سندرم متابولیک چیست و راه تشخیص و درمان آن چیست؟

سندرم متابولیک مجموعه‌ای از شرایطی است که با هم اتفاق می‌افتد و خطر ابتلا به بیماری قلبی، سکته و دیابت نوع 2 را افزایش می‌دهد. این شرایط شامل افزایش فشار خون، قند خون بالا، چربی اضافی بدن در اطراف کمر و سطوح غیر طبیعی کلسترول یا‌تری گلیسیرید است.

داشتن تنها یکی از این شرایط به معنای ابتلا به سندرم متابولیک نیست. اما این بدان معناست که شما در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری جدی هستید. و در صورت ابتلا به این بیماری‌ها، خطر عوارضی مانند دیابت نوع 2 و بیماری قلبی حتی بیشتر می‌شود.

سندرم متابولیک به طور فزاینده‌ای رایج است و تا یک سوم بزرگسالان ایالات متحده به آن مبتلا هستند. اگر به سندرم متابولیک یا هر یک از اجزای آن مبتلا هستید، تغییرات سبک زندگی تهاجمی می‌تواند ایجاد مشکلات جدی سلامتی را به تاخیر بیندازد یا حتی از آن جلوگیری کند.

علائم

بیشتر اختلالات مرتبط با سندرم متابولیک علائم یا علائم واضحی ندارند. یکی از نشانه‌هایی که قابل مشاهده است، دور کمر بزرگ است. و اگر قند خون شما بالا باشد، ممکن است متوجه علائم و نشانه‌های دیابت – مانند افزایش تشنگی و ادرار کردن، خستگی، و تاری دید شوید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر می‌دانید که حداقل یک جزء از سندرم متابولیک دارید، از پزشک خود بپرسید که آیا نیاز به آزمایش برای سایر اجزای سندرم دارید یا خیر.

علل

سندرم متابولیک ارتباط نزدیکی با اضافه وزن یا چاقی و کم تحرکی دارد.

همچنین با وضعیتی به نام مقاومت به انسولین مرتبط است. به طور معمول، دستگاه گوارش شما غذا‌هایی که می‌خورید را به قند تجزیه می‌کند. انسولین هورمونی است که توسط لوزالمعده شما ساخته می‌شود و به قند کمک می‌کند تا وارد سلول‌های شما شود تا به عنوان سوخت مورد استفاده قرار گیرد.

در افراد مبتلا به مقاومت به انسولین، سلول‌ها به طور طبیعی به انسولین پاسخ نمی‌دهند و گلوکز نمی‌تواند به راحتی وارد سلول‌ها شود. در نتیجه، سطوح قند خون شما افزایش می‌یابد، حتی زمانی که بدن شما انسولین بیشتری را برای کاهش قند خونتان تولید می‌کند.

عوامل خطر

عوامل زیر شانس ابتلا به سندرم متابولیک را افزایش می‌دهند:

• سن. خطر ابتلا به سندرم متابولیک با افزایش سن افزایش می‌یابد.
• قومیت. در ایالات متحده، اسپانیایی‌ها – به‌ویژه زنان اسپانیایی تبار – به نظر می‌رسد در معرض بیشترین خطر ابتلا به سندرم متابولیک هستند. دلایل این امر کاملاً مشخص نیست.
• چاقی. حمل وزن بیش از حد، به خصوص در شکم، خطر ابتلا به سندرم متابولیک را افزایش می‌دهد.
• دیابت. اگر در دوران بارداری دیابت داشته‌اید (دیابت بارداری) یا اگر سابقه خانوادگی دیابت نوع 2 داشته باشید، احتمال ابتلا به سندرم متابولیک بیشتر است.
• بیماری‌های دیگر. اگر تا به حال بیماری کبد چرب غیرالکلی، سندرم تخمدان پلی کیستیک یا آپنه خواب داشته باشید، خطر ابتلا به سندرم متابولیک بیشتر است.

عوارض

داشتن سندرم متابولیک می‌تواند خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش دهد:

• دیابت نوع 2. اگر برای کنترل وزن اضافی خود تغییری در سبک زندگی خود ایجاد نکنید، ممکن است مقاومت به انسولین ایجاد کنید که می‌تواند باعث افزایش سطح قند خون شود. در نهایت، مقاومت به انسولین می‌تواند منجر به دیابت نوع 2 شود.
• بیماری قلبی و عروقی. کلسترول بالا و فشار خون بالا می‌تواند به ایجاد پلاک در شریان‌های شما کمک کند. این پلاک‌ها می‌توانند شریان‌های شما را تنگ و سفت کنند که می‌تواند منجر به حمله قلبی یا سکته شود.

جلوگیری

تعهد مادام العمر به یک سبک زندگی سالم ممکن است از شرایطی که باعث سندرم متابولیک می‌شود جلوگیری کند. سبک زندگی سالم شامل:

• در اکثر روز‌ها حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی داشته باشید
• خوردن مقدار زیادی سبزیجات، میوه‌ها، پروتئین بدون چربی و غلات کامل
• محدود کردن چربی اشباع و نمک در رژیم غذایی
• حفظ وزن سالم
• سیگار نکشیدن

تشخیص

دستورالعمل‌های مؤسسه ملی سلامت، سندرم متابولیک را به عنوان داشتن سه یا بیشتر از ویژگی‌های زیر تعریف می‌کند، از جمله صفاتی که ممکن است برای کنترل آن‌ها دارو مصرف کنید:

• دور کمر بزرگ – خط کمری که حداقل 35 اینچ (89 سانتی متر) برای زنان و 40 اینچ (102 سانتی متر) برای مردان است.
• سطح‌تری گلیسیرید بالا – 150 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) یا 1.7 میلی مول در لیتر (mmol/L) یا بیشتر از این نوع چربی موجود در خون.
• کاهش کلسترول “خوب” یا HDL – کمتر از 40 میلی گرم در دسی لیتر (1.04 میلی مول در لیتر ) در مردان یا کمتر از 50 میلی گرم در دسی لیتر (1.3 میلی مول در لیتر ) در زنان دارای کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL)
• افزایش فشار خون – 130/85 میلی متر جیوه (میلی متر جیوه) یا بیشتر
• افزایش قند خون ناشتا – 100 میلی گرم در دسی لیتر (5.6 میلی مول در لیتر ) یا بیشتر

درمان

اگر تغییرات سبک زندگی تهاجمی مانند رژیم غذایی و ورزش کافی نیست، پزشک ممکن است دارو‌هایی را برای کمک به کنترل فشار خون، کلسترول و سطح قند خون شما پیشنهاد کند.

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی

اگر سندرم متابولیک یا هر یک از اجزای آن تشخیص داده شده است، ایجاد تغییرات در سبک زندگی سالم می‌تواند به پیشگیری یا به تاخیر انداختن مشکلات جدی سلامتی مانند حمله قلبی یا سکته کمک کند. سبک زندگی سالم شامل:

• فعالیت بدنی منظم. متخصصان سلامت توصیه می‌کنند روزانه حداقل 30 دقیقه ورزش، مانند پیاده روی سریع داشته باشید. اما لازم نیست آن فعالیت را یکباره انجام دهید. به دنبال راه‌هایی برای افزایش فعالیت در هر فرصتی باشید، مانند پیاده روی به جای رانندگی و استفاده از پله‌ها به جای آسانسور.
• کاهش وزن. کاهش ۷ درصد وزن بدن می‌تواند مقاومت به انسولین و فشار خون را کاهش دهد و خطر ابتلا به دیابت را کاهش دهد. در واقع، هر مقدار کاهش وزن مفید است. همچنین مهم است که کاهش وزن خود را حفظ کنید. اگر در حال مبارزه با کاهش وزن و حفظ آن هستید، با پزشک خود در مورد گزینه‌هایی مانند دارو‌ها یا جراحی کاهش وزن برای کمک به شما صحبت کنید.
• رژیم غذایی سالم. برنامه‌های غذایی سالم، مانند رویکرد‌های غذایی برای توقف فشار خون (DASH) و رژیم مدیترانه‌ای، بر خوردن سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل با فیبر بالا و پروتئین بدون چربی تاکید دارند. برنامه‌های غذایی سالم معمولاً توصیه می‌کنند نوشیدنی‌های شیرین شده با قند، الکل، نمک، شکر و چربی، به ویژه چربی اشباع شده و چربی ترانس را محدود کنید.
• ترک سیگار. ترک سیگار سلامت کلی شما را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد. در صورت نیاز به کمک برای ترک سیگار با پزشک خود صحبت کنید.
• کاهش یا مدیریت استرس. فعالیت بدنی، مدیتیشن، یوگا و برنامه‌های دیگر می‌تواند به شما در مدیریت استرس و بهبود سلامت عاطفی و جسمی کمک کند.