چگونه می‌توان از ابتلای جنین و نوزاد در خانم حامله مبتلا به ایدز HIV پیشگیری کرد؟

گاهی عفونت HIV از مادر به نوزاد منتقل می‌شود که به آن انتقال عمودی vertical transmission می‌گویند انتقال عمودی از راه‌های زیر صورت می‌گیرد:

• انتقال از جفت در طی بارداری
• انتقال در هنگام زایمان
• انتقال از طریق شیردهی

گاهی عفونت HIV در مادر باردار بدون علامت است و به نوزاد منتقل می‌شود، بنابراین بررسی عفونت HIV در نخستین ویزیت بارداری توصیه می‌شود.

عفونت‌های زیر در مادران باردار ممکن است بدون علامت باشند و موجب ابتلای جنین شوند، بنابراین بررسی آن‌ها در نخستین ویزیت بارداری توصیه می‌شود:

• سیفیلیس
• هپاتیت B
• عفونت HIV

اگر خانم بارداری مبتلا به عفونت HIV باشد، اقدامات زیر برای کاهش انتقال عفونت به نوزاد توصیه می‌شوند:

• درمان آنتی رترویرال با ۳ دارو یا تجویز پروفیلاکتیک زیدرودین خوراکی در طی بارداری
• زیدوودین وریدی در هنگام زایمان
• تجویز زیدوودین خوراکی به نوزاد به مدت ۶ هفته
• ختم بارداری به روش سزارین در صورت وجود ویرمی بیش از ۱۰۰۰ کپی در میلی‌لیتر

درصورتی‌که خانم بارداری به دلیل شمارش CD4 کمتر از ۳۵۰ در میکرولیتر یا HIV RNA بیش از ۵۵۰۰۰ کپی در میلی‌لیتر نیاز به درمان دارد، رژیم‌درمانی ضد HIV (معمولاً با ۳ دارو) در طی بارداری ادامه می‌یابد. بهتر است یکی از داروهای این رژیم دارویی زیدوودین باشد، زیرا زیدوودین از جفت عبور می‌کند و عفونت جنین را درمان می‌کند. اگر خانم باردار اندیکاسیونی برای دریافت رژیم‌درمانی ضد HIV نداشته باشد، می‌توان زیدوودین را به تنهایی تجویز نمود. در مواردی که زیدرودین در طی بارداری مصرف نشده باشد، تجویز آن به مادر در هنگام زایمان و به نوزاد به مدت ۶ هفته توصیه می‌شود. گاهی جهت کاهش انتقال عفونت HIV از مادر به نوزاد در کشورهای درحال‌توسعه، از تک دوز Nevirapine در نوزادان استفاده می‌شود.

سزارین الکتیو در خانم‌های باردار HIV مثبت در هفته ۳۸ بارداری انجام می‌شود.

در انتقال عمودی ممکن است تظاهرات بیماری در دوره شیرخوارگی بروز کنند. این تظاهرات عبارتند از :

• عدم وزن گیری FTT
• تأخیر در تکامل عصبی
• لنفادنوپاتی
• هپاتواسپلنومگالی
• اسهال مزمن یا مکرر
• پنومونی بینابینی
• برفک دهان

گاهی پنومونی پنوموسیستیس در شیرخوارگی و با هیپوکسی، تاکی پنه، رتراکسیون بین دنده‌ای و استرنال، تب و افزایش سطح سرمی LDH تظاهر پیدا می‌کند.

برای تائید آزمایشگاهی عفونت HIV در شیرخواران روش‌های زیر کمک‌کننده است:

• HIV RNA PCR
• HIV DNA PCR
• Virus culture

مثبت بودن تست سرولوژیک تا ۱۸ ماهگی ارزش تشخیصی ندارد، زیرا آنتی‌بادی‌های مادری از جفت عبور می‌کنند و ممکن است نتیجه این بررسی را مثبت کنند.

مثبت بودن آنتی‌بادی ضد HIV پس از ۱۸ ماهگی بیانگر عفونت HIV است.

HIV DNA PCR روش انتخابی برای اثبات تشخیص عفونت HIV در شیرخواران است.

در نوزادانی که از مادران HIV مثبت متولد می‌شوند، تست تشخیصی برای HIV در زمان‌های زیر انجام می‌شود:

• ۲ روز اول
• ۲ هفتگی
• ۱ – ۲ ماهگی
• ۳ – ۶ ماهگی

عفونت HIV هنگامی به اثبات می‌رسد که تست ویرولوژیک در دو بررسی جداگانه مثبت شود.

عفونت HIV در موارد زیر رد می‌شود:

• حداقل دو تست ویرولوژیک منفی پس از یک ماهگی که یکی پس از ۴ ماهگی انجام شده باشد.
• حداقل دو تست آنتی‌بادی منفی به فاصله یک ماه پس از ۶ ماهگی
• منفی بودن تست آنتی‌بادی همراه با منفی بودن HIV DNA PCR

منفی بودن یک بررسی HIV RNA PCR ردکننده عفونت HIV نیست.

تمام نوزادانی که از مادران مبتلا به عفونت HIV متولد می‌شوند، پس از تولد به مدت ۴ تا ۶ هفته کوتریموکسازول دریافت می‌کنند. درصورتی‌که بررسی‌ها ردکننده عفونت HIV در شیرخوار باشد، کوتریموکسازول قطع می‌شود، در غیر این صورت تا یک سالگی ادامه می‌یابد. در شیرخواران مبتلا به عفونت HIV بدون توجه به علایم یا میزان HIV RNA درمان آنتی رتروویرال تا یک سالگی توصیه می‌شود.