روانشناسان از پدیده عجیب به نام “کاهش ارزش کلون” رونمایی کردند – ترس از چهره‌های یکسان روبات‌های انسان‌نما

تحقیقات جدید منتشر شده در PLOS One شواهدی را ارائه می‌دهند که نشان می‌دهند دیدن چهره‌های تکراری انسان‌ها باعث ایجاد احساسات منفی در بینندگان می‌شود. این یافته‌ها هشدار می‌دهند که فناوری روباتیک یا شبیه‌سازی، در آینده می‌توانند واکنش‌های روانی ناخوشایندی را برانگیزند.

توسعه سریع فناوری انسان‌نماها برای مردم بسیار هیجان‌انگیز است. با این حال، باید به زمانی فکر کنیم که توسط انبوه آنها با چهره یکسان (شبیه مامور اسمیت در سه گانه ماتریس)، احاطه شده باشیم.

نویسنده مقاله – Fumiya Yonemitsu- از دانشگاه کیوشو، که همچنین یک پژوهشگر در انجمن ترویج علم ژاپن است می‌گوید که:

“من عاشق داستان‌های علمی تخیلی هستم که غالباً شامل چنین موقعیت‌هایی می‌شوند، اما با تصور اینکه جهان آینده واقعا چنین باشد، وحشت می‌کنم. من کنجکاو بودم که ببینم آیا کل انسان‌ها چنین واکنش احساسی‌ای دارند. ”

تحقیقات روانشناختی شناختی قبلی ما مکرراً نشان داده که اجسام ناآشنا و ناشناخته حس عجیبی در ما برمی انگیزد و صحنه‌ای مملو از چهره‌های یکسان دقیقاً همان” موقعیت ناآشنا و ناشناخته” است.

در شش آزمایش، که روی 2135 بزرگسال ژاپنی انجام شد، محققان به طور مداوم شواهدی را پیدا کردند که نشان می‌دهد شبیه‌سازی چهره انسان می‌تواند باعث ایجاد حس ترس شود. به این پدیده اصطلاحا پدیده کاهش ارزش کلون clone devaluation effect می‌گویند.

محققان دریافتند که با افزایش تعداد چهره‌های کلون در یک صحنه، میزان هراس بیشتر می‌شود. دیدن چهار صورت کلون عجیب‌تر از مشاهده دو چهره کلون بود. اما به نظر می‌رسد نتایج محدود به چهره‌های انسان‌نما است. چهره‌های سگ شبیه‌سازی شده باعث وحشت بیشتر نمی‌شد، احتمالاً به این دلیل که انسان‌ها “در تشخیص چهره‌های جداگانه گونه‌های دیگر مشکل دارند”. علاوه بر این، چهره‌های انسان شبیه‌سازی شده در انیمیشن و تصاویر کارتونی نسبت به چهره‌های کلون در تصاویر عکاسی و فیلمبرداری کمتر وهم‌آور و غیرمحتمل به نظر می‌رسید.

یونیمیتسو و همکارانش همچنین چهره دوقلو‌های معروف را بررسی کردند. آن‌ها دریافتند که حساسیت نسبت به صورت دوقلو‌ها کمتر از چهره‌های کلون‌ها است. این یافته می‌تواند نشان دهد که دوگانگی هویت و نه فقط تکرار ویژگی‌های صورت، چیزی است که باعث ایجاد حس ترس می‌شود.

البته برای افزایش اعتبار تحقیق لازم است در آینده شرکت‌کنندگان به چهره کلون‌ها در یک محیط واقع بینانه‌تر نگاه کنند، مثلا برای این کار از واقعیت افزوده استفاده شود.

به گفته محققان، این یافته‌ها نیاز به تفکر انتقادی در مورد معرفی فناوری جدید را به دلیل احتمال واکنش‌های ناخوشایند روانی نشان می‌دهد.

آینده ممکن است تعداد زیادی پدیده‌های روانشناختی ناشناخته به وجود بیاورد که ما هنوز با آنها برخورد نکرده‌ایم. روانشناسان باید دامنه تحقیقات خود را گسترش دهند.