آمیب مغزخوار؛ هیولای کوچک در آبهای گرم شیرین – نگلریا فاولری

روزهای گرم تابستان اغلب با شنا در رودخانهها، دریاچهها، یا چشمههای آب گرم همراه است. این فعالیتها لذتبخش و مفرح هستند، اما آبهای شیرین گرم ممکن است حاوی موجودی ریز و مرگبار به نام آمیب مغزخوار یا نگلریا فاولری (Naegleria fowleri) باشند. این آمیب میتواند عفونتی کشنده به نام مننگوانسفالیت آمیبی اولیه (Primary Amoebic Meningoencephalitis) ایجاد کند که تاکنون جان بسیاری را گرفته است. هرچند این نوع عفونت بسیار نادر است، اما در صورت وقوع، احتمال مرگومیر بسیار بالا است.
آمیب مغزخوار چیست؟
آمیب مغزخوار یک ارگانیسم تکسلولی است که در آبهای گرم شیرین و خاک زندگی میکند. دمای مطلوب برای بقای این آمیب بین ۲۵ تا ۴۰ درجه سانتیگراد است. برخلاف تصور رایج، این آمیب هیچ خطری در آبهای شور یا آبهای کلردار ندارد، چرا که نمیتواند در این محیطها زنده بماند.
این آمیب اولین بار در دهه ۱۹۶۰ در استرالیا شناسایی شد، زمانی که تعدادی از افراد به دلیل ابتلا به نوعی مننژیت نادر جان خود را از دست دادند. از آن زمان، موارد بیشتری از این عفونت در سراسر جهان گزارش شده است، اما همچنان بسیار نادر باقی مانده است. بر اساس آمار، در ایالات متحده از سال ۱۹۶۲ تاکنون ۱۶۴ مورد ثبت شده که تنها ۴ نفر از این افراد زنده ماندهاند.
مسیر ورود آمیب به بدن چگونه است؟
این آمیب فقط از طریق بینی وارد بدن میشود. هنگامی که آب آلوده وارد بینی شود، آمیب میتواند از بافتهای بینی عبور کرده و به مغز برسد. در مغز، این موجود شروع به تخریب بافتها میکند و منجر به بروز عفونتی شدید و معمولاً غیرقابل درمان میشود.
نکته مهم این است که نوشیدن آب آلوده به آمیب خطری ایجاد نمیکند. تنها تماس مستقیم آب با بینی میتواند باعث عفونت شود. این مسئله در مواقعی که افراد از آبهای غیر استریل برای شستوشوی بینی استفاده میکنند نیز خطرناک است.
علائم عفونت آمیب مغزخوار
علائم اولیه این عفونت معمولاً چند روز پس از تماس با آب آلوده ظاهر میشوند و شامل موارد زیر هستند:
- سردرد شدید
- تب
- حالت تهوع و استفراغ
- سفتی گردن
- خوابآلودگی یا گیجی
این علائم به سرعت پیشرفت میکنند و اگر بهموقع درمان نشوند، میتوانند به کما و در نهایت مرگ منجر شوند.
چرا این عفونت کشنده است؟
آمیب مغزخوار به سرعت در بافتهای مغزی گسترش مییابد و سیستم عصبی مرکزی را تخریب میکند. درمان این عفونت بسیار دشوار است، زیرا تشخیص بهموقع آن نادر است و آمیب مقاومت بالایی در برابر داروها دارد. هرچند در موارد نادر، افرادی با دریافت درمان فوری زنده ماندهاند، اما نرخ مرگومیر همچنان بالای ۹۷ درصد است.
آمیب مغزخوار کجا یافت میشود؟
- آبهای گرم شیرین: این شامل دریاچهها، رودخانهها، و چشمههای آب گرم میشود.
- استخرهای غیر کلردار: در استخرهایی که به درستی ضدعفونی نمیشوند، این آمیب میتواند رشد کند.
- خاک مرطوب: هرچند این مورد کمتر رایج است، اما امکان حضور آمیب در خاک نیز وجود دارد.
چگونه میتوان از این آمیب جلوگیری کرد؟
- شنا در آبهای شور: آمیب مغزخوار نمیتواند در آب شور زنده بماند.
- استفاده از استخرهای کلردار: مطمئن شوید استخرها به درستی ضدعفونی شدهاند.
- اجتناب از ورود آب به بینی: هنگام شنا در آبهای شیرین گرم، مراقب باشید که آب وارد بینی نشود.
- استفاده از آب استریل برای شستوشوی بینی: اگر از دستگاههای شستوشوی بینی یا نتپات استفاده میکنید، حتماً از آب استریل یا جوشیده شده استفاده کنید.
چشمانداز پیشگیری
هرچند احتمال ابتلا به این عفونت بسیار کم است، اما اقدامات پیشگیرانه میتواند خطر را به حداقل برساند. آموزش کودکان برای جلوگیری از ورود آب به بینی هنگام شنا و انتخاب مکانهای امن برای تفریح آبی، از جمله راهکارهای موثر است.
این نوشتهها را هم بخوانید