زندگینامه آریستوفان، نویسنده بزرگ یونان باستان
زادروز: حدود ۴۵۰ پیش از میلاد – درگذشت: ۲۸۸ پیش از میلاد)
آریستوفان بزرگترین نماینده‌ی کمدی یونان باستان، و نویسنده‌ای است که شمار زیادی از آثار وی به جا مانده است. او تنها نماینده‌ی بازمانده از کمدی قدیمی است، یعنی دوره‌ای از نمایش کمدی که در آن گروه کر (همسرایان) با ادا‌های خنده دار نقش قابل توجهی داشت و با فانتزی جسورانه، دشنام تند و سخت، و هجو زشت و زننده، شوخی بی‌بند و بار، و آزادی قابل توجه در انتقاد سیاسی توصیف و تعریف می‌شد. اما آریستوفان متعلق به پایان این دوره بود. در واقع آخرین نمایش نامه‌ی موجود او، که گروه همسرایان در آن شرکت ندارد، شاید کاملا تنها نمونه‌ی کمدی می‌انهی در حال‌گذار به شمار می‌آید که لازم بود پیش از پایان سده‌ی چهارم پیش از میلاد، هجو اجتماعی ملایم‌تر و واقع‌گرایانه‌تر کمدی نو جایگزین آن شود.
درباره‌ی زندگی آریستوفان اطلاعات اندکی در دست است و بسیاری از واقعیت‌های آشکار از منابعی در نمایش نامه‌های او استخراج شده‌اند. آریستوفان شهروند آتن و متعلق به قبیله و خاندانی به نام پانیونیس (Pandionis) بود، اما زادگاه واقعی‌اش نامعلوم است (این موضوع که او یا پدرش فیلیپوس املاکی در جزیره آئگینا (Aegina) داشتند شاید اتهامی از سوی همشهریانش باشد تا اثبات کنند که وی آتنی تبار نیست. ) آریستوفان کار در زمینه‌ی نمایش را در سال ۴۲۷ پیش از میلاد، با نوشتن نمایش سورخواران (The Banqueters) آغاز کرد.
تصور می‌رود که او در کل حدود ۴۰ نمایشنامه نوشته بخش بزرگی از کار‌های آریستوفان درباره‌ی زندگی اجتماعی، ادبی و فلسفی خود آتن است و درونمایه‌ی آن‌ها پدید آمده از پیامد‌های جنگ بزرگ پولوپونزی (۴۰۴- ۴۳۱ پیش از میلاد) بود. این جنگ در اصل درگیری بین آتن امپریالیست (امپراتوری خواه) و اسپارت محافظه کار بود و تا زمان درازی به عنوان موضوع اصلی در سیاست آتنی‌ها باقی ماند. آریستوفان البته مخالف دولتمردان کمابیش جنگ طلبی بود که در بیشتر دوره‌ی پختگی و بلوغ او بر آتن تسلط داشتند. آریستوفان زنده ماند و رونق و شکوفایی دوباره آتن را، پس از شکست آن از اسپارت، به چشم دید.
وجهه و اعتبار آریستوفان از بوته‌ی آزمایش سربلند بیرون آمد. نمایش نامه‌های او در سده بیستم و بیست ویکم، با ترجمه‌های بسیار، که با درجات مختلفی از موفقیت می‌توانند ویژگی و رنگ و بوی ایهام اجناس، شوخی و تلمیح مناسب آریستوفان را انتقال دهند، بار‌ها به روی صحنه رفته‌اند. اما توجیه و توضیح این که چرا دیدن کمدی‌های او، با گذشت بیش از دو هزار سال از تاریخ نگارش آن‌ها، هنوز برای تماشاگران جذاب است، آسان نیست. کمدی‌های آریستوفان از نظر ساختار فنی پیرنگ، غالبا با بی‌دقتی تدوین می‌شوند. پر از اپیزود‌های (بخش‌های غیر منطقی‌اند و در موارد بسیاری در پایان به مجموعهی اپیزود‌های نابه هم پیوسته و آشفته تنزل می‌یابند.
اهمیت و عظمت کار آریستوفان در ظرافت و شوخ طبعی آشکار در دیالوگ‌ها، هجو غالبأ شاد و گاه بدخواهانه، درخشش نقیضه (نظیرهی طنز‌آمیز، یا رودی)، به ویژه در تمسخر اوریپیدس (Euripides تراژدی‌نویس بحث‌انگیز، استادی و نوآوری در صحنه‌های شکل گرفته در فانتزی تخیلی، ظرفیت ویژهی سرود‌های کر، صراحت در بسیاری از صحنه‌ها، و استفاده او از کنایه‌ها و تلمیح‌ها در آثار نمایشی کمدی‌اش نهفته است. «زنبور‌ها» (Wasps ۴۴۲ پیش از میلاد) یکی از نمایشنامه‌های آریستوفان است که او در آن دعوا و آشفتگی آتنی‌ها را در نقش پیرمرد فرومایه و تندخویی که شوق زیادی به خدمت در هیئت منصفه دارد، هجو می‌کند.
آریستوفان در نمایشنامه‌ی دیگر خود لیسیستراتا (Lysistrata؛ ۴۱۱ پیش از میلاد) به ترکیبی از شوخ طبعی، ابتذال، جاذبه و فکاهی دست می‌یابد که نشانه‌ی بارز بسیاری از نمایشنامه‌های او است.
