بهترین روش درمان دیسک گردن
رپورتاژ
دیسک گردن یکی از دلایل بروز درد در ناحیه گردن است؛ هرچند میزان شیوع این عارضه با بالا رفتن سن ارتباط مستقیم دارد اما در جوانان نیز دیده می‌شود. یافته‌های جدید پزشکی عوامل ژنتیکی را در بروز این بیماری مؤثر می‌دانند. همچنین آسیب‌های ورزشی و صدمات حاصل از هر نوع ضربه ناگهانی می‌تواند سبب‌ساز بروز این عارضه در افراد شود. صرف‌نظر از علت بیماری، عوارض ناشی از دیسک گردن بسیار آزاردهنده است و می‌تواند به‌طور جدی بر کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارد. در ادامه مقاله با ما همراه باشید تا با بهترین روش درمان دیسک گردن آشنا شوید.
دیسک گردن چیست؟
ستون فقرات گردن دارای هفت استخوان به نام مهره است و فضای بین مهره‌ها توسط بالشتک‌هایی به نام دیسک پرشده است مانند دیسک کمر ، دیسک‌های بین مهره‌ای ضمن ایجاد ثبات در ستون فقرات گردن و محافظت از سر، باعث انعطاف و آزادی حرکت در گردن هستند.
آناتومی دیسک
هر دیسک از یک‌لایه سخت خارجی و یک هسته ژل‌مانند تشکیل شده است. لایه خارجی، ساختاری فیبر و غضروفی داشته و فشار حاصل از وزن سر را در دیسک پخش می‌کند. هسته دیسک از یک شبکه الیاف کلاژن تشکیل‌شده که در مایعی پروتئینی معلق یا شناور هستند و همین ویژگی، باعث افزایش انعطاف‌پذیری دیسک شده است.
درک درست از آناتومی و سازوکار دیسک می‌تواند منجر به پیدا کردن بهترین روش درمان دیسک گردن شود. امروزه مطالعات زیادی در این زمینه انجام می‌شود، به‌طوری‌که هرروز شاهد معرفی روش‌های جدید درمان مشکلات ستون فقرات هستیم. اما چه فرایندی باعث تحلیل رفتن ساختار طبیعی دیسک می‌گردد؟ در ادامه به این پرسش، پاسخ خواهیم داد.
فرایند آسیب‌دیدگی دیسک
با افزایش سن، هسته دیسک آب خود را از دست می‌دهد، درنتیجه دیسک نازک‌تر شده و انعطاف‌پذیری آن کاهش می‌یابد پیامد این تغییرات فرسایش مهره‌ها بر روی‌هم و ایجاد زوائدی به نام خار در آن‌ها است. همچنین کاهش میزان آب هسته دیسک، باعث پارگی یا فتق دیسک می‌شود، در این شرایط مایعات داخل دیسک به خارج راه می‌یابند که به‌عنوان بیرون‌زدگی دیسک شناخته می‌شود.
دیسک گردن معمولاً با درد منتشر شونده‌ای از گردن به سمت شانه، کتف، بازو و انگشتان دست‌ها مشخص می‌شود. دیگر علائم آن، حالت بی‌حسی دست و یا احساس گزگز و سوزن سوزن شدن در انگشتان دست است. در چنین شرایطی ازنظر بیمار، بهترین روش درمان دیسک گردن راهی است که به‌سرعت، درد و عوارض ناتوان‌کننده ناشی از آن را کاهش دهد. تشخیص روش درمان توسط جراح دیسک گردن و پس از انجام تست‌های تشخیصی برای بیمار تجویز می‌شود.
روش‌های تشخیص دیسک گردن
برای تشخیص دیسک گردن، پزشک متخصص ارتوپد در ابتدا با پرسش‌هایی از بیمار تاریخچه بروز عوارض را بررسی می‌کند؛ اینکه شدت درد تا چه حدی است و چه عواملی باعث تخفیف درد یا تشدید آن می‌شوند.همچنین پزشک برای اندازه‌گیری قدرت ماهیچه‌های بازو و میزان رفلکس (واکنش غیرارادی حاصل از ضربه چکش به ریشه عصبی) ، معایناتی انجام می‌دهد.
در صورت لزوم طبق تشخیص پزشک، تصویربرداری (MRI) و سی‌تی‌اسکن (CT) به‌منظور بررسی شرایط نخاع انجام می‌شود. این روش‌های تشخیصی ریشه درد را به‌طور واضح مشخص می‌کنند. نوار عصب و عضله روش تشخیصی دیگری هستند که به‌وسیله آن، میزان فعالیت‌های عصبی موردبررسی قرار می‌گیرد. تجویز بهترین روش درمان دیسک گردن وابسته به تشخیص عامل اصلی ایجادکننده درد در ستون فقرات گردنی است.
روش‌های درمان غیر جراحی
خط مقدم درمان دیسک گردن در شرایطی که بیماری حاد نیست، استراحت و استفاده از داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن و سلکوکسیب و آسپرین است؛ این داروها به کاهش التهاب و درد کمک می‌کنند. مسکن‌ها مانند استامینوفن، باعث کاهش درد می‌شوند اما اثر ضدالتهابی ندارند. همچنین استفاده زیاد از داروهای مسکن و داروهای ضدالتهابی باعث زخم معده و مشکلات کلیوی و کبدی می‌شود.
برای کاهش اسپاسم، داروهای شل کننده عضلات مانند متوکاربامول و کاریسوپرودول و سیکلوبنزاپرین تجویز می‌شوند. برای کاهش التهاب و تورم اعصاب از داروهای استروئیدی به‌صورت خوراکی در مدت‌زمان کوتاهی (۵ روز) استفاده می‌شود، این روش درمانی معمولاً در شرایطی که درد بسیار شدید است تجویز می‌شود.
تزریق استروئید برای کاهش التهاب نخاع در فضای اپیدورال (فضای بین استخوان و نخاع) انجام می‌شود. حدود %۵۰ درصد از بیماران پس از تزریق بهبود پیدا می‌کنند، البته گاهی این روش به‌صورت موقتی درد را از بین می‌برد و باید برای حصول درمان کامل چندین مرتبه تزریق تکرار شود. تزریق آستروئید به همراه فیزیوتراپی و ورزش، تأثیر قابل‌توجهی در بهبود بیماری دارد.
یکی دیگر از روش‌های درمانی دیسک گردن، فیزیوتراپی است. این روش ضمن اینکه به شما کمک می‌کند توان حرکتی خود را به‌دست آورید، با آموزش روش‌هایی از بازگشت بیماری و یا آسیب مجدد پیشگیری می‌کند. فیزیوتراپیست یا درمانگر، تکنیک‌های وضعیت مناسب بدن و راه رفتن اصولی را همراه با حرکات ورزشی اصلاحی به شما آموزش می‌دهند. به‌طورکلی ورزش و تمرینات تقویتی و کششی، عناصر کلیدی درمان در این روش محسوب می‌شوند.
درمان‌های جامع
درمان‌های جامع مانند طب سوزنی، طب فشاری، یوگا، تغییرات رژیم غذایی، مدیتیشن و بیوفیدبک ازنظر بعضی بیماران برای کاهش درد و همچنین بهبود سلامت کلی، مفید بوده است. تشخیص اینکه کدام روش درمانی، بهترین روش درمان دیسک گردن به شمار می‌رود، کار دشواری است اما با اطمینان باید گفت تعین روش درمان باید با درنظرگرفتن شدت عوارض در بیمار انجام شود.
درمان‌های جراحی
در صورت عدم پاسخگوی بیمار به روش‌های درمانی غیرتهاجمی، قدم بعدی انجام عمل جراحی است. هنگام برنامه‌ریزی برای جراحی عواملی مثل سن بیمار، شرایط پزشکی و مدت‌زمان بیماری موردتوجه قرار می‌گیرد. عوارض شدید دیسک گردن در صورت عدم درمان، می‌توانند به‌مرور باعث ناتوانی بیمار در انجام فعالیت‌های معمول زندگی شوند؛ در چنین شرایط بهترین روش درمان دیسک گردن، عمل جراحی در نظر گرفته می‌شود.
معمول‌ترین روش جراحی دیسک گردن، از طریق قسمت قدامی‌گردن انجام می‌شود. لازم به ذکر است که اگر هدف از عمل برطرف کردن تنگی مجاری نخاعی باشد عمل از قسمت پشتی گردن انجام می‌شود.
- دیسککتومی و فیوژن قدامی‌گردن (ACDF) : در این روش، جراح برشی کوچک در جلوی گردن ایجاد می‌کند. ماهیچه‌های گردن، عروق و اعصاب به کناری منتقل می‌شوند تا مهره استخوانی و دیسک نمایان شود، سپس بخشی از دیسک آسیب‌دیده که به عصب فشار می‌آورد، برداشته می‌شود. پس از خارج کردن دیسک، فضای بین مهره‌ها با پیوند استخوان یا قفس پر می‌شود؛ این عمل باعث ایجاد فاصله مناسب بین مهره‌ها می‌گردد و دو مهره برای همیشه به هم متصل می‌شوند.
- دیسک مصنوعی: در طول دیسککتومی قدامی، یک جسم منعطف متحرک که حرکت طبیعی دیسک را تقلید می‌کند، به‌جای دیسک آسیب‌دیده قرار می‌گیرد. دیسک مصنوعی، حرکت طبیعی گردن را حفظ می‌کند اما پس از جراحی فیوژن، بیمار قادر به انجام بعضی حرکات نیست. دیسک‌های مصنوعی از فلز و پلاستیک ساخته شده‌اند و شبیه ایمپلنت‌های مفصل ران و زانو هستند.
- دیسککتومی میکرو آندوسکوپی با حداقل تهاجم: در این روش، جراح یک برش کوچک در پشت گردن ایجاد می‌کند. لوله‌های کوچکی به نام گشادکننده برای افزایش قطر حفره‌های بین مهره‌های گردن که محل عبور نخاع هستند، استفاده می‌شوند. بخشی از استخوان مهره نیز برداشته می‌شود تا ریشه عصب و دیسک نمایان شود. جراح از آندوسکوپ یا میکروسکوپ برای برداشتن دیسک پاره شده، استفاده می‌کند. این تکنیک نسبت به دیسککتومی سنتی، آسیب عضلانی کمتری ایجاد می‌کند.
- دیسککتومی خلفی گردن: جراح، برشی 1-2 اینچی در پشت گردن ایجاد می‌کند. به‌منظور دسترسی به فضای دیسک و رشته عصبی، بخشی از قوس استخوانی برداشته می‌شود، سپس بخشی از دیسک پاره شده که عصب نخاعی را تحت‌فشار قرار داده است، با دقت خارج می‌گردد.
جمع بندی و نتیجه گیری
دیسک گردن بر اثر کاهش کارایی طبیعی دیسک بین مهره‌ای ایجاد می‌شود و در صورت عدم درمان، می‌تواند به‌طور جدی در روند طبیعی زندگی اختلال ایجاد کند. روش‌های درمانی مختلفی وجود دارد که طبق تشخیص پزشک، مناسب‌ترین آن‌ها برای بیمار تجویز می‌شود. بهترین روش درمان دیسک گردن، پیشگیری از آن است. ورزش و حرکات کششی و تغذیه مناسب، نقشی کلیدی در پیشگیری و بهبود عوارض ناشی از دیسک گردن دارند.