دیس‌فاژی یا دشواری بلع چرا ایجاد می‌شود و چه تشخیص‌هایی دارد؟
ارزیابی بیمار مبتلا به دشواری بلع یا دیس‌فاژی با افتراق بیماری حلق دهانی (oropharynx) از بیماری واقعی مری آغاز می‌شود. در دیس‌فاژی حلقی، شروع بلع به دشواری صورت می‌گیرد، این اختلال ناشی از بیماری‌های عصبی یا عضلانی مانند بیماری پارکینسون، سکتهٔ مغزی، اسکلروزمولتیپل، اسکلروز آمیوتروفیک جانبی (ALS)، می‌باشد. بیماران مبتلا به دیس‌فاژی حلقی ممکن است قادر به راندن لقمه غذا به انتهای دهان خود نباشند و ممکن است بگویند که بعد از بلع، غذا در داخل لپ آنها جمع می‌شود. سرفه یا تپق زدن در هنگام غذا ممکن است علامت آسپیراسیون غذا (ورود غذا به حنجره) باشد و پس زدن غذا به بینی (nasal regurgitation)، علامت کلاسیک دیس‌فاژی حلقی است دهانهٔ نازوفارنکس را ببندد) رخ میدهد. درمان دیس‌فاژی حلقی مبتنی بر درمان بیماری زمینه‌ای، و در صورت امکان آموزش ویژه بلع و گفتار درمانی برای بهبود عملکرد بلعی می‌باشد.
اگر بیمار مبتلا به دیس‌فاژی واقعی مری بود، قدم بعدی، افتراق بین انسداد مکانیکی مری از اختلال حرکتی مری است. بیماران مبتلا به اختلال حرکتی، هم برای بلع مایعات و هم برای بلع غذاهای جامد دشواری دارند، در حالی که در دیس‌فاژی‌های انسدادی، معمولاً تا قبل از مراحل پیشرفته بیماری، فقط انسداد پیش‌رونده در برابر غذاهای جامد دارند، البته در مراحل پیشرفته به قدری مجرای مری تنگ شده که مانع از عبور مایعات نیز می‌شود. یک خصوصیت تشخیصی مهم در بیماران مبتلا به دیس‌فاژی در برابر مواد جامد، این است که آیا دیس‌فاژی به صورت متناوب یا پیش‌رونده است. دیس‌فاژی متناوب نشان‌دهندهٔ وجود حلقه یا پرده در مری است، اما علایم پیش‌رونده به نفع تنگی یا وجود توده می‌باشد. بلع باریوم برای تعیین محل ضایعات انسدادی مری مفید است، هر چند در نهایت اندوسکویی برای بیوپسی یا احتمالاً گشاد کردن مری لازم می‌شود؛ بسیاری از متخصصان گوارش ترجیح می‌دهند از اندوسکوپی فوقانی برای بررسی دیس‌فاژی استفاده کنند تا نیاز به تست‌های تشخیصی متعدد نباشد.
اگر با پرتونگاری یا اندوسکوپی نتوان ضایعه انسدادی را مشخص نمود، از مانومتری برای بررسی حرکات مری استفاده می‌شود. در این روش یک لوله بینی- معدی مجهز به گیرنده فشاری را در مری قرار می‌دهند و فشارهای مری در حین چندین بلع را ثبت می‌کنند. با این روش، اختلالات حرکتی نظیر آشالازی، اسپاسم منتشر مری و سایر اختلالات غیر اختصاصی حرکتی تشخیص داده می‌شود.
اختلالات حرکتی مری
بسیاری از بیماران مبتلا به اختلال حرکتی مری یک اختلال غیر اختصاصی دارند که نمی‌توان تشخیص دقیق آن را معین نمود؛ با این حال سه مورد از شایع‌ترین اختلالات حرکتی مری، آشالازی، اسپاسم منتشر مری و اسکلرودرمی می‌باشد. خصوصیات این سه بیماری در جدول زیر ذکر شده است.
| اختلالات حرکتی مری | |||
| علایم | آشالازی | اسکلرودرمی | آسپاسم منتشر مری |
| دیس‌فاژی رگورژیتاسیون مواد غیر اسیدی | بیماری ریفلاکس معده به مری دیس‌فاژی | در زیر جناغ قفسه سینه (شبیه آنژین) دیس‌فاژی دردناک | |
| نمای پرتونگاری | مری متسع و پر از مایع تنگی متقار مانند انتهایی | مری بدون پریستالتیسم ریفلاکس آزاد
| انقباضات همزمان، غیرهماهنگ |
| یافته‌های مانومتری | |||
| اسفنکتر تحتانی مری | فشار بالا هنگام استراحت شل شدن ناقص یا غیرطبیعی هنگام بلع | فشار پایین هنگام استراحت پایین | فشار طبیعی |
| تنه مری | انقباضات کم دامنه و همزمان به دنبال بلع | انقباضات پریستالتیک کم دامنه یا بدون پریستالتیسم | برخی حرکات پریستالتیک انقباضات منتشر و همزمان غیر پریستالتیک، گاهی با دامنه زیاد |
