تقلب کوچک عکاس جنگ: رابرت کاپا

چندان سررشته‌ای از عکاسی ندارم، اما یکی از علایقم در دنیای وب، پیدا کردن عکس‌های تاریخی و بعد از آن، جستجوی داستان نهفته در پشت هر عکس است.

هنگامی که عکسی گرفته می‌شود،عکس، یک بازه زمانی و یک گستره محیطی را به ناگاه و برای همیشه، فریز می‌کند. می‌گویند که هر عکس به تنهایی، به اندازه هزار کلمه داستان در خود دارد، در این میان عوامل زیادی دست به دست هم می‌دهند و بعضی از عکس‌ها را برای همیشه جاودانه می‌کنند، بعضی از عکس‌ها نماد زمانه خود می‌شوند، بعضی از عکس‌ها، احساسات هنری‌مان را تحریک می‌کنند و دیدن بعضی از عکس‌ها، همیشه حس و حال نوستالژیکی در وجودمان برمی‌انگیزانند.

در این وبلاگ بارها در مورد عکس‌های تأثیرگذار تاریخ برایتان نوشته‌ام، اما در این پست می‌خواهم با جزئیات بیشتری در مورد یکی دیگر از این عکس‌های تأثیرگذار بنویسم.

«رابرت کاپا»، با نام اصلی «آندره ارنو فردیمن»، در اکتبر سال 1913 در بوداپست به دنیا آمد. او، پدر و مادری یهودی داشت، بعد از اینکه در سال 1932، به خاطر شرکت در تظاهرات ضد دولتی دستگیر شد، کشور زادگاهش را ترک کرد. کاپا گرچه، ابتدا دوست داشت، نویسنده شود، اما در برلین، عاشق هنر عکاسی شد. در سال 1933، با اوج گرفتن نازیسم، عرصه بر او تنگ شد و او مجبور شد نام مستعار «رابرت کاپا» را برای خود انتخاب کند.

او یکی از شاخص‌ترین عکاسان جنگ قرن بیستم است که در 5 درگیری و مناقشه عمده شرکت کرد: جنگ‌های داخلی اسپانیا، جنگ اون چین و ژاپن، جنگ جهانی دوم، جنگ اعراب و اسرائیل، جنگ بین ارتش ملی ویتنام و نیروهای متحد فرانسوی.

کاپا، عکس‌های مشهور زیادی دارد و احتمالا شما پیش از این بعضی از عکس‌های مشهور رابرت کاپا را دیده‌اید، اما نام عکاس را نمی‌دانسته‌اید. برای مثال عکس‌های او از نبرد نورماندی یا عکس بسیار مشهور او از مرگ یک سرباز جمهوری‌خواه در جنگ داخلی اسپانیا، بسیار مشهور هستند.

رابرات کاپا، در سال 1947، یک آژانس عکاسی معتبر به نام آژانس عکاسی ماگنوم Magnum Photos را تأسیس کرد که که نخستین آژانس تعاونی با محدوده فعالیت جهانی برای عکاسان مستقل محسوب می‌شود.

داستان عکس مشهور کاپا

کاپا، از سال 1936 تا سال 1939، در اسپانایا به سر برد و از درگیری‌های جنگ داخلی اسپانیا عکس برمی‌داشت. کاپا به واسطه عکسی که در سال 1936 گرفت در سطح جهان معروف شد. حتما این عکس نمادین را که از صحنه فرو افتادن یک سرباز گرفته شده است، دیده‌اید:

اگر این عکس کسری از ثانیه دیرتر یا زودتر گرفته می‌شد، دیگر نمی توانست، چنین تأثیری داشته باشد. سرباز تیر خورده، در این صحنه در حالی که هنوز تفنگ را رها نکرده، با دستهای گشاده از هم، در حال افتادن بر روی دامنه‌ای پوشیده از چمن است. اما مدتی است که حرف و حدیث‌های زیادی در مورد این عکس در گرفته است و اصالت این عکس به چالش گرفته شده است.

این عکس نخستین بار در سپتامبر سال 1936، در مجله فرانسوی Vu و بعدها در مجله لایف، به چاپ رسید، با این عنوان: سقوط سرباز. کاپا ادعا می‌کرد که این عکس از صحنه مجروح شدن مرگ‌بار یک تفنگدار جمهوری‌خواه گرفته شده است. کاپا می‌گفت که عکس در جبهه Cerro Muriano در هنگام جنگ بین نیروهی ژنرال فرانکو و جمهوری‌خواهان گرفته شده است.

اما بر اساس بررسی‌های کارشناسان اسپانیایی، این عکس نه تنها در محل مورد ادعای کاپا گرفته نشده است، بلکه شاید این عکس صحنه‌سازی‌ای بیش نبوده است و این سرباز حقیقتا تیر نخورده باشد!

هم‌اینک نمایشگاه عکسی در موزه هنر بارسلونا با عنوان This is War در حال برگزاری است. با بررسی عکس کاپا و تطبیق آن با عکس‌هایی دیگر این مجموعه مشخص شده است که کاپا این عکس را در 55 کیلومتر دورتر و در محلی گرفته است که در زمان گرفته شدن عکس، هیچ جنگی در آن جریان نداشته است.

کارشناسان اسپانیایی توانستند در چند عکس، مناظر کاملا مشابه از دامنه‌ها، خانه‌های روستایی و جاده پیدا کنند و که مطابقت کامل با عکس کاپا داشت و به این ترتیب پی به محل گرفته شدن عکس بردند. اینجا را ببینید.

جنگ‌های داخلی اسپانیا بین سال‌های 1936 تا 1939، ملت اسپانیا را به دو جناح تقسیم کرد و جان پانصد هزار نفر را گرفت.

مناقشه بر سر اصالت این عکس، چیزی نیست که به تازگی شروع شده باشد. از 25 سال پیش مرکز بین‌الملیی عکاسی که توسط برارد کاپا بنیان گذاشته شده است، با منتقدان دیگر درگیر بوده تا به اصالت عکس را ثابت کند. حتی فیلم مستندی با عنوان The Shadow of the Iceberg هم در مورد جنبه‌های محتلف این عکس ساخته شده است. مشخص نبودن زخم بر روی بدن سرباز هم چیزی بود که پیش از این، شک و تردید در مورد این عکس را برانگیخته بود.

اما گذشته از این عکس، کمتر کسی پیدا می‌شود که هنر عکاسی کاپا را تحسین نکند و یا شکی در بزرگی او و رویجه ضد فاشیستی‌اش داشته باشد.

یک سخن قصار از کاپا سرلوحه بسیاری از عکاسان جنگ است: «اگر عکس‌هایتان به اندازه کافی خوب نیستند، به خاطر این است که به اندازه کافی به سوژه نزدیک نبوده‌اید.»

خود کاپا هم با اعتقاد به همین سخن خود وقتی در ویتنام در سال 1954 مشغول عکاسی بود، با رفتن روی یک زمین آلوده به مین، جان خود را از دست داد.

عکس‌هایی که کاپا در جریان نبرد نورماندی گرفته است، هم شهرتی جهانی دارند:

حتما متوجه محو بودن و فوکوس نبودن این عکس‌های شده‌اید. گرچه در روزهای نخست و بعد از چاپ این عکس‌های در لایف، تصور می‌شد که علت فوکوس نبودن عکس‌ها، لرزش دست‌های عکاس است، اما بعدا مشخص شد که اشتباه دستیار او در تاریکخانه منجر به به نابودی تعداد زیادی از عکس‌های او در این روز شده است. از بین انبوه عکس‌هایی که در این روز گرفت، تنها 8 فریم، ظاهر شدند و همین عکس‌های هم آنقدر تأثیرگذار شدند که هر وقت از D Day یاد می‌کنیم، ناخودآگاه به یاد آنها می‌افتیم.

سه عکس دیگر از کاپا:

ارنست همینگوی در بیمارستان – شاید در حال ریختن طرح رمان وداع با اسلحه بر اساس شخصیت سرپرستار «اگنس هانا وان کورفسکی»!

گالری عکس‌های کاپا را در اینجا ببینید.

در این پست، در مورد عکس مشهوری نوشتم که بررسی کارشناسی آن، اصالتش را زیر سؤال برده است. در یکی از پست‌های بعدی در مورد عکس‌های مشهوری می‌نویسم که گرچه شکاکان خواسته‌اند، به یاری آنها اصالت یک رویداد مهم علمی را زیر سؤال ببرند. اما در نهایت توفیقی نیافته‌اند!

---

  این نوشته‌ها را هم بخوانید