فیلم آقای اسمیت به واشنگتن می‌رود با بازی عالی جیمز استیوارت در نقش جفرسون اسمیت – داستان، نقد و بررسی

فیلم آقای اسمیت به واشنگتن می‌رود Mr. Smith Goes to Washington یک فیلم غیرمتعارف است که فارغ از ساختار ماندگارش می‌توان قواعد ساخت فیلم سیاسی را که در این اثر بازنمود دارد. به روشنی دریافت کرد. فیلم از چندین جهت زیبا و شگفت‌انگیز است. داستان، همان مضمون قدیمی یعنی نبرد همیشگی خیر و شر است.

فرانک کاپرا در سبک فیلمسازی خود قهرمانان و ضدقهرمانان را طوری ارائه می‌کند که ابهامی در تشخیص آدم خوب وجود نداشته باشد. فیلم کاپرا حامل پیام روشنی است، اینکه افراد پایبند به اخلاق هیچگاه ناامید نمی‌شوند. او شخصیت‌های فیلم را در موقعیت‌های کاملاً مایوس‌کننده به بازی می‌گیرد تا صداقت‌شان را محک‌زده و کسانی را که در پایبندی به اصول و ارزش‌های بنیادی ثابت‌قدم هستند با غلبه بر مشکلات به پاداش رساند.

سناتور یکی از ایالت‌های غرب آمریکا می‌میرد؛ فرماندار، سناتور و سرمایه‌دار بزرگ ایالت برای انتخاب سناتور جدید مشورت می‌کنند. آن‌ها قصد دارند یک هالوی سیاسی را پیدا کنند تا از زد و‌بند‌های پشت‌پرده آنان خبردار نشود. جفرسون اسمیت جوان ساده‌لوح که سرپرست پیشاهنگان است و به تنهایی آتش جنگ را خاموش کرده و قهرمان ایالت شده، به عنوان سناتور جدید انتخاب می‌شود. جو پن سناتور قدیمی ایالت وظایف اسمیت را تشریح می‌کند. اسمیت در کار‌هایش از او تقلید می‌کند و او را به عنوان سناتوری درستکار می‌شناسد تا اینکه بالاخره از تبانی جو پن با تیلور، سرمایه‌دار بزرگ، در مورد ارائه‌ی طرح‌هایی برای منافع شخصی آگاه می‌شود.

اسمیت با همکاری منشی خود طرحی را به نفع پیشاهنگان ایالت آماده می‌کند که در تضاد با منافع جو پن و تیلور است. آن‌ها سعی می‌کنند با رشوه او را از پیگیری این طرح باز دارند اما اسمیت تسلیم نمی‌شود و سعی می‌کند فساد سیاسی و تبانی آن‌ها را افشا کند. تیلور و طرفداران‌اش با پرونده‌سازی برای او چنین وانمود می‌کنند که عواید طرح به اسمیت می‌رسد. این جریان باعث یک رویارویی جنجالی در سنا می‌شود و اسمیت مجبور می‌شود برای نمایان شدن حقیقت به یک سخنرانی طولانی و بی‌وقفه در سنا دست بزند. پیشاهنگان سعی می‌کنند با تبلیغ در ایالت از طرح او حمایت کنند.

نهایتاً او به دلیل سخنرانی طولانی در سنا بیهوش می‌شود. جو پن که از اعمال خود پشیمان شده است به فساد خود و همکاری با تیلور اعتراف می‌کند. جفرسون اسمیت آدمی منزه، پاک، آرمان‌خواه، صدیق و قطاری از صفات بارز یک انسان متعالی و ملکوتی، یک قدیس، یک آدم فسادناپذیر، یک آدم مومیایی شده از شرّ بدهی‌ها و پلشتی‌ها و زدوبند‌ها و … است. یک ترکیب ایده‌آل از معصومیت مومیایی. خدشه ناپذیر و نفوذناپذیر؛ یک چشمه‌ی زلال. شخصیت اسمیت نماینده‌ی شگرف آزادی، دموکراسی و اخلاق علیه ظلم و شرارت است که در رفتار ساده‌لوحانه و آرمان‌گرایانه یک سیاستمدار میهن‌پرست جوان متبلور می‌شود. او که به عنوان سناتوری دون‌پایه از ایالتی بی‌نام به واشنگتن فرستاده می‌شود در مواجهه با فریبکاری دستگاه سیاست به بلوغ عقلانی رسیده، با فساد سیاسی در تشکیلات سیاسی ایالت‌اش در می‌افتد و در نقش یک قهرمان اخلاق‌گرا از ارزش‌ها صیانت می‌کند.

اسمیت سیاستمدار ساده و بی‌غل‌وغشی است که به عنوان سناتور برگزیده می‌شود و با وجود همه‌ی موانع و حوادث موفق می‌شود ماشین فساد را از حرکت باز دارد. نقطه تقابل و کشاکش جفرسون اسمیت بین مصلحت‌های سیاسی و اصول آرمانگرایانه است و اینکه بزرگمردان واقعی کسانی هستند که اصول و عقاید خود را به خاطر قدرت زیر پا نمی‌گذارند.

جیمز استیوارت به سادگی و نرمی و آرامش و با قدرت بازیگری‌اشت تمامی درونمایه فیلم و اندیشه‌های کارگردان را به بهترین شکل نمایش می‌کند. موجودی باورکردنی است که به سختی می‌توان او را از جفرسون اسمیت جدا دانست. «جفرسون»، «استیوارت» است و برعکس. کسی که معصومیت را به دور خودش مومیایی می‌کند تا از رخنه‌ی نااهلی‌های روز و روزگار در امان باقی بماند. تا ابد.

نوشته خسرو دهقان- دنیای تصویر