علائم و نشانه‌های مسمومیت با سرب و درمان آن و شیوه پیشگیری
مسمومیت با سرب قرن‌ها یک نگرانی بهداشتی بوده است. قدمت گزارش‌های تاریخی نسنئنیت با سرب به تمدن‌های باستانی بازمی گردد. به ویژه رومی‌ها به طور گسترده‌ای از سرب در کاربرد‌های مختلف از جمله لوله‌های آب، ظروف پخت و پز و لوازم آرایشی استفاده می‌کردند که در مواجهه با سرب و مسمومیت گسترده با آن نقش داشتند. اصطلاح “لوله کشی” plumbism توسط رومی‌ها برای توصیف علائم مسمومیت با سرب که در کارگرانی که در معدن سرب، ذوب و سایر صنایع کار می‌کردند، ابداع شد. علاوه بر این، رنگ‌های مبتنی بر سرب معمولاً در طول تاریخ مورد استفاده قرار می‌گرفتند، که خطر قابل‌توجهی را به‌ویژه برای کودکانی که ممکن بود تراشه‌های رنگ سرب را بخورند یا گرد و غبار سرب را استنشاق کنند، ایجاد می‌کردند.
در طول انقلاب صنعتی، قرار گرفتن در معرض سرب به طور چشمگیری افزایش یافت زیرا این فلز به طور گسترده در تولید مورد استفاده قرار گرفت و منجر به خطرات شغلی برای کارگران در صنایع مرتبط با سرب شد. در اوایل قرن بیستم، برای بهبود عملکرد موتور، سرب به بنزین اضافه شد که منجر به آلودگی محیط زیست و خطرات بیشتر برای سلامت عمومی شد. علیرغم افزایش آگاهی از خطرات سرب، استفاده گسترده از آن تا زمانی که مقررات سخت‌گیرانه‌تری در اواخر قرن بیستم برای کاهش قرار گرفتن در معرض سرب در محصولات مختلف اعمال شد، ادامه یافت.
علائم مسمومیت با سرب
مسمومیت با سرب می‌تواند با طیف وسیعی از علائم ظاهر شود که بسته به سطح و مدت قرار گرفتن در معرض آن ممکن است متفاوت باشد. در موارد حاد، علائم ممکن است شامل درد شکم، استفراغ، یبوست، تشنج و کما باشد. با این حال، مواجهه مزمن با سرب، که شایع‌تر است، اغلب با علائم ظریف و غیراختصاصی خود را نشان می‌دهد که تشخیص را دشوار می‌کند. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- سردرد
- تحریک‌پذیری
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
- درد مفاصل
- از دست دادن حافظه
- مشکل در تمرکز
- مسائل مربوط به تولید مثل
کودکان به دلیل رشد بدن و افزایش فعالیت دست به دهان، به ویژه در برابر مسمومیت با سرب آسیب‌پذیر هستند. قرار گرفتن در معرض سرب در کودکان می‌تواند منجر به تاخیر در رشد، مشکلات یادگیری، مشکلات رفتاری و کاهش ضریب هوشی شود.
نحوه تشخیص مسمومیت با سرب
تشخیص مسمومیت با سرب معمولاً شامل ترکیبی از تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های آزمایشگاهی است. ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی ممکن است در مورد منابع بالقوه قرار گرفتن در معرض سرب، مانند شغل، سرگرمی‌ها، محیط زندگی و عادات غذایی پرس و جو کنند. معاینه فیزیکی ممکن است علائم مسمومیت با سرب، مانند حساسیت شکمی یا ناهنجاری‌های عصبی را نشان دهد.
آزمایشات آزمایشگاهی برای تایید مسمومیت با سرب و ارزیابی شدت مواجهه ضروری است. رایج‌ترین آزمایش اندازه‌گیری سطح سرب خون (BLL) است که غلظت سرب را در جریان خون کمی می‌کند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) BLL را 5 میکروگرم در دسی لیتر (µg/dL) یا بالاتر در کودکان و 10 میکروگرم در دسی لیتر یا بالاتر در بزرگسالان را افزایش می‌دهد و نشان‌دهنده قرار گرفتن در معرض سرب است که نیاز به مداخله دارد. آزمایش‌های تشخیصی دیگر، مانند اشعه ایکس، ممکن است برای ارزیابی تجمع سرب در استخوان‌ها انجام شود، که به عنوان یک شاخص طولانی‌مدت از قرار گرفتن در معرض تجمعی عمل می‌کند.
درمان مسمومیت با سرب
درمان مسمومیت با سرب به شدت تماس و وجود علائم بستگی دارد. در موارد مسمومیت حاد با سرب با علائم تهدید‌کننده حیات، مداخله پزشکی فوری ضروری است. درمان ممکن است شامل مراقبت‌های حمایتی برای تثبیت فرد باشد، مانند تزریق مایعات داخل وریدی، دارو‌هایی برای کنترل تشنج، و شستشوی معده یا درمان کیلاسیون برای حذف سرب از بدن.
درمان با دارویهای شلات کننده سنگ بنای درمان مسمومیت مزمن با سرب است و شامل تجویز دارو‌هایی است که به سرب در جریان خون متصل می‌شوند و اجازه می‌دهند از طریق ادرار دفع شود. عوامل شلات‌کننده شامل اتیلن دی آمین تترا استیک اسید (EDTA)، دیمرکاپتوسوکسینیک اسید (DMSA) و دیمرکاپرول (BAL) هستند. بسته به شدت مسمومیت با سرب و وضعیت پزشکی فرد، درمان کیلاسیون ممکن است به صورت خوراکی یا داخل وریدی تجویز شود. با این حال، این درمان درمانی دارای خطرات و عوارض جانبی است و استفاده از آن باید بر اساس سن فرد، سلامت کلی و سطح سرب خون به دقت مورد بررسی قرار گیرد.
علاوه بر درمان پزشکی، شناسایی و حذف منبع قرار گرفتن در معرض سرب برای جلوگیری از مسمومیت بیشتر ضروری است. این ممکن است شامل حذف رنگ مبتنی بر سرب از خانه‌ها، جایگزینی لوله‌های سربی در سیستم‌های لوله کشی، و اجرای اقدامات ایمنی در محل کار برای کاهش قرار گرفتن در معرض شغلی باشد.
پیش آگهی مسمومیت با سرب
پیش آگهی مسمومیت با سرب به عوامل متعددی از جمله سطح و مدت مواجهه با سرب، سن و سلامت فرد و سرعت و اثربخشی درمان بستگی دارد. مسمومیت حاد با سرب اگر به موقع درمان نشود، به ویژه در موارد مسمومیت شدید که منجر به عوارض عصبی، نارسایی اندام‌ها یا مرگ می‌شود، می‌تواند تهدید‌کننده زندگی باشد.
مسمومیت مزمن با سرب، اگرچه حاد کمتری دارد، می‌تواند عواقب بلندمدتی برای سلامتی به خصوص در کودکان داشته باشد. قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض سرب در دوره‌های بحرانی رشد می‌تواند منجر به آسیب‌های عصبی غیرقابل برگشت، اختلالات شناختی و اختلالات رفتاری شود. حتی سطوح پایین قرار گرفتن در معرض سرب می‌تواند اثرات ظریف اما قابل توجهی بر عملکرد شناختی و پیشرفت تحصیلی داشته باشد که منجر به چالش‌های تحصیلی و اجتماعی-اقتصادی طولانی مدت شود.
با این حال، با تشخیص زودهنگام و مداخله، پیش آگهی مسمومیت با سرب به طور کلی مطلوب است. حذف منبع قرار گرفتن در معرض سرب، همراه با کیلیت درمانی و مراقبت‌های حمایتی، می‌تواند به طور موثر سطح سرب را در بدن کاهش دهد و از سمیت بیشتر جلوگیری کند. نظارت منظم بر سطح سرب خون برای ارزیابی پاسخ به درمان و شناسایی خطرات مستمر مواجهه ضروری است.
پیشگیری از مسمومیت با سرب
پیشگیری از مسمومیت با سرب نیازمند استراتژی‌های جامعی است که هدف آن کاهش قرار گرفتن در معرض در محیط‌های شغلی و محیطی است. اقدامات کلیدی پیشگیری عبارتند از:
1- حذف خطرات رنگ‌های مبتنی بر سرب در خانه‌ها و ساختمان‌های عمومی، به ویژه در سازه‌های قدیمی که قبل از ممنوعیت رنگ‌های مبتنی بر سرب ساخته شده‌اند.
2- اطمینان از آب آشامیدنی سالم با آزمایش سرب در سیستم‌های لوله‌کشی و استفاده از مواد بدون سرب در لوله‌ها و وسایل.
3- اجرای اقدامات ایمنی محیط کار برای به حداقل رساندن مواجهه شغلی با سرب، مانند کنترل‌های مهندسی، تجهیزات حفاظت فردی و نظارت منظم بر سطوح سرب در کارگران.
4- آموزش مردم در مورد خطرات قرار گرفتن در معرض سرب و ترویج رفتار‌های سالم برای کاهش مصرف یا استنشاق مواد حاوی سرب.
5- نظارت بر سطوح سرب خون در جمعیت‌های پرخطر، مانند کودکان ساکن در خانه‌های مسن یا افرادی که در صنایع مرتبط با سرب کار می‌کنند، برای شناسایی و مداخله زودهنگام در موارد افزایش سطح سرب.
با پرداختن به این استراتژی‌های پیشگیری به طور جامع، می‌توان میزان بروز مسمومیت با سرب را کاهش داد و از سلامت عمومی در برابر اثرات مضر قرار گرفتن در معرض سرب محافظت کرد. همکاری بین سازمان‌های دولتی، ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی، سازمان‌های اجتماعی و مردم برای اجرای اقدامات پیشگیری موثر و تضمین محیطی امن‌تر برای همه ضروری است.
