سایبرکوندریا
در این وبلاگ بارها در مورد فواید جستجوی «آگاهانه» در اینترنت برای پیدا کردن اطلاعات مرتبط با سلامتی و بیماری‌ها نوشته‌ام. اما از جنبه دیگری هم می‌توان به جستجوی «شتاب‌زده» در اینترنت، نگریست.
اگر سردرد یک روز صبح، شما را به ستوه بیاورد و شما با جستجویی در اینترنت فورا به این نتیجه برسید که تومور مغزی دارید، ممکن است، شما بیماری‌ای به نام «سایبرکوندریا» داشته باشید.
سایبرکوندریا cyberchondria، اصطلاحی است که با استفاده از اصلاح پزشکی شناخته شده پزشکی «هایپوکوندریا» hypochondria ساخته شده است. هایپوکوندریا به معنای خودبیمارانگاری است. در این بیماری یک شخص تصور می‌کند که مبتلا به یک بیماری جدی شده است و این تصور باعث یک نگرانی دائم و اشتغال ذهنی برای او می‌شود، آنقدر که حتی بعد از معاینه و انجام آزمایشات مختلف هم این افراد قانع نمی‌شوند.
نمی‌توان به درستی در مورد شیوع این بیماری در جامعه اظهار نظر کرد، بیماران مبتلا به این بیماری غالبا به طور مرتب پزشک عوض می‌کنند و گران‌ترین تست‌های خونی و روش‌های تصویربرداری را با هزینه زیاد انجام می‌دهند.
چند روز پیش، مایکروسافت نتایج یک پژوهش جالب را منتشر کرد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهند که جستجو در اینترنت، می‌تواند بعضی از کاربران را به این نتیجه برساند که علایم جزئی بیماری‌شان به خاطر ابتلای آنها به بیماری‌های جدی است.
جستجوی صحیح اطلاعات پزشکی در اینترنت محتاج دو مهارت است:
1- آشنایی با تکنیک‌های صحیح جستجو
2- آشنایی نسبی با اصطلاحات پزشکی و توانایی استخراج و تشخیص علایم و نشانه‌های عمده بیماری
بی‌شک اگر شخصی هر دوی این مهارت‌ها را نداشته باشد، از جستجو در اینترنت بهره کمتری خواهد برد. شخصی را تصور کنید که با تکنیک‌های جستجو آشنا نیست و مثلا تصور می‌کند، از موتورهای جستجو می‌تواند سؤال‌های محاوره‌ای بپرسد و یا اینکه نمی‌داند چطور از کلیدواژه‌ها استفاده کند و یا سایت‌های معتبر پزشکی را از سایت‌هایی تبلیغاتی یا به‌روز‌نشده، تشخیص نمی‌دهد، حتی اگر این شخص یک پزشک یا فرد آشنا با اصطلاحات پزشکی باشد، جستجویش چندان مفید نخواهد بود.
شخصی دیگر را در نظر بگیرید که از لحاظ تکنیک‌های جستجو مشکلی ندارد، اما وقتی مبتلا به یک بیماری می‌شود و قصد کسب اطلاعات آنلاین می‌کند، نمی‌داند که از مجموعه علایمی که در خود می‌بیند کدام‌ها را جستجو کند و یا اصلا از چه اصطلاحاتی استفاده کند. موضوع وقتی دشوار می‌وشد که کاربر انگلیسی‌زبان نباشد و آشنایی کمی با اصطلاحات عامیانه مربوط به بیماری‌ها و علایم داشته باشد.
در تحقیق شرکت مایکروسافت، نحوه جستجوی کاربران اینترنتی بررسی شده بود، به علاوه پرسشنامه‌ای هم بین کارکنان شرکت توزیع شده بود که در آن در مورد جستجوهایشان در حوزه سلامت، سؤالاتی مطرح شده بود. بر اساس نتایج این تحقیق مشخص شده که 2 درصد از کل جستجوهای اینترنتی در زمینه مسائل مربوط به سلامت و بیماری هستند و یک چهارم کاربران دست‌کم یک بار جستجویی در این زمینه داشته‌اند.
بیش از نیمی از مجموع 500 کارمند شرکت مایکروسافت که پرسشنامه را پر کرده بودند، گفتند که دست کم یک بار جستجوی اینترنتی آنها در مورد علایم بیماری‌شان منجر به این شده است که شک کنند مبتلا به یک بیماری دشوار شدهاند و نگرانی ناشی از این مسئله، روی کارشان تأثیر گذاشته بود.
آقای «هورویتز»، یک کارمند شرکت مایکروسافت که در این تحقیق شرکت داشته است، امیدوار است که در آینده موتورهای جستجویی ساخته شوند که پاسخ‌های هوشمندانه‌تری به کاربرانشان بدهند و باعث نگرانی آنها نشوند. آقای هوریتز که یک پژوهشگر هوش مصنوعی و در عین حال یک پزشک است، به خوبی با ضرورت چنین کاری آشناست، چرا که خاطره نگرانی‌هایش را در روزهایی را به یاد می‌آورد که تصور می‌کرد مبتلا به سرطان پوست شده است. واقعیت این است که پزشکان و افرادی که در رشته‌های پزشکی هم تحصیل کرده‌اند، گاه از گزند خودبیمارانگاری در امان نیستند، حتی در این مورد اصطلاحات جالبی مثل «سندرم سال دومی‌ها» و medical schoolitis وجود دارد!
منبع: نیویورک تایمز
