سرطان سلول کوچک و غیر سلول کوچک ریه
کارسینوم‌های غیر سلول کوچک
NSCLC ها، اکثر موارد سرطان ریه را تشکیل می‌دهند. از این میان، آدنوکارسینوم‌ها و کارسینوم‌های سلول سنگ‌فرشی از بقیه شایع‌تراند. کارسینوم سلول سنگ‌فرشی با متاپلازی سلول‌های اپی‌تلیال استوانه‌ای طبیعی از لایه‌ی اپی‌تلیوم دیواره برونش منشاء می‌گیرد و نهایتاً با سلول‌های اپی‌تلیوم سنگ‌فرشی که به تدریج غیر معمول‌تر می‌گردند جایگزین می‌شود. یک کارسینوم موضعی (کارسینوم درجا) شکل می‌گیرد و بعداً که مهاجم گردید از مخاط برونش عبور می‌کند. چون اکثر کارسینوم‌های سلول سنگ‌فرشی (۶۰ تا ۸۰ درصد) تمایل دارند تا در درون راه‌های هوایی مرکزی واقع شوند ممکن است مجرای راه هوایی را مسدود کرده و منجر به روی هم خوابیدگی (collapse) ریه (آتلکتازی) یا پنومونی پس انسدادی گردند. به علت رشد آهسته این تومورها نسبت به همه‌ی انواع سرطان ریه کمترین تمایل به متاستاز را دارند. از نظر آسیب شناختی می‌توان کارسینوم سلول سنگ‌فرشی را با شاخی شدن (keratinization)، تشکیل مروارید و ایجاد پل‌های بین سلولی از سایر سرطان‌های غیر سلول کوچک ریه تمایز داد.
آدنوکارسینوم‌ها شایع‌ترین نوع سرطان ریه و نیز شایع‌ترین نوع در غیر سیگاری‌ها می‌باشند (نزدیک به ۲۰ درصد همه‌ی موارد). آدنوکارسینوم‌ها برخلاف کارسینوم‌های سلول سنگ فرشی، بیشتر در بخش محیطی ریه (۷۵ درصد) یافت می‌شوند. آدنوکارسینوم به طور شایع با تراوش‌های جنبی بدخیم همراهی دارد (۶۰ درصد) و تمایل آن به متاستاز دوردست زیاد است. آدنوکارسینوم‌ها از نظر آسیب‌شناختی ساختمان‌های غده مانند ایجاد کرده و موکوس تولید می‌کنند. رنگ‌آمیزی سلول‌های تومور از نظر وجود آنتی‌ژن کارسینوامبریونیک، موسین و آپوپروتئین سورفاکتانت مثبت است. این تومور پاسخ خوبی به درمان نمی‌دهد و پیش آگهی آن بسیار بد است. کارسینوم سلول حبابچه‌ای یا کارسینوم‌های سلول برونشی- حبابجه‌ی زیر گروهی از آدنوکارسینوم‌ها و شایع‌ترین سرطان ریه در غیر سیگاری‌ها و بیماران جوان هستند. این سرطان می‌تواند به صورت یک ارتشاح ریوی یا گرهک منفرد ریوی به وجود آید و ممکن است با ترشح برونشی (bronchorrhea) همراه باشد. در آسیب‌شناسی به نظر می‌رسد که سلول‌های بدخیم در طول دیواره‌های حبابچه‌ای موجود از قبل، رشد و گسترش می‌یابند.
کارسینوم سلول بزرگ نیز به طور شایع به صورت یک ضایعه‌ی محیطی به وجود می‌آید و ممکن است با پنومونیت و آدنوپاتی ناف ریه همراه باشد. دو زیرگونه وجود دارد، سلول غول آسا (giant cell) (یک تومور آناپلاستیک که میانگین بقای مبتلایان به آن کمتر از یک‌سال است) و سلول شفاف (clear cell) (که مشابه کارسینوم سلول کلیوی است و کمتر بدخیم است). کارسینوم‌های سلول بزرگ از نظر آسیب‌شناختی فاقد ویژگی‌های غده‌ای و سنگ‌فرشی بارز سایر کارسینوم‌های ریه‌ی غیرسلول کوچک و ویژگی‌های سلول شناختی بارز کارسینوم‌های ریه‌ی سلول کوچک می‌باشند. از این نظر تشخیص آنها با رد سایر تشخیص‌ها میسر است.
کارسینوم سلول کوچک ریه
کارسینوم سلول کوچک قویاً با مصرف سیگار مرتبط است. منشاء سلول‌های تومور از سلول‌های نورواندوکرین ریوی بوده و اغلب با سندرم‌های پارانائوپلاستیک همراه هستند (جدول ۱-۲۴). کارسینوم‌های سلول کوچک ریه به طور معمول دور ناف قرار گرفته و اغلب از برونش‌های اصلی منشاء می‌گیرند و معمولاً با بزرگی گره‌های لنفی (لنفادنوپاتی) همراه می‌باشند. این تومورها به سرعت متاستاز می‌دهند که شایع‌ترین محل‌ها عبارتند از: گره‌های لنفی سینه‌ای، استخوان‌ها، کبد، غدد فوق کلیه و مغز. اکثر بیماران در هنگام تظاهر دچار بیماری متاستاتیک هستند. کارسینوم سلول کوچک ریه به طور مرسوم با عنوان بیماری محدود (محصور در یک نیم سینه) یا بیماری وسیع (متاستازهای دور دست) مرحله‌بندی می‌شود گرچه یک سیستم مرحله‌بندی TNM نیز اخیراً پیشنهاد شده است. کارسینوم سلول کوچک ریه یک تومور ریوی مهاجم است و میانگین بقای بیماران مبتلا به این سرطان بدون درمان کمتر از ۵ ماه می‌باشد. بقای کلی ۵ ساله ۵ درصد می‌باشد و طی چند دهه گذشته بهبود چشم‌گیری نداشته است.
