مغز سالم در دهان سالم است؟ باکتریهای دهان شما ممکن است خطر زوال عقل را تعیین کنند
تحقیقات جدید نشان میدهند که باکتری‌هایی که روی زبان و لثه‌های شما زندگی میکنند، ممکن است نقش مهمی در عملکرد مغز و روند پیری آن داشته باشند. این ارتباط میتواند مشخص کند که آیا یک فرد با افزایش سن، عملکرد شناختی طبیعی خواهد داشت یا در معرض زوال عقل Dementia قرار می‌گیرد.
پژوهشگران در حال کشف ارتباطات شگفت‌انگیزی میان میکروبیوم دهانی Oral Microbiome – که یک اکوسیستم پیچیده از باکتریهای دهان است – و سلامت مغز هستند.
برخی از باکتریها ممکن است حافظه را تقویت کنند
بررسی جدیدی که بر روی ۱۱۵ فرد بالای ۵۰ سال انجام شده، نشان می‌دهد که بعضی از باکتریهای دهان میتوانند تأثیر مثبتی بر حافظه و مهارت‌های شناختی داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است نشانه‌ای از کاهش عملکرد مغز باشند.
در این پژوهش، از داوطلبان نمونه‌ی بزاق گرفته شد و سپس وضعیت شناختی آن‌ها مورد بررسی قرار گرفت.
-------
علت و عوارض مشکل پزشکی از چیست؟
✔ ۵۲ درصد از افراد دارای عملکرد طبیعی مغز بودند.
✔ ۴۸ درصد نشانه‌هایی از کاهش حافظه و عملکرد شناختی داشتند.
نتایج نشان داد که دو گروه از باکتریها – نیسریا (Neisseria) و هموفیلوس (Haemophilus) – با عملکرد بهتر مغز ارتباط دارند. افرادی که مقدار بیشتری از این باکتریها را در دهان خود داشتند، در آزمون‌های حافظه، تمرکز و انجام وظایف پیچیده عملکرد بهتری داشتند.
دلیل این موضوع ممکن است به یون نیتریت (Nitrite) مربوط باشد که سطح آن در دهان این افراد بالاتر بود. نیتریت زمانی تولید می‌شود که باکتریهای مفید، نیترات Nitrate را – که در رژیم‌های غذایی سرشار از سبزیجات یافت می‌شود – تجزیه کنند.
باکتریها میتوانند نیتریت را به نیتریک اکسید (Nitric Oxide) تبدیل کنند که باعث بهبود جریان خون، از جمله خون‌رسانی به مغز، می‌شود. این یافته نشان می‌دهد که مصرف بیشتر سبزیجات غنی از نیترات مانند اسفناج، کاهو و چغندر میتواند به افزایش باکتریهای مفید و بهبود سلامت مغز کمک کند.
پژوهشگران اکنون در حال بررسی این هستند که آیا نوشیدن آب چغندر غنی از نیترات میتواند عملکرد مغز را در افراد مسن بهبود بخشد یا نه.
آیا برخی از باکتریها به مغز آسیب می‌زنند؟
در مقابل، گروه دیگری از باکتریها ممکن است اثرات منفی بر مغز داشته باشند.
✔ پورفیروموناس (Porphyromonas) – که با بیماریهای لثه مرتبط است – در افرادی که مشکلات حافظه داشتند، بیشتر دیده شد.
✔ پرووتلا (Prevotella) – که با سطح پایین نیتریت در دهان همراه بود – نیز در افرادی که عملکرد شناختی ضعیف‌تری داشتند، فراوان‌تر بود.
همچنین، پرووتلا در افرادی که دارای ژن APOE4 بودند – که خطر ابتلا به آلزایمر (Alzheimer’s) را افزایش می‌دهد – بیشتر مشاهده شد.
این یافته‌ها نشان میدهند که برخی از باکتریهای دهانی ممکن است در تغییرات مغزی مرتبط با افزایش سن نقش داشته باشند. این موضوع همچنین این احتمال را مطرح میکند که در آینده، آزمایشهای دندانپزشکی بتوانند با اندازه‌گیری سطح این باکتریها، نشانههای اولیهی زوال شناختی را شناسایی کنند.
آیا میتوان با کنترل باکتریهای دهان، از زوال عقل جلوگیری کرد؟
نتایج این تحقیق پیامدهای عمیقی دارد. اگر برخی از باکتریها برای مغز مفید باشند و برخی دیگر به آن آسیب برسانند، میتوان با تغییر ترکیب باکتریهای دهانی، خطر زوال عقل را کاهش داد.
🔹 راهکارهای پیشنهادی برای حفظ تعادل باکتریهای مفید دهان:
✔ مصرف سبزیجات غنی از نیترات مانند اسفناج، کاهو و چغندر
✔ استفاده از پروبیوتیکهای دهانی که رشد باکتریهای مفید را تقویت میکنند
✔ رعایت بهداشت دهان و دندان برای کاهش رشد باکتریهای مضر
✔ بررسی روش‌های درمانی هدفمند برای اصلاح ترکیب میکروبیوم دهان
پژوهشگران همچنان در حال بررسی ارتباط دقیق بین میکروبیوم دهانی و سلامت مغز هستند. اگر در آینده تأیید شود که این باکتریها نقش مهمی در حفظ سلامت شناختی دارند، شاید بتوان از طریق کنترل میکروبیوم دهانی، روند زوال عقل را کندتر کرد یا حتی از آن جلوگیری کرد.
نتیجه‌گیری: دهان سالم، مغز سالم؟
این پژوهش نشان می‌دهد که سلامت دهان فراتر از دندان‌ها و لثه‌ها است و میتواند به‌طور مستقیم بر عملکرد مغز تأثیر بگذارد.
شاید در آینده، یک مراجعه‌ی ساده به دندانپزشک بتواند علاوه بر بررسی پوسیدگی دندان، نشانههای اولیهی زوال شناختی را هم شناسایی کند.
اما تا آن زمان، بهترین راهکار برای حفظ سلامت مغز و تقویت باکتریهای مفید دهان این است که مسواک بزنید، نخ دندان بکشید، به دندانپزشک مراجعه کنید و سبزیجات بیشتری مصرف کنید.
