دندان قروچه در خواب: دلایل، پیامدها و راهکارهای مدیریت

دندان قروچه یا بروکسیسم (Bruxism) یکی از اختلالات شایع است که بسیاری از افراد به آن مبتلا هستند. حتی در موارد زیادی خودشان متوجه این امر نمیشوند. این عارضه ممکن است باعث ساییدگی دندانها، درد در فک یا اختلال در خواب شود و به دلایل مختلفی از جمله استرس، مشکلات دندانی یا حتی مصرف برخی داروها ایجاد شود. در ادامه، دلایل، پیامدها و روشهای مدیریت این اختلال را به تفصیل بررسی میکنیم.
دندان قروچه چیست؟
دندان قروچه به حالتی گفته میشود که فرد به صورت غیرارادی دندانهای خود را روی هم فشار داده یا میساید. این رفتار ممکن است در حالت بیداری (بروکسیسم روزانه) یا هنگام خواب (بروکسیسم شبانه) رخ دهد.
- بروکسیسم روزانه: معمولاً به استرس، اضطراب یا تمرکز بالا مرتبط است.
- بروکسیسم شبانه: این نوع در هنگام خواب اتفاق میافتد و اغلب ناشی از عوامل فیزیولوژیک یا اختلالات خواب است.
دلایل دندان قروچه
۱. استرس و اضطراب
یکی از مهمترین عوامل ایجاد بروکسیسم، استرس و فشار روانی است. هنگامی که فرد در طول روز استرس زیادی را تجربه میکند، این تنش ممکن است به صورت دندان قروچه در خواب بروز کند.
۲. ناهنجاریهای دندانی
مشکلاتی مانند ناهماهنگی دندانها، تراز نبودن فک بالا و پایین یا مشکلات بایت (Occlusion) میتوانند باعث افزایش فشار روی فک و تحریک دندان قروچه شوند.
۳. داروها و مواد محرک
برخی داروها مانند:
- SSRIها (مهارکنندههای بازجذب سروتونین): مورد استفاده در درمان افسردگی.
- مواد محرک مانند کافئین، الکل، کوکائین یا اکستازی.
مصرف این مواد میتواند احتمال بروز بروکسیسم را افزایش دهد.
۴. اختلالات خواب
بروکسیسم اغلب با اختلالاتی مانند آپنه خواب همراه است. در آپنه خواب، انسداد تنفسی موقتی در هنگام خواب رخ میدهد که میتواند باعث دندان قروچه شود.
۵. دلایل ژنتیکی
تحقیقات نشان داده است که بروکسیسم میتواند در خانوادهها شایع باشد، بنابراین ژنتیک نیز نقش مهمی در بروز این اختلال دارد.
۶. مصرف زیاد کافئین یا الکل
مصرف بالای کافئین (مانند قهوه و نوشابههای انرژیزا) و الکل میتواند فعالیت عضلات فک را افزایش داده و به دندان قروچه منجر شود.
۷. رشد دندانها در کودکان
در کودکان، دندان قروچه ممکن است به دلیل رشد دندانهای شیری یا دائمی اتفاق بیفتد. این حالت معمولاً طبیعی است و با گذر زمان برطرف میشود.
پیامدهای دندان قروچه
۱. آسیب به دندانها
- ساییدگی مینای دندان
- شکستگی یا لبپر شدن دندانها
- افزایش حساسیت دندانها به گرما و سرما
۲. درد در فک و صورت
فشار مداوم روی عضلات فک میتواند منجر به درد، گرفتگی عضلات و حتی اختلالات مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ) شود.
۳. سردرد و گردندرد
برخی افراد دچار سردردهای تنشی یا گردندرد ناشی از انقباض عضلات در طول شب میشوند.
۴. اختلال در خواب
دندان قروچه میتواند کیفیت خواب را کاهش داده و حتی شریک خواب را نیز دچار اختلال کند.
تشخیص بروکسیسم
تشخیص دندان قروچه معمولاً از طریق:
- مشاهده علائم: مانند ساییدگی دندانها یا درد فک.
- معاینه دندانپزشکی: بررسی آسیبهای دندانی.
- مطالعات خواب: در موارد مشکوک به اختلالات خواب مانند آپنه.
روشهای مدیریت و درمان دندان قروچه
۱. کاهش استرس
- استفاده از تکنیکهای آرامسازی مانند یوگا و مدیتیشن.
- مشاوره روانشناسی برای مدیریت استرس و اضطراب.
۲. ایجاد عادات سالم خواب
- خوابیدن در یک محیط تاریک و آرام.
- تنظیم زمان خواب منظم.
- پرهیز از مصرف کافئین یا الکل قبل از خواب.
۳. استفاده از محافظ دندان
دندانپزشکان ممکن است استفاده از محافظ دهانی (Mouth Guard) یا اسپلینت را توصیه کنند. این وسایل از دندانها در برابر ساییدگی محافظت میکنند.
۴. اصلاح ناهنجاریهای دندانی
در صورت وجود مشکلات ساختاری در دندانها یا فک، درمانهایی مانند ارتودنسی میتواند مؤثر باشد.
۵. درمان اختلالات خواب
در صورت تشخیص آپنه خواب، استفاده از دستگاههای کمکتنفسی مانند CPAP میتواند به بهبود علائم کمک کند.
۶. داروهای شلکننده عضلات
در موارد شدید، پزشک ممکن است داروهای شلکننده عضلات را برای کاهش فشار عضلانی تجویز کند.
پیشگیری از دندان قروچه
- محدود کردن مصرف کافئین و الکل.
- مدیریت استرس و کاهش فشار روانی.
- مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی سلامت دندانها.
- حفظ سبک زندگی سالم با ورزش و تغذیه مناسب.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر دندان قروچه با علائمی مانند درد شدید فک، سردردهای مکرر، یا آسیب جدی به دندانها همراه باشد، باید به دندانپزشک یا پزشک متخصص مراجعه کنید.
این نوشتهها را هم بخوانید