انواع مختلف بیماری‌های شریانی و توضیح هر یک از آنها

بیماری‌های شریانی به گروهی از شرایط اطلاق می‌شود که بر شریان‌ها، رگ‌های خونی مسئول حمل خون اکسیژن دار از قلب به قسمت‌های مختلف بدن تأثیر می‌گذارد. این بیماری‌ها می‌توانند باعث باریک شدن، انسداد یا ضعیف شدن شریان‌ها شوند که منجر به کاهش جریان خون و پیامد‌های بالقوه شدید سلامتی می‌شود. در اینجا برخی از انواع رایج بیماری‌های شریانی همراه با توضیح دقیق هر کدام آورده شده است:

آترواسکلروز:

آترواسکلروز یک بیماری پیشرونده است که با تجمع پلاک در داخل شریان‌ها مشخص می‌شود. پلاک متشکل از کلسترول، چربی، کلسیم و سایر مواد است که به تدریج در دیواره‌های داخلی رگ‌ها تجمع می‌یابند. با گذشت زمان، پلاک‌ها باعث سخت شدن و تنگ شدن شریان‌ها می‌شوند و جریان خون را محدود می‌کنند. در موارد شدید، پلاک می‌تواند پاره شود و منجر به تشکیل لخته‌های خونی شود که ممکن است به طور کامل شریان را مسدود کند و باعث حمله قلبی یا سکته شود.

بیماری شریان محیطی (PAD):

PAD زمانی اتفاق می‌افتد که آترواسکلروز شریان‌های خارج از قلب، معمولاً در اندام‌های تحتانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. شریان‌های باریک جریان خون را در پا‌ها کاهش می‌دهند و علائمی مانند درد پا، گرفتگی، بی حسی و ضعف را ایجاد می‌کنند. در مراحل پیشرفته، PAD می‌تواند منجر به آسیب بافتی، زخم‌های غیر التیام بخشی و حتی قانقاریا شود که به طور بالقوه نیاز به قطع عضو دارد.

بیماری عروق کرونر (CAD):

CAD نوعی آترواسکلروز است که بر شریان‌های تامین‌کننده عضله قلب تأثیر می‌گذارد. تجمع پلاک در این شریان‌ها جریان خون به قلب را کاهش می‌دهد و منجر به آنژین (درد قفسه سینه)، تنگی نفس و افزایش خطر حملات قلبی می‌شود. CAD یکی از علل مهم بیماری‌های قلبی عروقی است که علت اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است.

بیماری شریان کاروتید:

بیماری شریان کاروتید بر شریان‌های گردن که خونرسانی به مغز می‌کنند تأثیر می‌گذارد. مشابه آترواسکلروز، تجمع پلاک در شریان‌های کاروتید می‌تواند باعث باریک شدن و انسداد شود و منجر به کاهش خون‌رسانی به مغز شود. اگر لخته خون روی پلاک ایجاد شود یا تکه‌ای از پلاک پاره شود، می‌تواند به مغز رفته و باعث سکته شود.

آنوریسم:

آنوریسم اتساع یا برآمدگی موضعی و غیرطبیعی شریان به دلیل ضعف در دیواره شریان است. در حالی که آنوریسم‌ها می‌توانند در هر شریانی ایجاد شوند، معمولاً در آئورت (شریان اصلی که خون را از قلب حمل می‌کند) رخ می‌دهند. آنوریسم‌ها می‌توانند بدون علامت باشند اما پتانسیل پارگی دارند که منجر به خونریزی داخلی تهدید‌کننده زندگی می‌شود.

بیماری رینود:

بیماری رینود اختلالی است که با دوره‌هایی از کاهش جریان خون در اندام‌ها، عمدتاً انگشتان دست و پا مشخص می‌شود. این بیماری در اثر پاسخ اغراق‌آمیز رگ‌های خونی به دمای سرد یا استرس ایجاد می‌شود که منجر به اسپاسم و باریک شدن رگ‌ها می‌شود. در طول یک دوره، ناحیه آسیب دیده ممکن است سفید، سپس آبی و در نهایت قرمز شود که با درد، سوزن سوزن شدن و بی حسی همراه است.

دیسپلازی فیبروماسکولار (FMD):

FMD یک بیماری شریانی نادر است که عمدتاً شریان‌های با اندازه متوسط، به‌ویژه شریان‌هایی که در ناحیه کلیه (کلیه) و کاروتید (گردن) هستند را درگیر می‌کند. این شامل رشد و توسعه غیرطبیعی سلول‌ها در دیواره‌های شریانی است که منجر به تشکیل بافت فیبری می‌شود. FMD می‌تواند باعث تنگی شریان (تنگی)، آنوریسم، تشریح (پارگی)، یا پیچش غیرطبیعی شریان شود که به طور بالقوه منجر به فشار خون بالا، سکته مغزی یا آسیب اندام می‌شود.

تنگی شریان کلیوی:

تنگی شریان کلیوی زمانی رخ می‌دهد که شریان‌های خون‌رسانی به کلیه‌ها باریک یا مسدود شوند. این می‌تواند منجر به کاهش جریان خون به کلیه‌ها، ایجاد فشار خون (فشار خون بالا) و به طور بالقوه بر عملکرد کلیه شود.

آرتریت تاکایاسو:

آرتریت تاکایاسو یک بیماری التهابی نادر است که عمدتاً شریان‌های بزرگ، به ویژه آئورت و شاخه‌های آن را درگیر می‌کند. باعث التهاب، ضخیم شدن و باریک شدن دیواره‌های شریان می‌شود که منجر به کاهش جریان خون به اندام‌ها و بافت‌های مختلف می‌شود. علائم می‌تواند شامل خستگی، درد عضلانی، تب و در موارد شدید، آسیب اندام باشد.

بیماری بورگر:

بیماری بورگر که به عنوان ترومبوآنژیت انسدادی نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است که با التهاب و لخته شدن شریان‌های کوچک و متوسط، عمدتاً در اندام‌ها، مانند دست‌ها و پا‌ها، مشخص می‌شود. این به شدت با مصرف تنباکو مرتبط است و معمولاً بر جوانان سیگاری تأثیر می‌گذارد. بیماری بورگر می‌تواند باعث درد، زخم و قانقاریا در اندام‌های آسیب دیده شود که در صورت عدم درمان اغلب منجر به قطع عضو می‌شود.

بیماری کاوازاکی:

بیماری کاوازاکی در درجه اول کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث التهاب در دیواره شریان‌های متوسط در سراسر بدن، از جمله عروق کرونر می‌شود. علت دقیق بیماری کاوازاکی ناشناخته است، اما اعتقاد بر این است که شامل یک پاسخ ایمنی غیر طبیعی است. اگر درمان نشود، می‌تواند منجر به آنوریسم عروق کرونر شود که ممکن است خطر مشکلات قلبی را در آینده افزایش دهد.

ناهنجاری شریانی وریدی (AVM):

ناهنجاری شریانی وریدی یک بیماری نادر است که در آن یک اتصال غیر طبیعی بین شریان‌ها و ورید‌ها وجود دارد و شبکه مویرگی را دور می‌زند. این ناهنجاری می‌تواند در اندام‌ها یا بافت‌های مختلف از جمله مغز، نخاع و اندام‌ها رخ دهد. ناهنجاری‌های شریانی وریدی می‌توانند علائمی مانند درد موضعی، تورم، و در موارد شدید، خونریزی یا اختلال عملکرد اندام ایجاد کنند.

ایسکمی مزانتریک:

ایسکمی مزانتریک به خون‌رسانی ناکافی به روده‌ها اشاره دارد که معمولاً به دلیل تنگ یا مسدود شدن شریان‌هایی است که رگ‌های مزانتریک را تأمین می‌کنند. این وضعیت می‌تواند حاد یا مزمن باشد و در صورت به خطر افتادن شدید جریان خون ممکن است منجر به درد شکم، کاهش وزن و ایسکمی یا انفارکتوس روده شود.

سندرم گیر افتادگی پوپلیتئال:

سندرم گیر افتادگی پوپلیتئال زمانی رخ می‌دهد که شریان پوپلیتئال (که در پشت زانو قرار دارد) توسط ساختار‌های آناتومیک مجاور مانند ماهیچه‌ها یا تاندون‌ها فشرده یا به دام می‌افتد. این فشرده‌سازی می‌تواند منجر به کاهش جریان خون شود و به طور بالقوه علائمی مانند درد ساق پا، خستگی عضلانی، و در موارد شدید، انسداد شریانی یا تشکیل آنوریسم را ایجاد کند.

کوآرکتاسیون آئورت:

کوآرکتاسیون آئورت یک نقص مادرزادی قلبی است که با باریک شدن یا انقباض آئورت، شریان اصلی که خون را از قلب می‌برد، مشخص می‌شود. این باریک شدن می‌تواند جریان خون را در قسمت پایینی بدن محدود کند و منجر به فشار خون بالا در قسمت فوقانی بدن شود و به طور بالقوه باعث ایجاد عوارضی مانند نارسایی قلبی یا تشکیل آنوریسم شود.

دیسکسیون شریانی:

دیسکسیون شریانی زمانی اتفاق می‌افتد که پارگی در لایه داخلی شریان ایجاد می‌شود و اجازه می‌دهد خون بین لایه‌ها جریان یابد و یک کانال کاذب ایجاد شود. این می‌تواند منجر به جدا شدن لایه‌های شریانی و به خطر افتادن جریان خون شود. تشریح شریانی معمولاً در آئورت یا شریان‌های کاروتید رخ می‌دهد و می‌تواند ناشی از تروما، اختلالات بافت همبند یا ضعف شریانی باشد.

بیماری بهجت:

بیماری بهجت یک اختلال خودایمنی مزمن است که می‌تواند باعث التهاب در سراسر بدن از جمله در شریان‌ها شود. درگیری شریانی در بیماری بهجت می‌تواند منجر به تشکیل لخته‌های خون یا ایجاد آنوریسم شود که بسته به شریان آسیب دیده منجر به علائم مختلفی می‌شود.

کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو:

کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو که به عنوان سندرم قلب شکسته نیز شناخته می‌شود، یک وضعیت موقتی است که شبیه حمله قلبی است. این معمولاً توسط استرس عاطفی یا فیزیکی ایجاد می‌شود و می‌تواند منجر به ضعیف شدن ناگهانی عضله قلب شود. اگرچه علت دقیق آن به خوبی شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که تغییرات در عملکرد عروق کرونر و جریان خون نقش دارند.

ترومبوز شریانی:

ترومبوز شریانی به تشکیل لخته‌های خون در یک سرخرگ اشاره دارد که منجر به انسداد جزئی یا کامل جریان خون می‌شود. این می‌تواند در بستر‌های شریانی مختلف مانند شریان‌های کرونری، سرخرگ‌های مغزی یا شریان‌های محیطی رخ دهد. ترومبوز شریانی می‌تواند منجر به عوارض شدید از جمله حملات قلبی، سکته مغزی یا ایسکمی اندام شود.

آمبولی شریانی:

آمبولی شریانی زمانی اتفاق می‌افتد که یک لخته خون یا ماده خارجی دیگری که به عنوان آمبولی شناخته می‌شود، از طریق جریان خون عبور کرده و در یک سرخرگ قرار می‌گیرد و جریان خون را به بافت‌های پایین‌دستی مسدود می‌کند. آمبولی می‌تواند از منابع مختلفی مانند قلب (مثلاً در موارد فیبریلاسیون دهلیزی) یا شریان‌های بزرگ (مثلاً در موارد پارگی پلاک آترواسکلروتیک) منشاء بگیرد. عواقب آن به محل آمبولی و اندام یا بافت آسیب دیده بستگی دارد.

کلسیفیکاسیون آترواسکلروتیک شریانی:

کلسیفیکاسیون آترواسکلروتیک به رسوب کلسیم در دیواره شریان‌ها در حضور آترواسکلروز اشاره دارد. فرآیند کلسیفیکاسیون در طول زمان اتفاق می‌افتد و می‌تواند منجر به سخت شدن و سفت شدن شریان‌ها شود. این با افزایش خطر قلبی عروقی همراه است و ممکن است به کاهش کشش شریانی و اختلال در جریان خون کمک کند.

واسکولیت شریانی:

واسکولیت شریانی التهاب دیواره‌های شریانی است که می‌تواند ناشی از علل مختلفی از جمله اختلالات خودایمنی (مانند آرتریت سلول غول پیکر، پلی آرتریت گره)، عفونت‌ها یا برخی دارو‌ها باشد. واسکولیت می‌تواند منجر به باریک شدن یا انسداد شریان‌های آسیب دیده شود، جریان خون را به خطر بیندازد و به طور بالقوه باعث آسیب اندام شود.

سندرم‌های فشرده‌سازی شریانی:

سندرم‌های فشرده‌سازی شریانی زمانی رخ می‌دهند که یک شریان توسط ساختار‌های مجاور فشرده یا منقبض شده و منجر به کاهش جریان خون می‌شود. به عنوان مثال می‌توان به سندرم خروجی قفسه سینه (فشرده شدن شریان ساب ترقوه)، سندرم رباط کمانی میانی (فشرده شدن شریان سلیاک) و سندرم فندق شکن (فشرده شدن ورید کلیه چپ در برابر آئورت) اشاره کرد.

فیستول شریانی وریدی:

فیستول شریانی وریدی یک اتصال غیر طبیعی بین شریان و ورید است. این وضعیت می‌تواند به صورت مادرزادی یا در نتیجه ضربه یا اقدامات پزشکی رخ دهد. فیستول شریانی وریدی می‌تواند جریان خون طبیعی را مختل کند و منجر به عوارضی مانند نارسایی قلبی با خروجی بالا یا اختلال در گردش خون شریانی شود.

وازواسپاسم شریانی:

وازواسپاسم شریانی انقباض ناگهانی و موقت دیواره‌های شریانی است که منجر به کاهش جریان خون در ناحیه آسیب دیده می‌شود. این وضعیت می‌تواند خود به خود رخ دهد یا در اثر عواملی مانند قرار گرفتن در معرض سرما، استرس یا برخی دارو‌ها ایجاد شود. وازواسپاسم شریانی معمولاً با شرایطی مانند بیماری رینود یا میگرن همراه است.

سندرم پیچ خوردگی شریانی:

سندرم پیچ خوردگی شریانی یک اختلال ژنتیکی نادر است که با پیچ خوردگی، طولانی شدن و باریک شدن غیرطبیعی رگ‌ها مشخص می‌شود. این عارضه می‌تواند بر سیستم‌های چند عضوی تأثیر بگذارد و منجر به عوارضی مانند تنگی شریانی، تشکیل آنوریسم یا ایسکمی ارگان شود.

هیپرپلازی شریانی:

هیپرپلازی شریانی به تکثیر غیرطبیعی سلول‌ها در دیواره شریان‌ها اشاره دارد که منجر به ضخیم شدن و باریک شدن رگ‌ها می‌شود. این وضعیت می‌تواند در پاسخ به التهاب مزمن، قرار گرفتن در معرض اشعه یا عوامل ژنتیکی خاص رخ دهد. هیپرپلازی شریانی می‌تواند جریان خون را محدود کرده و خطر عوارضی مانند ایسکمی یا ترومبوز را افزایش دهد.