتیدین/ آلوپورینول/ پروپرانولول/ اریترومایسین/ کینولون/ باعث کاهش کلیرانس کبدی این دارو می‌شود.
تداخلات آزمایشگاهی آمینوفیلین
افزایش گلوکز و میزان اسیدهای چرب آزاد، تغییراتی در میزان اسید اوریک (بسته به متد اندازه‌گیری)، در صورت مصرف بعضی از داروها (فورزماید، پروبنسید، استامینوفن و …) اختلال در اندازه‌گیری تئوفیلین، افزایش کاتکول آمین‌های ادرار.
عوارض جانبی و ناخواسته
CNS: بی‌قراری/ سردرد/ سرگیجه/ بی‌خوابی/ تحریک‌پذیری/ تشنج/ عصبانیت
CV: طپش قلب/ تاکی کاردی سینوسی/ آریتمی / اکستراسیستول/ نارسایی گردش خون
Derm: کهیر
Respiratory: ایست تنفسی
GI: تهوع/ استفراغ/ کاهش اشتها/ اسهال
Other: تب/ هیپرگلیسمی/ تحریک موضعی/ کاهش شدید فشار خون/ احتباس ادراری
مصرف در شیردهی
می‌تواند باعث بی‌خوابی و تحریک‌پذیری شیرخوار شود.
اقدامات پرستاری آمینوفیلین
1-سطوح خونی تئوفیلین را بررسی کنید (سطح درمانی 10-20 mcg/ml می‌باشد.) با افزایش میزان مختصری از سطح 20 امکان بروز مسمومیت وجود دارد. این وضعیت خصوصاً در افراد سالمند مطرح می‌شود.
2-I&O را کنترل کنید. ممکن است دهیدراتاسیون در افراد سالمند و یا اطفال پدید آید.
3-بررسی نمایید آیا در 24 ساعت گذشته از تئوفیلین استفاده شده است.
4-تعداد، ریتم و عمق تنفس را بررسی کنید. به صورت قرینه به صداهای ریوی گوش دهید. در صورت بروز هرگونه مورد غیرطبیعی به پزشک اطلاع دهید.
5-واکنش-های آلرژیک نظیر راش و کهیر را مدنظر قرار دهید در صورتی که این موارد تکرار شوند لازم است دارو قطع گردد.
تجویز آمینوفیلین
این دارو را به صورت داخل عضلانی تزریق نکنید؛ زیرا احتمال درد و آسیب بافتی مطرح می‌شود.
راه خوراکی:
1-این دارو همراه غذا مصرف نشود.
2-داروهای دارای پوشش روده‌ای را خرد نکنید و آنها را نجوید.
راه رکتال:
در صورتی که بیمار قادر به مصرف دارو از راه خوراکی نیست از این طریق دارو رسانده می‌شود.
راه وریدی:
1-تنها محلولی قابل تزریق وریدی است که شفاف باشد، قبل از تزریق خط وریدی را شستشو دهید.
2-به منظور انفوزیون دارو می‌توان آن را با 200-100 میلی لیتر RL,%0/45,%0/09NaCL,DW20, DW10, DW5 رقیق کرد.
3-Loading dose (دوز پرکننده) در عرض نیم ساعت به بیمار تزریق می‌شود. حداکثر میزان سرعت انفوزیون 25mg/min است. لازم است بدین منظور از پمپ انفوزیون استفاده شود. تزریق سریع می‌تواند باعث ایست قلبی شود.
سازگاری با دیگر داروها
برتیلیوم، گلوکونات کلسیم، کلرامفنیکل، سایمتیدین، دگزامتازون، دیفن هیدرامین، دوپامین، اریترومایسین، فوروزماید، فلوکساسیلین، لیدوکائین، متیل دوپا، مترونیدازول، بی کربنات سدیم، فنوباربیتال، کلرید پتاسیم، رانیتیدین، تربوتالین.
سازگاری داخل سرنگ
هپارین، متوکلوپرامید، فنوباربیتال، تیوپنتال
سازگاری از طریق سه راهی
آلوپورینول، آمفوتریسین بی، سفنتازیدیم، آنالاپریل، فلوکونازول، گالیوم، هپارین سدیم، پانکورونیوم، ملفالان، پی پراسیلین، کلرید پتاسیم.
توصیه‌ها
محلول حل شده تا 24 ساعت در یخچال قابل نگهداری است در صورتی که PH محلول کمتر از 8 شود احتمال تشکیل کریستال مطرح می‌شود.
ارزیابی تأثیر مصرف دارو
پاسخ درمانی عبارت است از: کاهش دیس پنه، تحریک تنفسی در نوزادان، سمع صداهای طبیعی به صورت قرینه در ریه.
آموزش به بیمار و خانواده در مورد داروی آمینوفیلین
1-دارورا دقیقاً مطابق با تجویز پزشک مصرف کنید. دوز آن را دو برابر و در ضمن استفاده از آن را فراموش نکنید.
2-داروهای OTC باید چک شوند ممکن است حاوی افدرین باشند که سبب افزایش تحریک CNS خواهند شد.
3-از فرآورده‌های حاوی کافئین زیاد استفاده نکنید (نظیر چاقی، قهوه، شکلات و کولا)
4-ممکن است خواب‌آلودگی پدید آید لذا از انجام فعالیت‌های خطرناک بپرهیزید.
5-در صورتی که علایم تحریک معدی پیش آمد دارو را با 1 لیوان آب مصرف نمایید. اما با غذا آن را میل نکنید زیرا سبب کاهش جذب دارو می‌گردد.
6-به منظور جلوگیری از خارج شدن شیاف مقعدی 20-15 دقیقه بعد از استعمال در بستر باقی بمانید.
7-در صورت بروز مسمومیت دارو را قطع و پزشک را مطلع سازید. تظاهرات مسمومیت عبارتند از: بی‌خوابی، اضطراب، تهوع، استفراغ، نبض سریع، حملات تشنجی، گرگرفتگی، سردرد، اسهال.
8-در صورتی که تغییری در عادات استعمال دخانیات پدید آمد پزشک را مطع سازید ممکن است تغییر دوزاژ دارو لازم باشد.
9-به منظور کاهش غلظت ترشحات میزان مصرف مایعات را به 2 لیتر در روز برسانید.
10-از مصرف دخانیات بپرهیزید زیرا سبب کاهش سطوح خونی دارو و نیمه عمر نهایی آن می‌گردد.
درمان مصرف بیش از حد دارو آمینوفیلین
ظهور مسمومیت می‌تواند ناگهانی باشد. درمان عبارت است از ایجاد تهوع مگر آنکه بیمار تشنج داشته باشد و نیز تجویز زغال فعال و مسهل. لیدوکائین جهت کنترل آریتمی و بنزودیازپین تزریقی (IV) برای کنترل تشنج استفاده می‌شوند.
