ادرار نوشیدنی سلامت نیست! حتی اگر خرافه‌های کهن چنین بگویند!
ممکن است باورتان نشود، اما همچنان در دنیای امروز افرادی وجود دارند که ادرار خود را می‌نوشند و به آن باور دارند. بن گریلز (Ben Grylls)، چهره‌ی محبوب تلویزیونی، این کار را در شرایط اجبار بقا آموزش داده. مورارجی دسای (Morarji Desai)، نخست‌وزیر پیشین هند، مدعی بود که نوشیدن روزانه‌ی ادرار، او را از بیماری‌ها در امان نگه داشته و به طول عمرش کمک کرده است. خوآن مانوئل مارکز (Juan Manuel Márquez)، بوکسور مکزیکی هم برای آمادگی جسمی در مبارزه با فلوید می‌ودر به این روش متوسل شد.
اما چه چیزی باعث شده این رفتار عجیب، حتی در عصر فناوری و پزشکی پیشرفته، همچنان پابرجا باشد؟ دلیل آن، باور به چیزی‌ست که به آن «ادرار درمانی» یا «یوروفاژیا» (Urophagia / Urine Therapy) می‌گویند. روشی که از هزاران سال پیش در آیین‌های پزشکی سنتی از جمله آیورودا (Ayurveda) در هند و حتی در یونان و روم باستان ریشه دارد. اما آیا در قرن بیست‌ویکم، همچنان باید به این شیوه‌های کهن اعتماد کرد؟ یا زمان آن رسیده که با پژوهش و دانش نوین، پرده از واقعیت برداریم؟
آنچه علم درباره ترکیب ادرار می‌گوید
ادرار چیزی نیست جز راهی که بدن برای رهایی از مواد زائد خود استفاده می‌کند. حدود ۹۵٪ ادرار از آب تشکیل شده است، اما باقی‌مانده‌اش شامل اوره (Urea)، کرآتینین (Creatinine)، نمک‌های دفعی، و مواد زاید حاصل از سوخت‌وساز بدن است. گاهی مقدار ناچیزی از هورمون‌ها، ویتامین‌ها، یا پادتن‌ها نیز در آن وجود دارد، اما این مقدار به‌هیچ‌وجه کافی نیست تا اثر درمانی واقعی ایجاد کند.
مثلاً بعضی می‌گویند ادرار سرشار از ویتامین‌ها و می‌تواند به بازگشت آن‌ها به بدن کمک کند. اما واقعیت این است که کلیه‌ها دقیقاً به این دلیل این مواد را دفع می‌کنند که بدن به آن‌ها نیاز ندارد یا از آن‌ها عبور کرده‌اند. بازگرداندن این ترکیبات اضافی به بدن، نه‌تنها سودی ندارد، بلکه ممکن است بار اضافه‌ای بر دوش اندام‌های تصفیه‌کننده‌ی بدن بگذارد.
تاریخچه‌ای کوتاه از باورهای بی‌پایه
در گذشته، نبود امکانات علمی باعث می‌شد مردم برای درمان بیماری‌ها به منابعی مثل متون آیینی یا تجربه‌های فردی متوسل شوند. آیورودا قرن‌هاست که از ادرار به‌عنوان درمانی برای آسم، تب، زخم‌ها و حتی سرطان نام می‌برد. شاعر رومی، کاتولوس (Catullus) باور داشت که ادرار دندان‌ها را سفید می‌کند. در سده‌های میانی اروپا، پزشکان برای تشخیص دیابت، طعم ادرار را می‌چشیدند تا ببینند شیرین است یا نه.
در سال ۱۹۴۵، جان آرمسترانگ (John W. Armstrong)، طبیب انگلیسی، کتابی به نام «آب حیات» منتشر کرد و در آن نوشیدن و حتی ماساژ دادن پوست با ادرار را درمانی برای تمام بیماری‌ها دانست. اما آیا این باورها امروزه با تحقیقات علمی مطابقت دارند؟ پاسخ کوتاه و قطعی: نه.
خطرات نوشیدن ادرار از نگاه پژوهش‌های نوین
یکی از خطرناک‌ترین تصورات درباره‌ی ادرار این است که «استریل» است. اما تحقیقات نشان داده‌اند که ادرار حاوی مقدار کمی باکتری است و زمانی که از بدن خارج می‌شود، احتمال آلودگی آن بیشتر هم می‌شود. نوشیدن این مایع می‌تواند باعث ورود باکتری‌ها به دستگاه گوارش شود و در مواردی منجر به عفونت‌های خطرناک معده‌ای شود.
از سوی دیگر، ادرار در مقایسه با آب، به‌مراتب غلیظ‌تر است. یعنی اگر فردی آن را بنوشد، کلیه‌ها مجبور می‌شوند با صرف آب بیشتر، مواد زائد موجود در آن را دوباره تصفیه کنند. این فرآیند نه‌تنها باعث هیدراتاسیون (Hydration) نمی‌شود، بلکه بدن را سریع‌تر دچار کم‌آبی می‌کند – درست شبیه به نوشیدن آب دریا.
موضوع دیگری که کمتر به آن پرداخته می‌شود، داروهای دفع‌شده در ادرار است. داروهایی مثل آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای قلبی یا آرام‌بخش‌ها از طریق ادرار از بدن خارج می‌شوند. اگر کسی ادرار خود را بنوشد، ممکن است دوباره این مواد دارویی وارد بدن شود و موجب انباشت ناخواسته و گاه سمی آن‌ها گردد.
تأثیرگذاری واقعی؟ یا توهم در لباس سنت؟
برخی طرفداران این روش می‌گویند ادرار می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند، واکنش‌های آلرژیک را کاهش دهد یا حتی در کنترل بیماری‌های خودایمنی مفید باشد. آن‌ها بر وجود پادتن‌ها (Antibodies) و هورمون‌هایی مثل دی‌هیدرواپی‌اندروسترون (Dehydroepiandrosterone)، که به‌طور طبیعی در ادرار یافت می‌شود، تکیه می‌کنند. اما هیچ پژوهش مستقل و دقیق، تأثیر مثبت این مواد را از طریق نوشیدن ادرار تأیید نکرده است.
در فضای مجازی هم این ادعاها به‌وفور دیده می‌شود. بعضی کاربران در شبکه‌های اجتماعی مدعی‌اند که با شستن صورت با ادرار، آکنه‌ی آن‌ها از بین رفته یا چین‌وچروک‌هایشان کم شده. اما باید دانست که گرچه اوره در محصولات مراقبت پوست به‌عنوان مرطوب‌کننده استفاده می‌شود، غلظت اوره در ادرار طبیعی انسان به‌هیچ‌وجه به اندازه‌ای نیست که اثر ملموس و مثبت داشته باشد.
چرا هنوز عده‌ای به این کار باور دارند؟
این باور اغلب ناشی از ناامیدی، اطلاعات نادرست، یا جست‌وجوی راه‌های میان‌بُر برای درمان است. در بسیاری از کشورها، افراد به دلیل نبود دسترسی به دارو، هزینه‌های درمانی بالا، یا دلایل فرهنگی و مذهبی، به روش‌هایی مثل ادرار‌درمانی رو می‌آورند. اما باید به‌یاد داشت که گاهی پای جان انسان در میان است. باور به درمانی بدون پشتوانه‌ی پژوهشی، می‌تواند عواقبی جبران‌ناپذیر به‌همراه داشته باشد.
نتیجه‌گیری: علم را جایگزین خرافه کنیم
اگرچه ممکن است نوشیدن مقدار اندکی ادرار آسیب جدی نرساند، اما نه تنها سودمند نیست، بلکه می‌تواند خطراتی واقعی برای سلامت داشته باشد. در زمانی زندگی می‌کنیم که علم و تحقیق، روش‌های بسیار دقیق‌تر و ایمن‌تری برای حفظ سلامت ما فراهم کرده‌اند. به‌جای تکرار آیین‌های گذشته، باید به سراغ دانش برویم و به شواهد اعتماد کنیم، نه به افسانه‌هایی که پایه‌ای در واقعیت ندارند.
