چرا بعضی گیاهان گوشتخوار شدهاند؟

۱. کمبود مواد غذایی در خاک
برخی گیاهان در محیطهایی زندگی میکنند که خاک آنها خیلی فقیر و ضعیف است. این خاکها معمولاً در نواحی باتلاقی، شنی یا اسیدی پیدا میشوند. در چنین محیطهایی، مقدار نیتروژن (Nitrogen) و فسفر (Phosphorus) که برای رشد گیاه ضروریاند، بسیار کم است. نیتروژن یکی از عناصر کلیدی در ساخت پروتئین و آنزیمهای گیاه است. وقتی گیاه نتواند این مواد را از خاک بگیرد، باید راه دیگری پیدا کند. همین نیاز، باعث شده بعضی گیاهان به سمت شکار حشرات بروند.
۲. شکار بهجای جذب از خاک
گیاهان گوشتخوار با تغییراتی که در برگهایشان ایجاد کردهاند، توانستهاند حشرات را جذب، گیر بیندازند و هضم کنند. این برگها به شکلهایی مانند تله، قیف یا سطح چسبنده در آمدهاند. برای مثال، گیاه ونوس مگسخوار (Venus Flytrap) برگهایی دارد که مثل دهان باز و بسته میشوند. پس از به دام افتادن حشره، گیاه با ترشح آنزیمهایی آن را هضم میکند. این فرایند گوارش برونسلولی (External Digestion) نام دارد، یعنی گوارش در خارج از سلول و روی سطح برگ اتفاق میافتد. سپس مواد مغذی جذب گیاه میشود و جایگزین مواد از دسترفته خاک میگردد.
۳. نمونههایی از گیاهان گوشتخوار
انواع مختلفی از گیاهان گوشتخوار در دنیا وجود دارند. مثل نپنتس (Nepenthes) که به آن گیاه کوزهای هم میگویند و با مایعی درون برگهایش حشرات را غرق میکند. یا گیاه دروزرا (Drosera) که سطح برگهایش چسبناک است و مانند تلهای حشرات را میگیرد. این گیاهان معمولاً در مناطقی مانند آسیای جنوبشرقی، آمریکا و استرالیا دیده میشوند. با اینکه گوشتخواری برای آنها هزینهبر است، ولی در خاکهای فقیر، تنها راه بقا محسوب میشود. این تنوع نشان میدهد که طبیعت راهحلهای گوناگونی برای مشکل کمبود نیتروژن پیدا کرده است.
۴. تعادلی میان فتوسنتز و گوشتخواری
جالب است بدانید که گیاهان گوشتخوار همچنان فتوسنتز (Photosynthesis) انجام میدهند. آنها انرژی خود را مثل بقیه گیاهان از نور خورشید میگیرند. اما گوشتخواری برای تأمین عناصر معدنی خاص، مثل نیتروژن و فسفر است، نه انرژی. به همین دلیل، این گیاهان ترکیبی از تولیدکننده و شکارچی هستند. در واقع آنها گیاه باقی ماندهاند، فقط سازوکار مکملی برای زندهماندن در شرایط دشوار پیدا کردهاند. گوشتخواری برایشان یک استراتژی تکمیلی است، نه جایگزین کامل روشهای معمول گیاهی.