معرفی کتاب « شخصیت‌ها… ژوزف استالین »، نوشته براندا هاوگن

پیشگفتار

جهان معاصر

از سال ۱۹۰۰ تا به امروز بشریت و جهان تغییرات عمده‌ای از سر گذرانده است. در این دوره عقاید سیاسی جدید باعث بروز جنگ‌های جهانی شد. فاشیسم و کمونیسم به جدایی بعضی از کشورها انجامید و دموکراسی بعضی دیگر را در کنار هم قرار داد. دگرگونی‌های بنیادی در نظریه‌ها و کاربست آن‌ها، معیارِ آزادی‌های فردی و رسوم مذهبی و علم و فناوری و صنعت را محک زد. این تغییرات سیاست‌های جهانی و درک روابط بین‌المللی را ضروری کرده است. فضای فکری جهان معاصر بر اصالت انسان و این باور متمرکز شده است که اقتصاد جهانی دنیا را به جایی با ارتباطات نزدیک‌تر تبدیل کرده است.

فصل ۱: دیکتاتور سنگدل

ژوزف استالین در سال ۱۹۲۸ در اتحاد شوروی به قدرت رسید و دیکتاتوری بی‌رحم از آب درآمد.

ژوزف استالین در اوایل جنگ جهانی دوم از نیروهای شوروی انتظار داشت که برای دفاع از سرزمین مادری خود تا آخرین نفس با آلمان‌ها بجنگند. او هم مثل آدولف هیتلر، دیکتاتور آلمان، نه اجازهٔ عقب‌نشینی به نیروهایش می‌داد و نه اجازهٔ تسلیم شدن. در حقیقت از هیچ یک از سربازان شوروی انتظار نمی‌رفت که اسیر شوند. برخی بر این باور بودند که او غیرمستقیم به نیروهایش دستور داده است که پیش از اسیر شدن به دست آلمان‌ها خودشان را بکشند.

یاکف، پسر استالین، این را می‌دانست. او که ستوان توپخانه در هنگ چهاردهم لشکر چهاردهم زرهی بود، وقتی نیروهای آلمانی نزدیک اسمولنسک افرادش را تار و مار کردند، از عقب‌نشینی خودداری کرد. یاکف گفت: «من پسر استالینم و اجازه نمی‌دهم توپخانهٔ من عقب‌نشینی کند.» ۱

اما او داشت دست به کاری می‌زد که نتیجهٔ آن از پیش معلوم بود. یاکف اسیر شد. استالین هنگامی از این موضوع خبردار شد که بسته‌ای حاوی عکس پسرش از آلمان‌ها دریافت کرد. استالین که عصبانی شده بود پیش پسر کوچک‌ترش واسیلی زبان به شکایت باز کرد: «احمق! نکرد خودش را با تیر بزند.» ۲.

در سال ۱۹۴۱ یاکف جوگاشویلی پسر استالین به دست نیروهای آلمانی اسیر و بازجویی شد.

مقامات آلمانی معامله‌ای پیشنهاد کردند. آن‌ها فکر می‌کردند رهبر شوروی از برگشت پسرش استقبال خواهد کرد. پیغامی به استالین فرستادند و گفتند که حاضرند یاکف را در قبال آزادی افسری آلمانی آزاد کنند. استالین قبول نکرد. گفت: «نمی‌توانم این کار را بکنم. جنگ جنگ است.» ۳

این تصمیم به قیمت زندگی یاکف تمام شد. برخی مورخان اعتقاد دارند آلمان‌ها یاکف را کشته‌اند، اما برخی دیگر می‌گویند او خودکشی کرده است. بنا بر گزارش‌های رسمی یاکف در آوریل ۱۹۴۳ پس از دویدن به طرف حصار برق‌داری، که اردوگاه اسیران را احاطه کرده بود، جان سپرد. ظاهراً استالین هیچ‌گاه از اسارت و کشته شدن پسرش احساس ندامت نکرد. نقل کرده‌اند که پس از اسارت یاکف گفته بود: «من پسری به اسم یاکف ندارم.» ۴

در زمان جنگ در نظر بسیاری از رهبران جهان توجیه اعطای امتیازهای خاص به فرزندانشان مشکل بود. چطور می‌توانستند زندگی فرزند خود را نجات دهند در حالی که دیگران در همان زمان در راه همین آرمان‌ها کشته می‌شدند. اما استالین با دیگر رهبران زمان خود فرق داشت. نه تنها از دادن امتیازهای خاص به اعضای خانوادهٔ خود امتناع می‌کرد، بلکه اصلاً برای جان انسان ارزشی قائل نبود.

***

گرجستان کشوری است که در جنوب غربی اتحاد شوروی سابق قرار دارد. در دوران کمونیسم این کشور یکی از جمهوری‌های سوسیالیستی شوروی بود. اگرچه گرجستان نزدیک روسیه است، زبان گرجی با زبان روسی تفاوت دارد. نام مستعار استالین به زبان گرجی «سوسو» بود که همان یوسف است. نام مادر و همچنین اولین زن استالین یکاترینا بود، اما در زبان گرجی به یکاترینا کِتِوان می‌گویند.

***

استالین از مردم کشورش مثل منابع طبیعی تجدیدپذیر استفاده می‌کرد. اگر کسی جان می‌باخت، همیشه کس دیگری بود که جایش را بگیرد. نگرش ستمگرانهٔ او نسبت به انسان‌ها به خانوادهٔ خودش نیز تسری پیدا می‌کرد.

استالین هیچ‌گاه در قبال کشاورزانی که می‌کشت احساس ندامت نمی‌کرد. هنگامی که داشت اتحاد شوروی را به ابرقدرت تبدیل می‌کرد، میلیون‌ها کشاورز از پا درآمدند یا روانهٔ زندان و تبعید شدند. استالین با برنامه‌های پنج‌ساله اتحاد شوروی را از کشوری جنگزده و متکی بر اقتصاد کشاورزی به کشوری صنعتی تبدیل کرد که هماورد ایالات متحده و قدرت‌های اروپایی بود. کشاورزان از مزارع کوچکشان بیرون رانده شدند و لوازم و دام‌های آن‌ها مصادره شد. این کارها بخشی از برنامهٔ اشتراکی کردن مزارع کشور و کارآمد ساختن هرچه بیش‌ترِ فرایند تولید بود.

کتاب شخصیت‌ها… ژوزف استالین
دیکتاتور اتحاد شوروی
نویسنده : براندا هاوگن
مترجم : رضا علیزاده
ناشر: گروه انتشاراتی ققنوس
تعداد صفحات: ۱۱۰ صفحه