سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCO چه علائمی دارد؟ شیوه تشخیص و درمان آن

سندرم تخمدان پلی کیستیک یا Polycystic ovary syndrome یا (PCOS) یک اختلال هورمونی رایج در بین زنان در سنین باروری است. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است دوره‌های قاعدگی نادر یا طولانی مدت یا سطح هورمون مردانه (آندروژن) بیش از حد داشته باشند. تخمدان‌ها ممکن است مجموعه‌های کوچک متعددی از مایعات (فولیکول‌ها) ایجاد کنند و نتوانند به طور منظم تخمک‌ها را آزاد کنند.

علت دقیق PCOS ناشناخته است. تشخیص و درمان زودهنگام همراه با کاهش وزن ممکن است خطر عوارض طولانی مدت مانند دیابت نوع 2 و بیماری قلبی را کاهش دهد.

علائم

علائم و نشانه‌های PCOS اغلب در زمان اولین قاعدگی در دوران بلوغ ایجاد می‌شود. گاهی اوقات PCOS دیرتر ایجاد می‌شود، برای مثال، در پاسخ به افزایش وزن قابل توجه.

علائم و نشانه‌های PCOS متفاوت است. تشخیص PCOS زمانی انجام می‌شود که حداقل دو مورد از این علائم را تجربه کنید:

• پریود‌های نامنظم : سیکل‌های قاعدگی نامنظم یا طولانی مدت شایع‌ترین علامت PCOS است. برای مثال، ممکن است کمتر از 9 دوره در سال، بیش از 35 روز بین پریود‌ها و پریود‌های غیرطبیعی سنگین داشته باشید.
• آندروژن اضافی: افزایش سطح هورمون‌های مردانه ممکن است منجر به علائم فیزیکی مانند مو‌های زائد صورت و بدن (هیرسوتیسم) و گاهی اوقات آکنه شدید و طاسی با الگوی مردانه شود.
• تخمدان پلی کیستیک. تخمدان‌های شما ممکن است بزرگ شده و حاوی فولیکول‌هایی باشد که اطراف تخمک‌ها را احاطه کرده‌اند. در نتیجه، تخمدان‌ها ممکن است به طور منظم عمل نکنند.

علائم و نشانه‌های PCOS معمولاً در صورت چاق شدن شدیدتر هستند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر در مورد دوره‌های قاعدگی خود نگرانی دارید، اگر در حال تجربه ناباروری هستید یا اگر علائم آندروژن اضافی مانند تشدید هیرسوتیسم، آکنه و طاسی با الگوی مردانه دارید، به پزشک خود مراجعه کنید.

علل

علت دقیق PCOS مشخص نیست. عواملی که ممکن است نقش داشته باشند عبارتند از:

• انسولین اضافی: انسولین هورمونی است که در لوزالمعده تولید می‌شود و به سلول‌ها اجازه می‌دهد از قند، منبع انرژی اولیه بدن شما استفاده کنند. اگر سلول‌های شما نسبت به عملکرد انسولین مقاوم شوند، سطح قند خون شما افزایش می‌یابد و بدن شما ممکن است انسولین بیشتری تولید کند. انسولین اضافی ممکن است تولید آندروژن را افزایش داده و باعث مشکل در تخمک‌گذاری شود.
• التهاب با درجه پایین: این اصطلاح برای توصیف تولید مواد گلبول‌های سفید خون برای مبارزه با عفونت استفاده می‌شود. تحقیقات نشان داده است که زنان مبتلا به PCOS نوعی التهاب با درجه پایین دارند که تخمدان‌های پلی کیستیک را برای تولید آندروژن تحریک می‌کند که می‌تواند منجر به مشکلات قلبی و عروقی شود.
• وراثت: تحقیقات نشان می‌دهد که ژن‌های خاصی ممکن است با PCOS مرتبط باشند.
• آندروژن اضافی: تخمدان‌ها سطوح بالایی از آندروژن تولید می‌کنند که منجر به هیرسوتیسم و ​​آکنه می‌شود.

عوارض

عوارض PCOS می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• ناباروری
• دیابت بارداری یا فشار خون بالا ناشی از بارداری
• سقط جنین یا زایمان زودرس
• استئاتوهپاتیت غیر الکلی – التهاب شدید کبد ناشی از تجمع چربی در کبد
• سندرم متابولیک – مجموعه‌ای از شرایط از جمله فشار خون بالا، قند خون بالا و سطوح غیر طبیعی کلسترول یا‌تری گلیسیرید که به طور قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش می‌دهد.
• دیابت نوع 2 یا پیش دیابت
• آپنه خواب
• افسردگی، اضطراب و اختلالات خوردن
• خونریزی غیر طبیعی رحم
• سرطان پوشش رحم (سرطان آندومتر)

چاقی با PCOS مرتبط است و می‌تواند عوارض این اختلال را بدتر کند.

تشخیص

هیچ آزمایشی برای تشخیص قطعی PCOS وجود ندارد. پزشک شما احتمالاً با بحث در مورد سابقه پزشکی شما، از جمله دوره‌های قاعدگی و تغییرات وزن شما شروع می‌کند. معاینه فیزیکی شامل بررسی علائم رشد مو‌های زائد، مقاومت به انسولین و آکنه خواهد بود.

سپس پزشک ممکن است توصیه کند:

• معاینه لگن: پزشک به صورت چشمی و دستی اندام‌های تناسلی شما را برای وجود توده‌ها، رشد یا سایر ناهنجاری‌ها بررسی می‌کند.
• آزمایش خون: ممکن است خون شما برای اندازه‌گیری سطح هورمون مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. این آزمایش می‌تواند علل احتمالی ناهنجاری‌های قاعدگی یا آندروژن اضافی را که شبیه PCOS است را رد کند. ممکن است آزمایش خون اضافی برای اندازه‌گیری تحمل گلوکز و سطح کلسترول و‌تری گلیسیرید ناشتا انجام دهید.
• یک سونوگرافی پزشک ظاهر تخمدان‌ها و ضخامت پوشش داخلی رحم را بررسی می‌کند. یک دستگاه (مبدل دستگاه سونوگراقی) در واژن قرار می‌گیرد (سونوگرافی ترانس واژینال). مبدل امواج صوتی را منتشر می‌کند که به تصاویر روی صفحه کامپیوتر تبدیل می‌شوند.

اگر تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک دارید، ممکن است پزشک آزمایش‌های اضافی را برای عوارض توصیه کند. این آزمایش‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• بررسی‌های دوره‌ای فشار خون، تحمل گلوکز و سطح کلسترول و‌تری گلیسیرید
• غربالگری افسردگی و اضطراب
• غربالگری آپنه انسدادی خواب

درمان

درمان PCOS بر مدیریت نگرانی‌های فردی شما مانند ناباروری، هیرسوتیسم، آکنه یا چاقی متمرکز است. درمان خاص ممکن است شامل تغییر سبک زندگی یا دارو باشد.

تغییر سبک زندگی

پزشک ممکن است کاهش وزن را از طریق یک رژیم غذایی کم کالری همراه با فعالیت‌های ورزشی متوسط ​​توصیه کند. حتی یک کاهش متوسط ​​در وزن – برای مثال، کاهش 5 درصد وزن بدن – ممکن است وضعیت شما را بهبود بخشد. کاهش وزن همچنین ممکن است اثربخشی دارو‌هایی را که پزشک برای PCOS توصیه می‌کند افزایش دهد و می‌تواند به ناباروری کمک کند.

دارو‌ها

برای تنظیم چرخه قاعدگی، پزشک ممکن است توصیه کند:

• قرص‌های ضد بارداری ترکیبی. قرص‌های حاوی استروژن و پروژسترون باعث کاهش تولید آندروژن و تنظیم استروژن می‌شوند. تنظیم هورمون‌های شما می‌تواند خطر ابتلا به سرطان آندومتر را کاهش دهد و خونریزی غیر طبیعی، رشد مو‌های زائد و آکنه را اصلاح کند. به جای قرص، می‌توانید از چسب پوستی یا حلقه واژن استفاده کنید که حاوی ترکیبی از استروژن و پروژسترون است.
• پروژسترون درمانی مصرف پروژستین به مدت 10 تا 14 روز هر یک تا دو ماه یکبار می‌تواند قاعدگی شما را تنظیم کند و از سرطان آندومتر محافظت کند. پروژسترون درمانی سطح آندروژن را بهبود نمی‌بخشد و از بارداری جلوگیری نمی‌کند. اگر می‌خواهید از بارداری خودداری کنید، مینی قرص فقط پروژسترون یا دستگاه داخل رحمی حاوی پروژستین انتخاب بهتری است.

برای کمک به تخمک‌گذاری، پزشک ممکن است توصیه کند:

• کلومیفن: این داروی خوراکی ضد استروژن در اولین بخش از چرخه قاعدگی شما مصرف می‌شود.
• لتروزول (Femara). این درمان سرطان سینه می‌تواند برای تحریک تخمدان‌ها عمل کند.
• متفورمین: این داروی خوراکی برای دیابت نوع 2 مقاومت به انسولین را بهبود می‌بخشد و سطح انسولین را کاهش می‌دهد. اگر با استفاده از کلومیفن باردار نشدید، ممکن است پزشکتان اضافه کردن متفورمین را توصیه کند. اگر پیش دیابت دارید، متفورمین همچنین می‌تواند پیشرفت دیابت نوع 2 را کاهش دهد و به کاهش وزن کمک کند.
• گنادوتروپین‌ها این دارو‌های هورمونی به صورت تزریقی تجویز می‌شوند.

برای کاهش رشد بیش از حد مو، پزشک ممکن است توصیه کند:

• قرص‌های ضد بارداری این قرص‌ها تولید آندروژن را کاهش می‌دهند که می‌تواند باعث رشد بیش از حد مو شود.
• اسپیرونولاکتون (آلداکتون). این دارو از اثرات آندروژن بر روی پوست جلوگیری می‌کند. اسپیرونولاکتون می‌تواند باعث نقایص مادرزادی شود، بنابراین در حین مصرف این دارو به پیشگیری موثر از بارداری نیاز است. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، توصیه نمی‌شود.
• افلرنیتین (Vaniqa). این کرم می‌تواند رشد مو‌های صورت را در خانم‌ها کند کند.
• الکترولیز. یک سوزن کوچک در هر فولیکول مو وارد می‌شود. سوزن یک پالس جریان الکتریکی برای آسیب رساندن و در نهایت تخریب فولیکول ساطع می‌کند. ممکن است به چندین درمان نیاز داشته باشید.

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی

برای کمک به کاهش اثرات PCOS، سعی کنید:

• وزن سالم را حفظ کنید. کاهش وزن می‌تواند سطح انسولین و آندروژن را کاهش دهد و ممکن است تخمک‌گذاری را بازگرداند. از پزشک خود در مورد یک برنامه کنترل وزن بپرسید و به طور منظم با یک متخصص تغذیه برای کمک در رسیدن به اهداف کاهش وزن ملاقات کنید.
• کربوهیدرات‌ها را محدود کنید. رژیم‌های کم چرب و پر کربوهیدرات ممکن است سطح انسولین را افزایش دهند. اگر PCOS دارید، از پزشک خود در مورد رژیم کم کربوهیدرات سوال کنید. کربوهیدرات‌های پیچیده را انتخاب کنید که قند خون شما را آهسته‌تر افزایش می‌دهند.
• فعال باشید. ورزش به کاهش سطح قند خون کمک می‌کند. اگر PCOS دارید، افزایش فعالیت روزانه و شرکت در یک برنامه ورزشی منظم ممکن است مقاومت به انسولین را درمان یا حتی از آن جلوگیری کند و به شما کمک کند وزن خود را تحت کنترل داشته باشید و از ابتلا به دیابت جلوگیری کنید.