.

آمیب مغزخوار؛ هیولای کوچک در آب‌های گرم شیرین – نگلریا فاولری

روزهای گرم تابستان اغلب با شنا در رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، یا چشمه‌های آب گرم همراه است. این فعالیت‌ها لذت‌بخش و مفرح هستند، اما آب‌های شیرین گرم ممکن است حاوی موجودی ریز و مرگبار به نام آمیب مغزخوار یا نگلریا فاولری (Naegleria fowleri) باشند. این آمیب می‌تواند عفونتی کشنده به نام مننگوانسفالیت آمیبی اولیه (Primary Amoebic Meningoencephalitis) ایجاد کند که تاکنون جان بسیاری را گرفته است. هرچند این نوع عفونت بسیار نادر است، اما در صورت وقوع، احتمال مرگ‌ومیر بسیار بالا است.


آمیب مغزخوار چیست؟

آمیب مغزخوار یک ارگانیسم تک‌سلولی است که در آب‌های گرم شیرین و خاک زندگی می‌کند. دمای مطلوب برای بقای این آمیب بین ۲۵ تا ۴۰ درجه سانتی‌گراد است. برخلاف تصور رایج، این آمیب هیچ خطری در آب‌های شور یا آب‌های کلردار ندارد، چرا که نمی‌تواند در این محیط‌ها زنده بماند.

این آمیب اولین بار در دهه ۱۹۶۰ در استرالیا شناسایی شد، زمانی که تعدادی از افراد به دلیل ابتلا به نوعی مننژیت نادر جان خود را از دست دادند. از آن زمان، موارد بیشتری از این عفونت در سراسر جهان گزارش شده است، اما همچنان بسیار نادر باقی مانده است. بر اساس آمار، در ایالات متحده از سال ۱۹۶۲ تاکنون ۱۶۴ مورد ثبت شده که تنها ۴ نفر از این افراد زنده مانده‌اند.


مسیر ورود آمیب به بدن چگونه است؟

این آمیب فقط از طریق بینی وارد بدن می‌شود. هنگامی که آب آلوده وارد بینی شود، آمیب می‌تواند از بافت‌های بینی عبور کرده و به مغز برسد. در مغز، این موجود شروع به تخریب بافت‌ها می‌کند و منجر به بروز عفونتی شدید و معمولاً غیرقابل درمان می‌شود.

نکته مهم این است که نوشیدن آب آلوده به آمیب خطری ایجاد نمی‌کند. تنها تماس مستقیم آب با بینی می‌تواند باعث عفونت شود. این مسئله در مواقعی که افراد از آب‌های غیر استریل برای شست‌وشوی بینی استفاده می‌کنند نیز خطرناک است.


علائم عفونت آمیب مغزخوار

علائم اولیه این عفونت معمولاً چند روز پس از تماس با آب آلوده ظاهر می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:

  • سردرد شدید
  • تب
  • حالت تهوع و استفراغ
  • سفتی گردن
  • خواب‌آلودگی یا گیجی

این علائم به سرعت پیشرفت می‌کنند و اگر به‌موقع درمان نشوند، می‌توانند به کما و در نهایت مرگ منجر شوند.


چرا این عفونت کشنده است؟

آمیب مغزخوار به سرعت در بافت‌های مغزی گسترش می‌یابد و سیستم عصبی مرکزی را تخریب می‌کند. درمان این عفونت بسیار دشوار است، زیرا تشخیص به‌موقع آن نادر است و آمیب مقاومت بالایی در برابر داروها دارد. هرچند در موارد نادر، افرادی با دریافت درمان فوری زنده مانده‌اند، اما نرخ مرگ‌ومیر همچنان بالای ۹۷ درصد است.


آمیب مغزخوار کجا یافت می‌شود؟

  • آب‌های گرم شیرین: این شامل دریاچه‌ها، رودخانه‌ها، و چشمه‌های آب گرم می‌شود.
  • استخرهای غیر کلردار: در استخرهایی که به درستی ضدعفونی نمی‌شوند، این آمیب می‌تواند رشد کند.
  • خاک مرطوب: هرچند این مورد کمتر رایج است، اما امکان حضور آمیب در خاک نیز وجود دارد.

آمیب مغزخوار در کدام مناطق جغرافیایی شایع است؟

آمیب مغزخوار (Naegleria fowleri) در مناطقی با آب‌وهوای گرم و استوایی یا نیمه‌گرمسیری شیوع بیشتری دارد، زیرا این ارگانیسم در دماهای بالا (بین ۲۵ تا ۴۰ درجه سانتی‌گراد) بهتر رشد می‌کند. در اینجا به برخی از مناطق جغرافیایی که این آمیب بیشتر در آنها گزارش شده است، اشاره می‌کنیم:


۱. آمریکای شمالی

  • ایالات متحده: بیشترین موارد گزارش‌شده مربوط به ایالاتی با آب‌وهوای گرم مانند تگزاس، فلوریدا، آریزونا، و کارولینای شمالی است. بر اساس آمار مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC)، بین سال‌های ۱۹۶۲ تا ۲۰۲۳ در آمریکا ۱۶۴ مورد عفونت ثبت شده که تنها ۴ نفر زنده مانده‌اند. این آمار نشان‌دهنده مرگ‌ومیر ۹۷.۵ درصدی است.
  • مکزیک: به دلیل دمای بالای آب‌های شیرین، برخی از موارد در این کشور گزارش شده است.

۲. استرالیا

استرالیا یکی از اولین کشورهایی بود که این آمیب در آن شناسایی شد. مواردی در ایالت‌های گرم مانند کوئینزلند و نیوساوت‌ولز ثبت شده است. از سال ۱۹۶۰ تاکنون ۲۲ مورد عفونت گزارش شده که عمدتاً مربوط به دریاچه‌ها و رودخانه‌های گرم است.


۳. آفریقا

در مناطق گرم و خشک آفریقا، به‌ویژه شمال آفریقا، چند مورد ابتلا گزارش شده است. وجود رودخانه‌ها و دریاچه‌های گرم و کم‌عمق در این مناطق محیط مناسبی برای رشد آمیب فراهم می‌کند.


۴. آسیا

  • هند و پاکستان: به دلیل دمای بالای آب در بسیاری از مناطق و استفاده از آب غیر استریل برای شست‌وشوی بینی، برخی موارد در این کشورها ثبت شده است.
  • جنوب شرق آسیا: کشورهایی مانند تایلند، مالزی، و فیلیپین نیز به دلیل وجود آب‌های گرم و چشمه‌های حرارتی در معرض خطر هستند.

۵. اروپا

مواردی بسیار محدود در اروپا گزارش شده است. یکی از معروف‌ترین موارد در سال ۱۹۷۸ در انگلستان بود، زمانی که دختری پس از شنا در حمام‌های حرارتی باستانی شهر «باث» مبتلا شد و جان خود را از دست داد. این حادثه باعث تعطیلی حمام‌ها برای شناگران شد.


میزان بروز و شیوع

  • این عفونت بسیار نادر است، اما زمانی که رخ دهد، معمولاً کشنده است.
  • در آمریکا، به طور متوسط سالانه کمتر از ۵ مورد گزارش می‌شود.
  • استرالیا از سال ۲۰۰۰ تاکنون تنها ۴ مورد را ثبت کرده است.
  • در آفریقا و آسیا، به دلیل نبود ثبت دقیق داده‌ها، آمار مشخصی در دسترس نیست، اما مواردی از عفونت گزارش شده است.

نکته: اگرچه این عفونت نادر است، اما شرایط جغرافیایی و محیطی خاص، مانند آب‌های شیرین گرم، احتمال وقوع آن را افزایش می‌دهد.

چرا مناطق گرم خطرناک‌تر هستند؟

  • دمای بالا رشد آمیب را تسهیل می‌کند.
  • آب‌های کم‌عمق و گرم محیط مناسبی برای تکثیر این موجود است.
  • در مناطقی با زیرساخت‌های ضعیف بهداشتی، احتمال آلودگی آب و ابتلا افزایش می‌یابد.

چگونه می‌توان از این آمیب جلوگیری کرد؟

  1. شنا در آب‌های شور: آمیب مغزخوار نمی‌تواند در آب شور زنده بماند.
  2. استفاده از استخرهای کلردار: مطمئن شوید استخرها به درستی ضدعفونی شده‌اند.
  3. اجتناب از ورود آب به بینی: هنگام شنا در آب‌های شیرین گرم، مراقب باشید که آب وارد بینی نشود.
  4. استفاده از آب استریل برای شست‌وشوی بینی: اگر از دستگاه‌های شست‌وشوی بینی یا نت‌پات استفاده می‌کنید، حتماً از آب استریل یا جوشیده شده استفاده کنید.

چشم‌انداز پیشگیری

هرچند احتمال ابتلا به این عفونت بسیار کم است، اما اقدامات پیشگیرانه می‌تواند خطر را به حداقل برساند. آموزش کودکان برای جلوگیری از ورود آب به بینی هنگام شنا و انتخاب مکان‌های امن برای تفریح آبی، از جمله راهکارهای موثر است.


  این نوشته‌ها را هم بخوانید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا
[wpcode id="260079"]