یک پژوهش جدید نشان میدهد که استفاده از کاغذ و قلم برای تثبیت حافظه و مطالعه، بسیار بهتر از استفاده از گوش و تبلت حتی مجهز به قلمهای دیجیتال است
خیلی از ماها به کتابهای کاغذی تعصب خاصی داریم و اعتفاد داریم که از کتابهای دیجتالی شده، بهتر هستند.
شواهد بسیارند:
- ورق زدن فیزیکی کتاب حس و حال خوبی ایجاد میکند
- ما حتی یادمان میماند که یک مطلب را سمت راست یا چپ کتاب خواندهایم!
- لمس بافت کاغذ و در مورد برخی از کتابهای قدیمی بوی کهنگی دلپذیر آنها
- اینکه میتوانیم راحت حاشیهنویسی کنیم. حاشیهنویسیهای یا های لایت دیجیتال جای این را نمیگیرد
- اینکه کتاب فیزیکی به صورت متناقضی نسبت به فایلها ماندگار بیشتری دارد و سالها بعد، به ناگاه میتوانیم دوباره همان کتاب را در دست بگیریم
- اینکه حتی تا خوردنها تصادفی و قطرات چای روی کاغذ برای ما خاطره میشوند
برای همین حتی کتابهای دیجیتالی که تا حدی شرایط کتابهای فیزیکی را شبیهسازی کرده باشند و با فونت بزرگتر رفاه بیشتری برای ما فراهم کرده باشند و حتی کتابهای PDF اسکن شده هم جای کتاب کاغذی را نمیگیرند.
در واقع منطقی است که ما با ترکیبی از کتابهای کاغذی و دیجیتا مطالعه آزاد یا درسی خودمان را انجام بدهیم.
اما بحث امروز ما چیز دیگری است:
خیلی وقتها، هنگامی که تبلیغ گجتهای دارای قلم را میبینیم (مثلا سری نوت سوامسونگ یا آیپد پروی اپل) با خودمان میگوییم که وسیله آرمانی برای مطالعه درسی و آکادمیک را پیدا کردهایم.
چون بدون اینکه نیاز به کاغذ و قلم واقعی باشد با قلم آنها میتوانیم یادداشتهای مفصل با رنگها و ظاهر متفاوت انجام بدهیم و حتی به آنها عکس هم ملحق کنیم و چیز محشری درست کنیم.
جالب است که شما را از یک مطالعه جدید آگاه کنم، نتایج این پژوهش در مجله علمی frontiers in Behavioral Neuroscience منتشر شده. در این تحقیق، محققان میخواستند ببینند که آیا تفاوتی بین فعالیت مغز و تثبیت حافظه وقتی از کاغذ قلم عادی استفاده میکنیم و زمانی که از تبلت و قلم دیجیتال استفاده میکنیم، وجود دارد یا خیر.
تحقیق روی 48 دانشجو انجام شد. این تعداد دانشجو به سه دسته تقسیم شدند. هر سه دسته یک متن را باید میخواندند. منتها یک دسته متن را به صورت کاغذی باید میخواند و میتوانستند از قلم استفاده کنند، دسته دوم روی تبلتی که قلم داشت باید مطالعه میکردند و دسته سوم هم روی گوشی هوشمندی که صفحه نمایش لمسی داشت، اما قلمی نداشت.
یک ساعت بعد سوالاتی از هر 3 دسته پرسیده شده تا میزان مطالبی را که میتوانستند به یاد بیاورند، بسنجند و در همین حین نوعی MRI به نام MRI عملکردی یا fMRI هم برای آنها انجام شد که میتواند میزان فعالیت مناطق مختلف مغز را در حین انجام کاری نشان بدهد.
مشخص شد که گروهی نوشتههای کاغذی را خوانده بودند،مختصری در به یادآوردن بهتر هستند. منتها میزان فعالیت مغزی در گروهی که از کاغذ استفاده کرده بودند، بسیار بهتر بود. این فعالیت در مناطقی از مغز مانند هیپوکامپ، قشر دیداری، هسته precuneus و مناطق مسئول گفتار مشاهده شد. یعنی همان مناطق که در به خاطر سپردن و فراخوان حافظه مهم هستند.
اما چرا چنین میشود؟ چرا کاغذ باعث فعالیت مغزی بیشتر و ایجاد حافظه بهتر میشود.
یک توجیه این است که وقتی از کاغذ و قلم استفاده میکنید چون به صورت همزمان مناطق درگیر در لمس و جهتیابی فضایی هم درگیر میشوند، فعالیت مغزی بیشتر میشود و مغز در واقع یک رمزگذاری غنیتر انجام میدهد.
شما ممکن است تصور کنید که نوشتن، نوشتن است و چه تفاوتی میکند که با قلم دیجیتال باشد یا مداد و خودکار. اما وقتی شما با مداد و خودکار مینویسید، ضخامت و درشتی و کوچکی دست خط، میزان فشار شما بر کاغذ، حالت روحی شما هنگام نوشتن، خوش خطی یا شتابزده نوشتن شما، همه همزمان یک دیتای جانبی ایجاد میکنند.
حتی اگر یادداشت برندارید، همان طور که پیشتر گفتم، اطلاعات جانبی مانند اینکه فلان جمله را در صفحه سمت راست یا چپ خواندهاید، در اوایل یا اواسط کتاب بوده، در قسمت بالا یا پایین یا وسط کتاب بوده و … یک دیتای جانبی ایجاد میکنند که به مغز در تثبیت حافظه بیشتر کمک میکنند.