چرا هر کس صدای خود را همان طوری که دیگران می‌شنوند، نمی‌شنود؟

حتما برای شما هم پیش آمده که صدای خود را ضبط کرده باشید و هنگامی که به آن گوش کرده‌اید، دیده‌ باشید که این صدا اصلا به صدای شما شباهت ندارد، ولی صدای دیگران را که گوش می‌کنید، درست مانند صدای خودشان است. دوست شما هم عقیده دارد که صدای ضبط شده شما عین صدای خودتان است، اما صدای او به صدایی که از نوار پخش می‌شود شبیه نیست.

به گفته متخصصان گفتار درمانی، در هر کس این خصلت هست که صدای واقعی خود را نمی‌پسندد. آیا این گفته، یک تفسیر و توجیه طبی است؟

بله، گفتار از حنجره برمی‌خیزد، زیرا سرچشمه ارتعاش آنجاست. بخشی از ارتعاش از راه هوا انتقال می‌یابد، و این همان صدایی است که به شنوندگان و نیز دستگاه‌های ضبط، می‌رسد و صدای شما را می‌شنوند. بخش دیگری از ارتعاش، از راه مایعات و جامدات سر، منتقل می شود. گوش داخلی و گوش میانی، بخشی از حفره‌هایی هستند که در استخوان ایجاد شده‌اند، در سخت‌ترین استخوان، یعنی کاسه سر. گوش داخلی، حاوی مایع است؛ گوش میانی حاوی هواست؛ و این دو، پیوسته به یکدیگر فشار می‌آورند. دور حنجره را نیز بافتهای نرم پر از مایع فرا گرفته است. صدا از راه هوا به گونه‌ای عبور می‌کند و از راه جامدات و مایعات به گونه دیگری. و همین تفاوت باعث می‌شود که ما نسبت به صدای پخش شده از دستگاه‌های ضبط، واکنش منفی داشته باشیم.

هنگامی که به سخن گفتن خویش، گوش فرا می‌دهیم، تنها از راه گوش نمی‌شنویم، بلکه از راه درون سر هم می‌شنویم، که صدا بیشتر از راه مایعاتی که در اعضا جای دارد منتقل می‌شود. هنگامی که گیتار الکتریکی میان جمع نواخته شود، چه کسی صدای «واقعی» را می‌شنود؟ آیا شنوندگان که به صدای تقویت‌شده، و نیز تحریف‌شده گوش می‌دهند، صدای واقعی را می شنوند؟ آیا خود گیتار نواز که آمیزه‌ای از صدای تحریف شده و تحریف نشده را می‌شنود؟ با ضبط صوت؟

این پرسش بحث‌انگیزی است. گیتارنواز، در هر زمان، سه صدای مختلف ایجاد می‌کند، و همین اصل در مورد صدای انسان نیز درست است. ما نمی‌توانیم بگوییم که ضبط صوت با گوینده، صدای «درست» را می شنوند، تنها می‌توانیم بگوییم این دو صدا با هم فرق می‌کنند.

ما یک حافظه درونی برای صدای خود در مغز خویش داریم و این حافظه، همیشه قوی‌تر از شنیده‌هایی است که از نوار ضبط صوت به گوش ما می‌رسد. هر چند الگوی استواری پیش رو نداریم که بدانیم مردم صدای خویش را زیرتر یا بم تر از دیگران می‌شنوند، اما تردیدی نیست که بر شنیده‌های درونی، خیلی بیشتر می‌توان اعتماد کرد تا شنیده‌های برونی. گوش دادن به صدای خود از ضبط صوت، درست همانند گوش دادن به یک سمفونی دلپذیر از رادیو ترانزیستوری خراب است. صدا قابل تشخیص است، ولی در حقیقت، بدل بی‌جان و رنگ‌پریده‌ای از صدای اصلی است!