وب 3.0 و پزشکی
در شرایطی که هنوز در کشورمان به درستی متوجه ربط اینترنت و
پزشکی در مرحله وب 1.0 هم نشده‌ایم و در حالی که من هنوز فرصت نکرده‌ام، درباره
جلوه‌های مختلف پیوند پزشکی و وب 2.0 را را بنویسم. کم‌کم در مجلات و وبلاگ‌ها، سر
و کله نوشته‌هایی در مورد وب 3.0 و پزشکی نمایان می‌شود.
مجله معتبر BMJ در آخرین شماره خود
مقاله‌ای دارد با عنوان وب 3.0 و پزشکی، من علاقه زیادی به
خواندن اینگونه مقاله‌های آینده‌نگرانه توصیفی دارم.
نویسنده این مقاله می‌نویسد که سال قبل در ایام کریمس،
وبلاگ‌های پزشکی و خوراک (rss feed) ، موضوعات داغی برای
بحث و تبادل نظر بودند و همه درباره راه‌های جدید انتشار محتوا در قالب‌های وب دویی
مانند ویکی‌ها صحبت می‌کردند ولی حالا باید درباره وب 3.0 صحبت کرد.
اخیرا یک نورولوژیست، استعاره جالبی به کار برده است، او نوشته
است که ارتقای وب گرافیکی سال 1995 به وب اجتماعی اواخر سال 2007، قابل تشبیه به
تکامل مغز است. وب 1.0 و 2.0 را میتوان در مقام مقایسه با وب 3.0، شکل‌های رویانی
فناوری دانست، وب 3.0 راه‌های ارتباطی بهتری برای دستیابی به اطلاعات تولید
شده، ایجاد می‌کند و ظرفیت بیشتری برای پردازش شناختی اطلاعات دارد.
به راستی وب 3.0 چیست و چرا معنایی semantic نامیده می‌شود؟
گرچه اصطلاح وب 3.0 و وب معنایی به جای هم استعمال می‌شوند ولی مفهوم اندک متفاوتی
دارند. این دو اصطلاح به صورت مکمل هم، نماهایی از وب جدید به دست می‌دهند.
معمولا وقتی می‌خواهیم درباره رویداد بزرگ دیگری که در وب شاهدش
خواهیم بود، صحبت کنیم، از اصطلاح وب 3.0 استفاده می‌کنیم. یک ویژگی مهم وب 3.0 این
است که گفتگوی بی‌واسطه کامپیوترها را با هم ممکن می‌سازد و آنها را قادر می‌کند که
کارهایمان را انجام دهند. یک ویژگی ابتدایی وب 3.0 استفاده از متادیتاها یعنی
«اطلاعاتی درباره اطلاعات» است، چنین چیزی وب را به یک پایگاه داده‌های بزرگ مبدل
می‌کند و آن را هماهنگ با PubMed -یکی از مورد اعتمادترین مجموعه‌های کتابخانه‌ای-
سازماندهی می‌کند.
اما اصطلاح وب معنایی نخستین بار به وسیله یک متخصص مورد اعتماد
اینترنت یعنی سر تیم برنزلی Tim Berners-Lee در مقاله‌ای در مجله ساینتفیک امریکن
ابداع شد. او ابراز نظر کرد که برای توصیف معنی و مفهوم اسناد در وب آینده، آنها
باید حاشیه‌نویسی معنایی شوند.
کتابداران پزشکی عقیده دارند که باید راه‌های بهتری برای دسترسی
به اطلاعات ابداع شود. نویسنده مقاله BMJ از قول همکارش
نقل قول کرده است که:
"we need findengines, not search engines." یعنی ما به موتورهای یابنده اطلاعات
نیاز داریم و نه موتورهای جستجو.
مقایسه وب 2.0 و وب 3.0:
| وب 2.0 | وب 3.0 |
| وب اسناد | وب اطلاعات |
| فراوانی اطلاعات | کنترل اطلاعات |
| پرتناقض | کم‌تناقض |
| وب اجتماعی | وب هوشمند |
| 2000 تا 2009 | 2010 تا 2020 |
| واکنش‌گری گوگل | واکنش‌گری شرکت‌های وب هوشمند |
| خرد جمعی | خرد خبرگان |
| ادغام اجزای خرد، مشاپ‌ها، ابزارهای نو | |
| جستجو، جستجو، جستجو | برای چه جستجو کنید؟! وقتی که می‌توانید بیابید |
| الگوریتم پیج رنک گوگل | سامانه‌های معنایی و هستی‌شناسانه |
| بی‌قانون، آنارشیک | قوانین، استانداردها، پروتکل‌ها |
| محتواهای چاپی و دیجیتال | محتواهای چاپی برتر از سایر انواع محتواها |
در حال حاضر ما با یک سرریز اطلاعات روبرو هستیم و پیدا کردن
اطلاعات روز به روز دشوارتر می‌شود. نتایج جستجو در گوگل چنین چیزی را تأیید
میکنند. به همین خاطر است که کتابدارهای پزشکی، پزشکان را تشویق میکنند که از
منابع قابل اعتمادتری مثل PubMed استفاده کنند.
در بیوانفورماتیک که پردازش اطلاعاتی با حجم زیاد معمول‌تر است،
پژوهشگران قدم‌هایی برای ایجاد ابزارهای ارتباطی ربط‌دهنده معنایی اطلاعات
برداشته‌اند.
پزشکانی که با وب 3.0 سر و کار خواهند داشت، چالش‌هایی در پیش
رو دارند، آنها باید مشکلات سلامت بیمارنشان را بر طبق پروفایل ژنتیک آنها درمان
کنند و برای چنین کاری باید به آخرین اطلاعات دسترسی داشته باشند. پزشکی، در آینده
به
مراتب شخصی‌تر خواهد بود.
هواخواهان نرم‌افزارهای اجتماعی وب جدید را زمین حاصل‌خیزی برای
ایجاد دانش می‌دانند. در وب 3.0 از ویکی‌ها که هم‌اکنون هم از آنها استفاده می‌کنیم
به عنوان یک پلت‌فرم استفاده خواهد شد. مثالی که در مورد نقش ویکی‌ها در دانش پزشکی
میتوان زد، مورد ویکی‌پروتئین Wikiproteins است که از فناوری‌های معنایی استفاده
می‌کند. این ویکی ، اطلاعات چنیدن پایگاه داده برجسته زیست‌پزشکی را مانند PubMed،
UniProt و کتابخانه ملی پزشکی را در هم می‌آمیزد.
هر نسخه جدید وب باید تعامل بهتری با کاربرانش نسبت به نسخه‌های
قبلی‌تر فراهم کند. به طور همزمان با تولید دانش، باید توانایی خود را
برای پیدا کردن اطلاعات بالینی قابل اعتماد افزایس بدهیم. در وب 3.0 دسترسی به
اطلاعات باید به جای اینکه بر کلیدواژه‌های متکی باشد، بر یک چهارچوب معنایی
تکیه کند. البته در چنین وب هوشمندی هیچگاه نباید کتابخانه‌های کاغذی خودمان را
فراموش کنیم.
آیا در وب 3.0 برچسب‌گذاری اجتماعی Social tagging و اندکس کردن
کارایی فعلی را خواهد داشت؟ برچسب‌گذاری اطلاعات به خاطر برچسب‌های هم‌معنی و
هم‌آوا ، تفاوت‌های زبانشناختی و مشکلات هجا، با محدودیت‌هایی روبرو است. برای
مثال برای توصیف حمله قلبی و برچسب‌گذاری مقالاتی درباره این بیماری، ما از
اصطلاحات بی‌شماری با یک معنی استفاده می‌کنیم، طبیعی است که کارمان هنگام جستجوی
موضوعی درباره حمله قلبی دشوار می‌شود.
در انتظار وب هوشمندتری هستیم، وبی که دو ویژگی بارزش،
سازماندهی بهتر اسناد و به کاربری ژرف‌تر دانش است.
در زمینه جستجو، وب معنایی باید شبیه یه کاتالوگ کتابخانه باشد
یعنی اینکه باید بتواند اسناد راتوصیف کند و امکان دسترسی با معنی به آنها را فراهم
سازد.
وب 3.0 باید بتواند همان امکاناتی را برای کاربران وب قرن 21
فراهم کند که دکتر جان شاو بیلینگ با بنا کردن Index Medicus در قرن نوزدهم برای
پژوهشگران پزشکی ممکن ساخت.
من چندان موافق این سیستم عدد-دهی به وب، اینترت و آن‌چه حتی جدیدا در زمینه‌ی پزشکی، علم و غیره نیز به کار می‌رود نیستم.
پیش‌رفت دانش و اضافه‌شدن آگاهی‌ی ما و دسترسی به تکنولوژی‌های جدید، پدیده‌ی آن‌چنان تازه‌ای نیست. بشر چندین هزار سال است که پیش‌رفت کرده و گاهی پیش‌رفت‌ها نیز اساسی بوده است. اما بعید می‌دانم پس از رنسانس، کلمه‌ای چون علم ۲ استفاده شده باشد.
این بازی‌های زبانی و نام‌گذاری‌های خنده‌داری که این روزگار می‌بینیم، به اعتقاد من، بیشتر شبیه تکنیک بازاریابی برای ایده‌های جدید هستند تا صحبت از وقوع تصورناپذیر! همان‌طور که ده پانزده سال پیش پس‌وند NT (New Technology) برای ویندوز خیلی چیز جالب و “خفن”ای به نظر می‌آمد، این روزها هم پس‌وند ۲ و ۳ برای وب و اینترنت همان کاربرد را پیدا کرده است.
بدی‌اش این است که با این روند، در ده سال آینده شاهد وب ۴ و آدم ۲ و موبایل نسل هفتم و چیزهایی خواهیم بود که تنها فایده‌ای که خواهند داشت، افزودن به jargon عده‌ای متخصص به اصطلاح IT و افزایش حقوق آنها خواهد بود.
منظورتان از ویژگی گفتگوی بی واسطه کامپیوترها چیست؟لطفا آقای دکتر بیشتر توضیح بدهید.
سلام
خسته نباشید
واقعاً مطالب قشنگی میزارید
موفق باشید
سلام. من بر خلاف نظر سولوژون معتقدم، این نامگذاری نشانه ای تحولات، هم در ساختارها، هم در عملکردها، هم در قابلیتها، و هم خدمات وب است؛ به 7 سال پیش بازگردید و ببینید ابزارهای جستجو، چه قابلیتهایی داشته اند و آنها را با ابزارهای فعلی مقایسه کنید، خدمات وب را در سال 2007 با نمونه های مشابه در سالهای 2000 مقایسه کنید، آیا فرایندهای اطلاع رسانی تحت وب متحول نشده است؟، آیا عملکردهای کاربران در وب به شکل تعاملی و چند جانبه (مثلا در فوکسونومی) تغییر نیافته است؟؛ آیا وب اکنون به جزیی از زندگی ماشینی، واقعی و مجازی انسان تبدیل نشده است؟؛ … بنابر همین دلایل و تحولات است که نسل فناوری های تحت وب، دائما در حال دگرگونی هستند و اتفاقا من معتقدم این نامگذاریها، به بهترین شکل، این فرایند را به ما نشان می دهند. در ضمن، اگر فاصله تحول وب 1 به وب 2، 5 سال طول کشید، اکنون این فاصله زمانی به یک سال و شایدی هم به چند ماه کمتر شود!،
با احترام
حسینی
سلام آقای دکتر. من مطالب شما را بسیار دوست دارم چون برخلاف حوزه کاری مان بیشتر آنها با هم مرتبط اند مثل همین مطلبی که در مورد وب 3 نوشتید. من هم مطلالبی البته بسیار مختصر در این باره نوشته ام . البته منهم ابتدا عاشق وب2 شدم و هنوز در پیچ و خم آشنایی با وب2 بودم که با اصظلاح وب3 آشنا شدم.
موفق باشید.
من با سولوژن موافقم. اینها همه ابزار هستند ولی گمان میکنم هیچکدام معنی تحولی در “آگاهی” یا “خرد” را نمیدهند. من میتونم روی یک لپ تاپ تمام اطلاعات تخصصی خودم رو بریزم با پیچیدگی تمام و ابزار های نرم افزاری مدرن. اما آگاهی من افزایش پیدا نمیکند. این “من” هستم که با تفکر به اطلاعات موجود به سطح دیگری از آگاهی میرسم.
ممنون از این پست جالب و مفیدتون…
در سالی که گذشت از یه چیزی در مورد این وبلاگ شما خیلی خوشحالم .اونم اینه که تعداد پست هایی که راجع به پزشکی نوشتید خیلی زیادتر و کاربردی تر شده . چون یه جورایی دیگه دامین سایت داشت زیر سوال میرفت. همش شده بود آی تی. اما الان خیلی پاپ تر شده . موفق باشیدو سال 2008 شما هم مبارک////
سلام
آقای مجیدی عزیز با سلام
وب 3 بر خلاف وب 2 چندان رفتار کاربران را تحت تاثیر قرار نخواهد داد. بنظر میرسد این موج نو بیشتر موضوع کاری طراحان موتور های جستجو و سازندگان نرم افزار های هوشمند خواهد بود.
در مورد حوزه های معنایی یا وب معنایی بیشتر تکمیل کار وب 2 را در دستور کار خود خواهند داشت. ضمنا ممکن است از منطق زبانشناختی کار بران در جستجو ها هم استفاده شود.
کار در این مقوله به طرف آشیانه تعلق کاربردی کلمات سوق پیدا خواهد کرد.
وب 3 کار متخصصان بهینه سازی سایت ها را از حالت عمومی به حالت تخصصی در خواهد آورد.(SEO)
یکی از مهمترین چالش وب 3 را میتوان درجه صحت و اطمینان به نتایج به حساب آورد. در حال حاضر این درجه اطمینان برای وب 1 هفتاد و پنج درصد و برای وب 2 حدود پنجاه درصد است. بعلاوه پروژه های بزرگ وب 2 هنوز به اندازه کافی تکمیل نشده اند.
وب در تاریخ خود به چند صورت کاربران اینترنت را دیده . ابتدا استفاده کننده یا یوزر صرف در وب 1 ، بصورت همکار در وب 2 و در وب 3 غول های اینترنتی بصورت ملکه و دیگران مورچه های کارگر خواهند بود. حتی از کامپیوتر های کاربران نیز برای برخی از پروسسینگ ها استفاده خواهد شد.
یک خبر بد: وب 3 کاری به باز پردازش سایت هایی که از تکنولوژی های مبتنی بر وب 1 استفاده میکنند نخواهد داشت . وب پنهان دیگر و بزرگتری در راه است!