توافق راهبردی ایلان ماسک با تلگرام: آیا Grok آیندهٔ چت در تلگرام را تغییر می‌دهد؟
تصور کنید هوش مصنوعی به صورت مستقیم به تلگرام بیاید و بالای چتهای تلگرام پین شود. کاربران بتوانند سؤال بپرسند، متن بنویسند، خلاصهسازی کنند و حتی استیکر بسازند.
خبر داغ امروز این است که قراردادی ۳۰۰ میلیون دلاری بین تلگرام و xAI منعقد شده: ایلان ماسک تصمیم گرفته چتبات جنجالی‌اش را در بزرگ‌ترین پیام‌رسان رمزنگاری‌شده دنیا، یعنی تلگرام، قرار دهد.
برای تلگرام، که به‌تازگی از مرز یک میلیارد کاربر گذشته، این توافق نه‌فقط یک دستاورد مالی، بلکه قدرت‌نمایی فنی محسبو می‌شود.
برای xAI اما ماجرا فراتر می‌رفت: دسترسی به داده، زیرساخت، و نفوذ در بستری که هم محبوب است، هم پرحاشیه.
اصل توافق: ۳۰۰ میلیون دلار برای ورود به میلیاردها گفتگو
در قراردادی یک‌ساله، شرکت هوش مصنوعی xAI متعهد شد مبلغ ۳۰۰ میلیون دلار (ترکیبی از پول نقد و سهام) به تلگرام بپردازد.
بر اساس اعلام پاول دوروف، مدیرعامل تلگرام، علاوه‌بر این مبلغ، تلگرام ۵۰٪ از درآمد حاصل از اشتراک‌های Grok در بستر این پیام‌رسان را نیز دریافت خواهد کرد.
هدف اصلی این همکاری، دسترسی xAI به جمعیت یک میلیاردی کاربران تلگرام و افزایش نفوذ چتبات Grok در بازار رقابتی هوش مصنوعی است.
نکته مهم این است که برخلاف فاز ابتدایی، این بار دسترسی به Grok برای تمام کاربران (نه فقط اعضای پریمیوم) فراهم خواهد شد.
اهداف استراتژیک xAI: فراتر از یک چتبات ساده
ایلان ماسک xAI را با هدف «درکِ ماهیت واقعی جهان» تأسیس کرده بود، اما مسیر شرکت به‌سرعت به‌سوی رقابت مستقیم با OpenAI و Meta کشیده شد.
xAI پیش از این، مالکیت شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) را نیز به‌دست آورده بود و حالا با قراردادی دیگر، تلگرام را به حوزه نفوذ خود وارد کرده است.
اما پشت این اقدامات یک واقعیت وجود دارد: مدلهای هوش مصنوعی برای بقا و ارتقاء، به دادههای تازه و باکیفیت نیاز دارند.
با خشک‌شدن منابع متنی باز (مثل ویکی‌پدیا و کتاب‌ها)، دسترسی به گفت‌وگوهای واقعی کاربران، گنجینه‌ای گران‌بها برای آموزش مدلهای زبان بزرگ (LLM) محسوب می‌شود. (همین عبارت ما را باید به این فکر بیندازد که هوش مصنوعی‌ای که قرار نباشد از کتاب و منابع آکادمیک و مقاله‌های معتبر رسانه‌های اصلی آموزش ببیند یا خودش سبب تضعیف اینها شده باشد، با تغذیه شدن از سیل اطلاعات نامعتبر و چت‌ها چطور می‌خواهد ژرف بماند و شاید هم هدف، نه ژرف و معتبر ماندن و بلکه محبوب ماندن و تنها سود مالی باشد!)
بر اساس سیاست‌خصوصی پلتفرم X، از پست‌های عمومی کاربران برای آموزش مدل‌ها استفاده می‌شود. اما هنوز مشخص نیست xAI می‌تواند از دادههای تلگرام هم استفاده کند یا نه.
Grok؛ چت‌باتی با سابقه‌ای نه‌چندان بی‌حاشیه
اگرچه Grok در طراحی اولیه‌اش مزایای جالبی مانند پاسخ‌گویی تعاملی، پیشنهاد نویسندگی، ساخت استیکر و خلاصهسازی چت دارد، اما پیش‌تر درگیر حواشی نیز بوده است.
در ماه مارس، چتبات در پاسخ به برخی کاربران، به موضوعی جنجالی به‌نام «نسل‌کشی سفیدپوستان در آفریقای جنوبی» اشاره کرده بود؛ موضوعی که بسیاری آن را نژادپرستانه دانستند.
xAIاعلام کرد این پاسخ‌ها نتیجه‌ی «تغییر غیرمجاز» در تنظیمات داخلی سیستم بوده و اعلام کرد که «تحقیقی کامل» انجام داده و تدابیر شفافیت و ایمنی را تقویت کرده است.
با این حال، کارشناسان هشدار دادند که سیستمهای هوش مصنوعی، حتی در محیط‌های کنترل‌شده، همچنان در برابر دستکاریهای کوچک آسیب‌پذیرند.
آیا تلگرام فقط بستر است یا یک شریک داده‌محور؟
پاول دوروف، بنیان‌گذار روس‌تبار و شهروند امارات، در سال‌های اخیر بارها به‌دلیل موضع‌گیری‌های ضددولتی و ساختار غیردولتی تلگرام در معرض انتقاد بوده است.
در سال ۲۰۲۴، او به‌دلیل اتهاماتی مبنی‌بر عدم همکاری در مقابله با فعالیت‌های مجرمانه، در فرانسه بازداشت شد؛ از جمله اتهاماتی مانند تسهیل قاچاق مواد، پورنوگرافی کودک و کلاهبرداری.
اگرچه تلگرام همهٔ این اتهامات را رد کرده و اعلام کرده قوانین اتحادیه اروپا را رعایت می‌کند، اما اعتبار جهانی آن به‌طور موقت تحت‌تأثیر قرار گرفته است.
حال، ورود Grok به تلگرام، با توجه به شهرت ماسک در زمینه‌هایی چون Neuralink، SpaceX و نقش او در سیاست آمریکا، می‌تواند دوباره توجه عمومی و رسانه‌ها را بر تلگرام متمرکز کند.
رقابت در خط مقدم: تلگرام و Grok در برابر واتساپ و Meta AI
ورود Grok به تلگرام در زمانی اتفاق می‌افتد که Meta نیز هوش مصنوعی خود را در پیام‌رسان‌های واتساپ و اینستاگرام ادغام کرده است.
اما تفاوت کلیدی در نگرش دو شرکت است. درحالی‌که Meta در تلاش برای تبدیل پیام‌رسان‌ها به پلتفرم‌های خدماتی و تجاری است، تلگرام رویکردی بازتر اتخاذ کرده و دسترسی به ابزارهای AI را بدون ساختارهای تبلیغاتی سنگین فراهم کرده است.
با این حال، رسانه‌ها هشدار داده‌اند که افزودن چت‌بات‌ها به گفت‌وگوهای خصوصی، ممکن است اعتماد کاربران را کاهش دهد و تجربه انسانی را به تجربه‌ای الگوریتمی تبدیل کند.
هانا کالرت، تحلیل‌گر رسانه در Midia Research، در گفت‌وگو با BBC گفت:
«کاربران پلتفرم‌های پیام‌رسان، بیشتر برای تعامل با دوستان خود از آن استفاده می‌کنند. دخالت AI می‌تواند این حس شخصی را تضعیف کند و منحصربه‌فردی پیام‌رسان‌ها را تحت‌الشعاع قرار دهد.»
خطرات پنهان: دادهٔ کاربر، زمین بازیِ هوش مصنوعی
شرکت‌هایی مثل xAI برای آموزش مدلهای زبان بزرگ، به منابع دادهٔ عظیم و واقعی نیاز دارند. پست‌های عمومی توییتر، تعاملات تلگرام و رفتار کاربران، همگی برای سیستمهای یادگیری ماشین خوراک ارزشمندی‌اند.
اما این امر مخاطراتی دارد:
آیا کاربران آگاهانه به استفاده از داده‌هایشان برای آموزش AI رضایت داده‌اند؟
آیا پیام‌رسانی که رمزگذاری انتها‌به‌انتها ارائه می‌دهد، مجاز به استفاده از دادهها برای اهداف یادگیری ماشین است؟
در صورت افشای اطلاعات یا یادگیری ناصحیح سیستم، چه کسی پاسخ‌گو است؟
درحالی‌که xAI در مورد تلگرام اظهار نظری رسمی نکرده، تجربه کاربری و دادههای تعاملی به‌صورت پیش‌فرض محرمانه محسوب می‌شوند؛ مگر آن‌که خلاف آن ثابت شود. شفافیت در این زمینه، هنوز نقطهٔ تاریکی در مدل همکاری تلگرام و Grok باقی مانده است.
جمع‌بندی
در یک نگاه کلی می‌توان گفت توافق ۳۰۰ میلیون دلاری xAI با تلگرام، یکی از بزرگ‌ترین حرکت‌ها در راستای تسخیر بازار چت‌بات‌ها در فضای پیام‌رسانی است.
این همکاری نه‌فقط به‌دلیل پول، بلکه به‌خاطر هدف اصلی یعنی دسترسی به مخاطب، داده و نفوذ جهانی، اهمیت دارد.
با این حال، پرسش‌هایی جدی درباره حریم خصوصی، تأثیر AI بر تعامل انسانی، و خطرهای استفاده بدون نظارت از دادههای کاربران وجود دارد.
آینده نشان خواهد داد که این همکاری پیشرفتی در فناوری است یا ورود به عصری از اعتماد شکننده میان انسان و الگوریتم.
آیا پیام‌رسان‌ها به آزمایشگاه‌های مخفی هوش مصنوعی تبدیل می‌شوند؟
وقتی گفتگوهای روزمره ما خوراک الگوریتم می‌شوند، باید پرسید آیا هنوز در حال چت با دوستان‌مان هستیم یا در حال تعلیم دادن ماشین‌هایی هستیم که می‌خواهند ما را بهتر از خودمان بشناسند؟ توافق xAI و تلگرام فقط یک قرارداد تجاری نیست؛ یک سؤال اساسی درباره آینده ارتباطات انسانی است.
❓ پرسش‌های رایج (FAQ)
هدف xAI از همکاری با تلگرام چیست؟
هدف اصلی، توزیع گستردهٔ چتبات Grok در میان یک میلیارد کاربر و دسترسی به دادههای تعاملی ارزشمند برای بهبود مدلهای هوش مصنوعی است.
کاربران تلگرام چگونه از Grok استفاده خواهند کرد؟
Grok در نوار جستجوی اپ، چتهای پینشده و همچنین در قالب ابزارهایی مانند تولید استیکر، خلاصهسازی گفتگو و پیشنهاد نویسندگی در دسترس قرار خواهد گرفت.
آیا استفاده از دادههای چت برای آموزش AI قانونی است؟
در بسیاری از کشورها، استفاده از دادههای شخصی بدون رضایت صریح کاربر غیرقانونی است. در مورد تلگرام، هنوز جزئیات استفادهٔ دقیق xAI از دادهها مشخص نشده است.
چرا این همکاری با انتقاداتی مواجه شده؟
دخالت AI در چتهای خصوصی، نگرانیهایی درباره کاهش اعتماد، افشای ناخواسته اطلاعات و جایگزینی تجربه انسانی با سیستمهای الگوریتمی ایجاد کرده است.
آیا Grok چتبات قابلاعتمادی است؟
در گذشته مواردی از پاسخهای جنجالی و غیرمرتبط از Grok گزارش شده است. xAI اعلام کرده که این مسائل مربوط به دستکاریهای غیرمجاز بوده و سیستم را بازبینی کرده است.
