معرفی کتاب « دروازه‌بانی »، نوشته پاملا شومیکر
یادداشتی بر ویرایش فارسی
کتاب دروازه‌بانی سومین جلد از مجموعه مفاهیم کلیدی ارتباطات است که با هدف آشنایی جامع‌تر دانشجویان علوم ارتباطات منتشر می‌شود. کم‌تر صاحب‌نظر رشته ارتباطات در کافی‌بودن شمار منابع علمی این رشته که به فارسی ترجمه یا تألیف شده‌اند در مقایسه با حجم منابعی که هر روز با پیشرفت فناوری‌های ارتباطی و ارائه نظریه‌های نوین در سطح جهان منتشر می‌شود، تردید دارد. به‌روزکردن دانش و مهارت‌های این رشته، همت بیش‌تر مترجمان و محققان آشنا با مفاهیم پایه و اصطلاحات تخصصی این حوزه را می‌طلبد. ترجمه کتاب حاضر در مجموعه‌ای چندجلدی درباره مفاهیم کلیدی ارتباطات منتشر می‌شود که از میان آثار نویسندگان و ناشران بنام انتخاب شده‌اند. ویژگی کتاب‌های این مجموعه حجم کم، عمق محتوا، تک‌موضوعی و با هدف توصیف، تبیین و تدقیق مفاهیم اساسی است که مطالعات نظری و پژوهش‌های ارتباطات را شکل می‌دهند.
در برگردان این کتاب به زبان فارسی دو نکته عمده مدنظر قرار گرفته است. نخست در مباحث نظری، انتخاب معادل‌ها نزدیک به مفهوم‌هایی است که مترجمان محترم پیشین در کتاب‌های مشابه انتخاب کرده‌اند و ذهن دانشجویان و علاقه‌مندان حوزه ارتباطات با آنها آشناست، مگر این‌که معادل‌های بهتری برای جایگزینی پیشنهاد شده باشد. دوم در بخش‌هایی که با فرمول‌های ریاضی و اصطلاحات فنی همراه‌اند، تلاش بر این بوده که وفاداری به متن اصلی، فهم آن را دشوار نکند.
آشنایی با مفاهیم پایه‌ای هر علمی، بدون شک، مبنایی برای درک درست و امکان تبیین مناسب‌تر یافته‌های آن است. انتشار کتاب‌های مفاهیم کلیدی ارتباطات به زبان فارسی با توجه به ضرورت و نقش بنیادی این سنگ بناست. امید است که تلاش حاضر بتواند زمینه‌ساز کارهای تکمیلی و زیربنایی پیوسته‌ای در این حوزه باشد.
حسین افخمی
دانشگاه علامه طباطبایی ــ تابستان ۱۳۹۱
مقدمه
دروازه‌بانی، به بیان ساده، فرایند تقلیل میلیاردها پیام موجود در جهان به صدها پیام است که روزانه به هر فرد می‌رسند. مطالعات دروازه‌بانی اغلب ناظر بر انتخاب مطالب خبری در رسانه‌های ارتباط‌جمعی بوده‌اند، اما دروازه‌بانی را می‌توان فراتر از انتخاب صرف درنظر گرفت. جورج دانهو، فیلیپ تیچنر و کالین اُلین (۱۹۷۲) دروازه‌بانی را فرایند گسترده‌ترِ کنترل اطلاعات تعریف کرده‌اند که تمام جنبه‌های کدگذاری پیام را شامل می‌شود: نه‌فقط انتخاب پیام بلکه همچنین نگه‌داشتن، انتقال، شکل‌دهی، عرضه، تکرار و زمان‌بندی اطلاعاتی که از فرستنده به سمت گیرنده صادر می‌شود. به عبارت دیگر، فرایند دروازه‌بانی تمام جنبه‌های انتخاب، استفاده و کنترل پیام را شامل می‌شود، چه این پیام از طریق وسایل ارتباط‌جمعی و چه از طریق کانال‌های بین‌فردی منتقل شود.
در سطح تحلیل خُرد، می‌توان دروازه‌بانی را نوعی فرایند برساخت مجدد چارچوب اصلی یک رویداد و تبدیل آن به خبر درنظر گرفت؛ یعنی افرادی که شاهد رخ‌دادن رویدادی هستند برخی جزئیات را عبور داده و به بقیه اجازه عبور نمی‌دهند (شرام، ۱۹۴۹). تحلیلگران تفسیر خود را ارائه می‌کنند و می‌توانند بر برخی جنبه‌ها تأکید کرده و برخی دیگر را بی‌اهمیت شمارند. عناصر انتخاب‌شده با توجه به اهمیتشان ارزیابی می‌شوند و مهم‌ترین آنها برجسته‌تر و سریع‌تر و یا با تکرار عرضه می‌شوند. خبرهای یک روز می‌تواند اثرگذاری بسیاری از دروازه‌بانان در بسیاری از دروازه‌ها را نشان دهد. شاید اغراق نباشد که بگوییم تمام فعالان ارتباطات کمابیش دروازه‌بان‌اند، زیرا دروازه‌بانی یکی از بخش‌های مکمل فرایند کلی انتخاب و تولید پیام‌هاست. نه‌تنها انتقال همه مطالب غیرممکن است، بلکه انتقال یک پیام بدون نوعی شکل‌دهی به آن اساسا امکان‌پذیر نیست.
گرچه تحقیقات دروازه‌بانی در حوزه ارتباطات بیش‌تر شامل وسایل ارتباط‌جمعی بوده است، اما استعاره دروازه‌بانی را می‌توان برای هر موقعیت تصمیم‌گیری با هر میزان اطلاعات به‌کار برد، چه این انتقال از طریق کانال‌های جمعی و چه کانال‌های بین‌فردی باشد. شرام (۱۹۴۹: ۶ ـ ۱۷۵) بین «زنجیره رسانه‌ها» و «زنجیره ارتباطات بین‌فردی» تمایز قائل می‌شود، البته هر دو کانال‌هایی هستند برای انتقال پیام از فرستنده به گیرنده، با دخالت دروازه‌بانان. مثلاً، می‌توان گفت تحقیق درباره چگونگی انتشار پیام نیز شامل دروازه‌بانی است، زیرا هر فردی در یک نظام اجتماعی همچون دروازه‌بانی بالقوه برای سایرین عمل می‌کند (گرینبرگ، ۱۹۶۴). در تعریف رایج، دروازه‌بانی شامل فعالیتی است که یک سازمان ارتباطی و نمایندگان آن انجام می‌دهند. بحث ما درباره دروازه‌بانی از نقطه‌ای آغاز می‌شود که یک عامل ارتباطی از یک پیام بالقوه یا بالفعل آگاه می‌شود و نقطه پایانی بحث هم آن‌جاست که مجموعه‌ای از این پیام‌ها به یک گیرنده منتقل می‌شود. یک دروازه مرز تصمیم «ورود» و «خروج» است، و پیام‌ها از کانال‌های مختلف به سازمان ارتباطی وارد می‌شوند. مثلاً، ممکن است برخی پیام‌ها از کانال‌های روزمره و معمول (مثل خبرگزاری‌ها یا حوزه‌های خبری)، برخی به شکل ناخواسته (مثل اخبار تازه)، برخی از طریق پیگیری خبرنگاران (مثل تعقیب یک داستان خبری) و حتی توسط خود فعالان ارتباطات (مانند گزارش‌های تحقیقی) تولید و ارسال شوند.
فرایند دروازه‌بانی دربرگیرنده انتخاب از میان تعداد زیادی پیام است، به‌طوری‌که بتوان آنها را به یک یا چند گیرنده منتقل کرد. یک پیام ممکن است با چندین تصمیم (دروازه) «ورود» یا «خروج» طی فرایند دروازه‌بانی مواجه شود و ممکن است روند گزینش بر بخش‌های خاصی از پیام و یا کلیت پیام یا مجموعه‌ای از پیام‌ها اعمال شود. به‌علاوه، ماهیت این فرایند انتخاب بر آنچه در هنگام گزینش بر سر پیام می‌آید تأثیر می‌گذارد، به‌خاطر «نیروهای» موجود پیرامون دروازه‌ها (لوین، ۱۹۵۱). مثلاً، یک نیروی منفی که قصد ردکردن پیامی را دارد (شاید به‌خاطر دشواری کسب آن) در صورت انتخاب آن پیام تبدیل به نیرویی مثبت می‌شود و لذا موجب شکل‌دهی، عرضه، تکرار و زمان‌بندی مطلوب انتقال آن پیام.
فرایند دروازه‌بانی به قدمت فرایند ارتباطات است؛ جارچی شهر باید در مورد این‌که چه چیزی را اعلام کند یا چه چیزی را اعلام نکند تصمیم بگیرد، و حتی دروازه‌بانی در نشریات دانشگاهی (سیستم داوری مقالات) به اواسط دهه ۱۶۰۰ بازمی‌گردد (رایان، ۱۹۸۲). به‌علاوه، دروازه‌بانی همیشه یکی از بخش‌های مکمل صنعت نشر کتاب بوده است که نه‌تنها تعیین می‌کند کدام کتاب چاپ شود بلکه بر محتوا و معرفی نویسنده آن تأثیر داشته است (بُن، ۱۹۸۹). ویراستاران کتاب هم در این میان نقشی مشابه ویراستاران روزنامه‌ها ایفا می‌کنند که در همه مراحل نشر ازجمله نگارش، ویرایش و چاپ و توزیع با نویسنده مذاکره می‌کنند (فِنش، ۱۹۷۷).
کتاب دروازه‌بانی
نویسنده : پاملا شومیکر
مترجم : حسین افخمی
ناشر: نشر نی
تعداد صفحات : ۱۳۶ صفحه
