خاطره‌بازی: داستان ارکات، یکی از نخستین شبکه‌های اجتماعی

جنون ارکات خیلی سریع، بعد از آغاز به کار بی سر و صدایش در 22 ژانویه 2004 شروع شد. ساعت‌ها ساختن پروفایل، اضافه کردن آلبوم، دوست‌یابی آنلاین.

ارکات نوزادی زودرس بود، ایده اصلی‌اش درست بود، اما هم کمی زود متولد شده بود و هم مراقبت درستی از آن نشد. وگرنه گوگل با محصول فرعی ارکات خیلی زودتر از مای‌اسپیس و فیس‌بوک، یک شبکه اجتماعی فراگیر می‌شد. به هر حال آن زمان سیاست کلان گوگل تمرکز روی چیزهای دیگر بود. سال‌ها بعد گوگل خواست که روی شبکه‌های اجتماعی تمرکز کند. گوگل ریدر را بی‌جهت قربانی کرد و یک محصول ناموفق به نام گوگل پلاس را رونمایی کرد.

مقاله قدیمی نشریه کلیک را در این مورد ارکات بخوانید و آن روزها را پیش چشم، مجسم کنید.

کلیک: 24 خرداد 1383

Orkut، شهری است برای تو، دوستانت و دوستان دوستانت

اجازه اقامت فقط با دعوتنامه رسمی!

در مدتی کمتر از ۲ هفته، ایرانیان پنجمین گروه پرجمعیت را در این سرزمین مجازی تشکیل داده‌اند. یکی دو هفته بیشتر نیست که کاربران ایرانی اینترنت با سایت جدیدی آشنا شده‌اند که امکانات فوق العاده‌ای برای آن‌ها دارد. وقتی اکثر استفاده اینترنت در ایران محدود می‌شود به چت، طبیعتا ارکات سایت بسیار جذابی خواهد بود

Orkut یک سایت منحصر به فرد است که توسط اورکات بویو کاختن، یکی از افراد تیم گوگل طراحی شده و به همین خاطر هم است که سیاست‌هایش بسیار شبیه سیاست‌های گوگل است. در این سایت شما امکان این را دارید که به طور کامل خودتان را به دیگران معرفی کنید، دوست انتخاب کنید، همکار پیدا کنید یا حتی بفهمید نظر دیگران درباره شما چیست.

Orkut به هر کاربر صفحه‌ای اختصاص می‌دهد که کاملا شخصی است و کاربر می‌تواند آن را براساس سلیقه شخصی‌اش مرتب کند. برای این کار قبل از هر چیز باید عضو Orkut شد.

وارد شدن به Orkut شاید سخت‌ترین و عجیب‌ترین مرحله باشد. هیچ کاربری نمی‌تواند وارد این سایت شود، مگر این که از سوی یکی از اعضای قبلی دعوت شده باشد. درست مثل قانون باشگاههای خصوصی است. بعد از دعوت شدن، کافی است تا یک شناسه و رمز برای خود انتخاب کنید تا از این به بعد بتوانید بدون هیچ زحمتی، به سایت وارد شوید.

بعد از این مرحله کاربر می‌تواند اطلاعاتی را که مایل است دیگران راجع به او بدانند در صفحه شخصی خودش بگذارد. Orkut یک Profile کامل دارد که پر کردن هیچ کدام از بخشهایش اجباری نیست. به هر گزینه که بخواهید می‌توانید جواب ندهید و آنچه را که دلتان می‌خواهد، پر کنید. بالای صفحه هم می‌توانید یک عکس از خودتان بگذارید تا همه قیافه‌تان را هم ببینند. هرچند این هم اجباری نیست.

یکی دیگر از امکانات این سایت این است که شما می‌توانید فهرستی از دوستانتان تهیه کنید. این فهرست خیلی شبیه فهرست دوستان شما در یاهو مسنجر یا ویندوز مسنجر است. هرچند شما نمی‌توانید در Orkut با دوستانتان به صورت آنلاین صحبت کنید. اما در عوض می‌توانید دوستان دوستانتان را هم ببینید، Profileهای آن‌ها را بخوانید و با علایقشان آشنا شوید.

Orkut این امکان را به شما می‌دهد که در گروههای مختلفی عضو شوید و در بحثهای آن گروهها شرکت کنید، شما خیلی راحت می‌توانید موضوع مورد علاقه‌تان را جستجو کنید. در صورتی که این گروه وجود داشته باشد، می‌توانید عضو آن شوید و در حالتی هم که گروهی وجود ندارد خیلی راحت می‌توانید خودتان چنین گروهی تاسیس کنید. وقتی عضو گروهی می‌شوید، نام و عکس این گروه در صفحه اختصاصی شما قرار می‌گیرد و همه می‌فهمند که علایق شما چیست.

یکی دیگر از قابلیت‌های Orkut این است که شما می‌توانید نظرتان را راجع به هرکس بیان کنید و در صورت تمایل وی، این نظر در پایین صفحه Profile او نقش می بندد. همچنین در بخش یادداشت می‌شود یادداشت‌هایی برای صاحب صفحه نوشت. در بخش یادداشت، خود شخص هم می‌تواند هرچه دلش می‌خواهد قرار دهد، از اطلاعات شخصی گرفته تا داستان یا حتی نظرش نسبت به یک موضوع خاص.

سیاستی که در این سایت خیلی پررنگ است، حفظ اطلاعات شخصی اعضاست. شما خیلی راحت می‌توانید تصمیم بگیرید که چه کسانی به چه بخشی از اطلاعات شخصی شما دسترسی داشته باشند. هیچ الزامی برای هیچ گزینه خاصی وجود ندارد و هر اطلاعاتی را بخواهید به دیگران می‌دهید.

خود سایت ادعا کرده که به هیچ وجه اطلاعات و E- mail اعضایش را در اختیار هیچ نهادی قرار نمی‌دهد البته این ادعا تا چه قدر می‌تواند صحت داشته باشد، معلوم نیست! هریک از اعضا هم می‌تواند، هر آن که اراده کند از عضویت این سایت خارج شود و تمامی اطلاعات وی از بین خواهد رفت. این آزادی تا بدان حد است که اگر شخصی شما را در گروه دوستانش قرار دهد، ابتدا از شما پرسیده می‌شود و در صورت تمایل شما، او در گروه دوستان‌تان قرار خواهد گرفت. هرچند در سایت اعلام شده که این اطلاعات ممکن است توسط گوگل مورد تحلیل قرار بگیرند تا با توجه به علایق شخصی هر کاربری سایت را طراحی کنند و از این طریق سایت را ارتقا دهند.

نکته جالب دیگر این سایت این است که شما به صفحه هر کسی که سر بزنید، حلقه ارتباطی که بین شما وجود دارد را به شما نشان می‌دهد. مثلا شما می‌فهمید که از طریق کدام دوست کدام دوستتان به این شخص مرتبط می‌شوید. ادعا می‌شود که اگر شما به صفحه یک فرد خارجی مثلا یک برزیلی هم وصل شوید، حداکثر با ۶ ارتباط به آن شخص مرتبط خواهید شد.

کاربران Orkut در تمام جهان پراکنده‌اند. با وجود این امریکا بیشترین تعداد کاربر را دارد و در کل ۳۵٫۷۱ درصد کاربران orkut آمریکایی اند. کشورهای برزیل، ژاپن، هند، استونی، هلند، انگلستان، کانادا،ایران و آلمان در رده‌های دوم تا دهم قرار دارند. سهم ایران ۲٫۶۱ درصد کل کاربران است.

۴۶٫۷۴ درصد کاربران را افراد ۱۸ تا ۲۵ سال تشکیل می‌دهند و هر چه سن بالاتر می‌رود درصد کاربران کاهش می‌یابد. انگار Orkut برای جوانان جذاب است و بزرگسالان رغبتی به این بازیها ندارند. به هر حال با این که مدت زیادی است که این سایت راه اندازی شده، اما کاربران ایرانی بتازگی آن را کشف کرده‌اند و فعلا به سوژه‌ای داغ در بین آنان تبدیل شده است.

هر کس در روز چندین بار به صفحه‌اش سر می‌زند تا ببیند چه دوستان جدیدی یافته، در گروههایی که عضو است چه اتفاقات جدیدی افتاده و بتازگی پای کدامیک از آشناها به Orkut باز شده است. این جدید‌ترین سرگرمی اینترنتی افرادی است که از اوقات بیکاری بیشتری برخوردارند و ساعاتی از روز را اینچنین می‌گذرانند.

Orkut از کجا آمد؟

اورکات بویو کاختن یکی از کارمندان گوگل است که ریشه آذربایجانی دارد. وی دانشجوی دکترای رشته علوم کامپیوتر از دانشگاه استنفورد است.

گوگل حالا شرکتی است که فقط با حدود ۵۰ نفر کارمند رسمی به فعالیت خود ادامه می‌دهد و بدیهی است این ۵۰ نفر به همه آن امکانات وسوسه‌برانگیز و وقت تلف کن دسترسی کامل دارند. اما گوگل برای وقتهای تلف شدنی اعضای شرکتش هم فکر کرده است. آنان می‌توانند ۲۰ درصد از کل زمان حضورشان را در گوگل که به خاطر آن پول می‌گیرند، به طراحی و توسعه پروژه‌های شخصی اختصاص دهند. اما با این شرط که این پروژه‌ها در جهت اهداف اینترنتی و بازرگانی گوگل باشند. اورکات تاکنون در این ۲۰ درصدها، چند پروژه شخصی موفق به انجام رسانده که سایت پرسر و صدای اورکات هم نوه یکی از همان پروژه‌های موفق است.

بویو کاختن آن پروژه موفق را درباره روابط افراد روی وب طراحی کرده بود و با استفاده از الگوریتمهایی گرافی از این روابط ترسیم کند. بویوکاختن که هدف خود را در زندگی، تلاش برای تجربه کردن وحشی‌ترین چیزها در زندگی می‌داند و اضافه می‌کند تعریف وحشی‌ترین به خود شما بستگی دارد، از نگاه کردن به گذشته و احساس پشیمانی درباره آن بیزار است.

ارکات در 30 سپتامبر سال 2014 برای همیشه خاموش شد.