چگونه پرندگان میدانند چه زمان باید مهاجرت کرد؟
مهاجرت پرندگان، پیش از بدو تاریخ، بشر را مجذوب خود کرده است. آیا میدانید که هومر ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح درباره آن مطالبی نوشته است؟ در انجیل راجع به این مسئله مطالبی ذکر گردیده و ارسطو فیلسوف بزرگ یونان نیز در مورد این سئوال، مطالعه میکرده است، اما هنوز بیش از هزار سال گذشته و ما هنوز جواب کلی برای این پدیده جالب، پیدا نکردهایم. منظور ما از مهاجرت: حرکت پرندگان از جنوب در فصل پائیز و شمال در فصل بهار است و با حرکت از زمینهای پست به ارتفاعات و یا از محلهایی دور از دریا به سمت سواحل دریا میباشد. البته میتوانیم در مورد اینکه چرا پرندگان باید مهاجرت کنند، ایده مناسبی داشته باشیم، برای مثال: آنها به مناطق دارای آب و هوای گرمتر میروند، چون برخی از آنان نمیتوانند در شرایط زمستان زنده بمانند، آندسته از پرندگانی که از حشرات خاص و با جوندگان تغذیه میکنند و در زمستان به هیچ غذایی دسترسی نخواهند داشت.
جالبتر این که درجه حرارت تنها عامل مهاجرت پرندگان نیست. آیا میدانستید که قناری شما ممکن است در فصل زمستان و در درجه حرارت چنانچه غذا نداشته باشد، میتواند زنده بماند؟ اما دلیل مهاجرت هر چه باشد، چگونه پرندگان میدانند چه زمانی وقت آن است که برای کوچ طولانی خویش پرواز درآیند؟ میدانیم که کوچ پرندگان سالانه در سر موعد مقرر، با تغییر فصل انجام میشود. اما چگونه پرندگان به این مسئله پی میبرند؟ طول روزها! این اعتقاد وجود دارد که پرندگان میتوانند بگویند چه زمانی روزها کوتاهتر و با در بهار طولانیتر میشود و این بهترین ساعت شماطه داری است که به آنها زمان رفتن را اعلام میکند.
چون پرندگان در تابستان جفتگیری میکنند، این موضوع نیز میتواند با مهاجرت آنان در ارتباط باشد. فقط در این مورد است که مهاجرت به سمت شمال صورت میپذیرد. غدد معینی در پرنده مواد شیمیایی ترشح می کنند که در رابطه با جفتگیری است، این پدیده در بهار روی داده و پرنده احساس میکند که نیاز به جفتگیری داشته و به سمت شمال، جایی که گرم باشد، میرود. بنابراین تغییر طول روزها و کمبود غذا به پرنده میگوید که باید به جای گرمتر مهاجرت کند و غریزه جفتگیری در بهار به آنها میگوید که به سمت شمال کوچ کنند.
عوامل بسیار دیگری نیز دخیلند، البته بسیاری چیزهایی که ما نمیدانیم ولی مطمئناً در میان مسائل کلیدی مهاجرت پرندگان میباشد.