گروه خونی پدر و مادر چگونه گروه خونی فرزند را مشخص می‌کند؟

درک اینکه چگونه گروه خونی والدین، گروه خونی فرزندشان را تعیین می‌کند، مستلزم بررسی پیچیدگی‌های ژنتیک انسانی، به ویژه الگو‌های وراثتی آنتی ژن‌های گروه خونی است. سیستم گروه خونی ABO و فاکتور Rh دو جزء اصلی هستند که گروه خونی افراد را تعیین می‌کنند.

سیستم گروه خونی ABO:

سیستم گروه خونی ABO بر اساس وجود یا عدم وجود دو آنتی ژن A و B در سطح گلبول‌های قرمز است. چهار گروه خونی اصلی در سیستم ABO عبارتند از A، B، AB و O. گروه خونی A دارای آنتی ژن A، گروه خونی B دارای آنتی ژن B، گروه خونی AB دارای هر دو آنتی ژن A و B و گروه خونی O فاقد آنتی ژن A است. و نه آنتی ژن‌های B

برای درک اینکه چگونه گروه خونی والدین بر گروه خونی فرزندشان تأثیر می‌گذارد، باید اساس ژنتیکی سیستم ABO را در نظر بگیریم. ژن‌های مسئول گروه خونی ABO در کروموزوم 9 قرار دارند و در سه آلل اصلی A، B و O وجود دارند.

وراثت گروه خونی ABO:

آلل‌ها و ژنوتیپ‌ها:

افراد یک آلل را از هر والدین به ارث می‌برند و در نتیجه یک جفت آلل ایجاد می‌شود که گروه خونی آن‌ها را تعیین می‌کند.

سه آلل ممکن برای سیستم ABOعبارتند از A، B و O هستند.

ترکیب آلل‌هایی که گروه خونی را تعیین می‌کنند عبارتند از AA یا AO برای گروه خونی A

، BB یا BO برای گروه خونی B،

AB برای گروه خونی AB

و OO برای گروه خونی O.

 وراثت مندلی:

وراثت گروه‌های خونی ABO از اصول مندلی پیروی می‌کند.

هر دو آلل A و B بر آلل O غالب هستند.

اگر فردی یک آلل A را از یکی از والدین و یک آلل O را از دیگری به ارث ببرد، گروه خونی A خواهد داشت. همین امر در مورد گروه خونی B نیز صدق می‌کند.

 میدان‌های پونت:

مربع‌های پونت می‌توانند ترکیبات احتمالی آلل‌ها را در فرزندان بر اساس ژنوتیپ‌های والدین نشان دهند.

به عنوان مثال، اگر هر دو والدین AO باشند (یکی از والدین دارای گروه خونی A و دیگری با گروه خونی O)، فرزندان آن‌ها می‌تواند AO (گروه خونی A) یا OO (گروه خونی O) باشد.

فاکتور Rh:

فاکتور Rh (فاکتور رزوس) یکی دیگر از اجزای مهم در تعیین گروه خونی است. روی سطح گلبول قرمز وجود دارد (Rh مثبت) یا وجود ندارد (Rh منفی). فاکتور Rh جدا از گروه خونی ABO به ارث می‌رسد و توسط یک ژن واقع در کروموزوم 1 کنترل می‌شود.

وراثت فاکتور Rh:

آلل Rh:

دو آلل اصلی فاکتور Rh عبارتند از “+” (مثبت) و “-” (منفی).

وجود آلل “+” منجر به خون Rh مثبت می‌شود، در حالی که عدم وجود آلل “+” منجر به خون Rh منفی می‌شود.

 وراثت مندلی:

وراثت فاکتور Rh نیز از اصول مندلی پیروی می‌کند.

آلل “+” بر آلل “-” غالب است.

توارث ترکیبی فاکتور‌های ABO و Rh:

برای تعیین گروه خونی یک فرد، هم گروه خونی ABO و هم فاکتور Rh باید در نظر گرفته شود. مثلا:

گروه خونی A+ نشان‌دهنده گروه خونی ABO A و Rh مثبت است.

گروه خونی B- نشان‌دهنده گروه خونی ABO B و Rh منفی است.

سازگاری گروه خونی:

درک وراثت گروه خونی نه تنها برای پیش‌بینی گروه خونی فرزندان ضروری است، بلکه پیامد‌های عملی در انتقال خون و پیوند اعضا نیز دارد. افراد با گروه‌های خونی خاص فقط می‌توانند از اهداکنندگانی با گروه‌های خونی سازگار خون دریافت کنند تا از واکنش‌های ایمنی جلوگیری کنند.

تنوع ژنتیکی و متقاطع:

توجه به این نکته مهم است که تنوع ژنتیکی، جهش‌ها و پدیده نوترکیبی ژنتیکی در طول میوز به تنوع گروه‌های خونی در یک جمعیت کمک می‌کند. رویداد‌های متقاطع در طول میوز می‌تواند منجر به تبادل مواد ژنتیکی بین کروموزوم‌های همولوگ شود و باعث ایجاد تنوع بیشتر شود.

مشاوره ژنتیک و پیش‌بینی گروه‌های خونی:

مشاوران ژنتیک از سوابق خانوادگی و دانش ژنتیک گروه خونی برای پیش‌بینی احتمال به ارث بردن یک گروه خونی خاص توسط کودک استفاده می‌کنند. مشاوران ژنتیک با بررسی گروه‌های خونی هر دو والدین و به کارگیری اصول وراثت مندلی می‌توانند بینشی در مورد گروه‌های خونی احتمالی فرزندان ارائه دهند.

ناسازگاری Rh و بیماری همولیتیک نوزاد (HDN):

در برخی موارد، ناسازگاری Rh بین یک مادر Rh منفی و یک جنین Rh مثبت می‌تواند منجر به بیماری همولیتیک نوزاد (HDN) شود. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی مادر، آنتی‌بادی‌هایی را علیه سلول‌های خونی Rh مثبت جنین تولید می‌کند که به طور بالقوه باعث ایجاد عوارض شدید می‌شود. با این حال، مداخلات پزشکی مدرن، مانند تزریق ایمونوگلوبولین Rh، می‌تواند از ایجاد HDN جلوگیری کند.

نتیجه:

به طور خلاصه، تعیین گروه خونی کودک شامل به ارث بردن آلل‌های گروه خونی ABO و فاکتور Rh از هر دو والدین است. اصول ژنتیک مندلی بر انتقال این صفات ژنتیکی حاکم است و در نتیجه تنوع گروه‌های خونی در جمعیت‌های انسانی مشاهده می‌شود. درک وراثت گروه خونی نه تنها برای پیش‌بینی گروه خونی فرزندان ارزشمند است، بلکه نقش مهمی در زمینه‌های پزشکی، مانند انتقال خون و مشاوره ژنتیک دارد. پیشرفت‌ها در تحقیقات ژنتیکی به تعمیق درک ما از این الگو‌های وراثت ادامه می‌دهد و به کاربرد‌های بالینی و دانش گسترده‌تر ما در مورد ژنتیک انسانی کمک می‌کند.