تامپوناد قلبی: علایم، تشخیص و درمان
تامپوناد قلبی (cardiac tamponade)
هنگامی که تجمع مایع در فضای پریکارد (افیوژن پریکاردی) باعث اعمال فشار بر قلب شود، تامپوناد قلبی روی می‌دهد. اختلال همودینامیک در اثر نارسایی پرشدگی حفرات قلبی ایجاد می‌شود. اولین حفراتی که تحت تأثیر قرار می‌گیرند، دهلیز راست و بطن راست هستند و با افزایش بیشتر در فشار پریکاردی حفرات سمت چپ نیز تحت فشار قرار می‌گیرند. درنتیجه، حجم ضربه‌ای قلب کاهش یافته و فشار خون سیستمیک افت می‌نماید. فعال شدن جبرانی سیستم آدرنرژیک، باعث می‌شود تا ضربان قلب، و مقاومت عروق سیستمیک افزایش یابند. مقدار مایع پریکارد لازم برای ایجاد تامپوناد به سرعت تجمع آن وابسته است. بعلاوه، وضعیت حجم داخل عروق بر علائم تأثیر خواهند داشت ـ پیش بار کاهش یافته (برای مثال در دهیدارتاسیون) تغییرات همودینامیک را شعله‌ور نموده و پیش‌بار افزایش یافته اثرات فشارهای پریکاردی بالا را متعادل می‌کند.
هنگامی که تامپوناد قلبی بتدریج ایجاد می‌شود، مهم‌ترین شکایات بیمار عباتند از تنگی نفس، خستگی، و احساس سبکی سر. برعکس، در تامپوناد حاد، بیمار کاملاً بدحال به نظر می‌رسد و علایم و نشانه‌های شوک کاردیوژنیک و کاهش هوشیاری دیده می‌شود.
تریاد تشخیص کلاسیک که در معاینه فیزیکی بیمار دیده می‌شود شامل هیپوتانسیون، اتساع ورید ژوگولار (عدم وجود موج Y نزولی)، و صداهای قلبی خفه (muffled)، می‌باشد. و تاکی‌پنه و تعریق دارد. تاکیکاردی یک علامت جبرانی است و به حفظ برون‌ده قلبی کمک می‌کند. نبض متناقض (pulsus paradoxus) (افت بیش از mmHg10 در فشار خون سیستولی در هنگام دم) یافته مشخصه دیگری برای بیماران مبتلا به تامپوناد قلبی است. در شرایط عادی، در هنگام دم فشار داخل سینه کم می‌شود که باعث افزایش در بازگشت وریدی از عروق محیطی و افزایش در پرشدگی بطن راست خواهد گردید. در نتیجه، اندازهٔ بطن راست افزایش می‌یابد تا خود را با حجم اضافی مطابقت دهد. در تامپوناد قلبی، به علت اثر فشاری مایع پریکارد، اتساع بطن راست با محدودیت روبرو است. درنتیجه، برای جادادن اضافه حجم خون ورودی به بطن راست، دیوار بین بطنی به داخل بطن چپ برجسته می‌شود. این امر تأثیر مضاعفی بر روی کاهش پرشدگی بطن چپ دارد و درنتیجه حجم ضربه‌ای بطن چپ و فشار سیستولی کاهش می‌یابند. در طی بازدم، دیواره بین بطنی به خط وسط بازگشته و فشار سیستمیک به مقدار اولیه برمی‌گرددو نبض متناقض مختص تامپوناد قلبی نیست و ممکن است در بیماری‌های دیگری همچون بیماری انسدادی مزمن ریه، آسم، نارسایی شدید احتقانی قلب، آمبولی ریه، و در برخی موارد، در پریکاردیت فشارنده روی دهد.
اگر حجم مایع افیوژن زیاد باشد، در رادیوگرافی قفسه سینه، سایه قلب بزرگ شده و شکل کروی پیدا می‌کند (flask-shaped). در ECG، ولتاژ QRS کاهش یافته یا به صورت متغیر (electrical alternans) درمی‌آید. (به توضیحات زیر عنوان «پریکاردیت فشارنده توأم با افیوژن» مراجعه نمایید). اکوکاردیوگرافی تست استاندارد طلایی در ارزیابی غیرتهاجمی این بیماران است. و افیوژن پریکارد و اثرات همودینامیک آن: فشار بر روی دهلیز راست، فشار بر روی بطن راست در طی دیاستول، افزایش جریان خون به داخل بطن راست، برآمده شدن دیوارهٔ بین بطنی به سمت چپ، و کاهش پرشدگی بطن چپ در طی دم، را نشان می‌دهد. معمولاً ورید اجوف تحتانی متسع می‌باشد. ممکن است برای اثبات اهمیت همودینامیک افوزیون پریکارد، استفاده از کاتتریزاسیون بطن راست لازم شود. معمولاً فشار در داخل دهلیزها و فشار دیستولیک در داخل بطن‌ها افزایش یافته‌اند و در هر چهار حفره مساوی شده‌اند. این فشار برابر با میزان فشار پریکاردی افزایش یافته است که می‌توان آن را با استفاده از یک کاتتر پریکاردی، محاسبه نمود.
تامپوناد قلبی یک اورژانس طبی تلقی می‌شود و نیاز به درمان فوری دارد. اقدامات موقت شامل افزایش فوری درمان فوری دارد. اقدامات موقت شامل افزایش فوری حجم داخل عروقی می‌باشند که با افزایش دادن پیش‌بار به پر شدن حفرات قلبی کمک می‌کند ولی اثر این درمان موقتی خواهد بود. داروهای منقبض کننده عروقی ممکن است برای حمایت از فشار خون سیستمیک ضرورت پیدا کنند. درمان قطعی پریکادیوسنتز است که معمولاً اگر حجم افیوژن زیاد و در سرتاسر پریکارد منتشر باشد، انجام آن به سرعت وضع همودینامیک بیمار را بهبود می‌بخشد. اگر افیوژن موضعی (loculated) یا راجعه باشد، ممکن است عمل جراحی ضرورت داشته باشد، ممکن است عمل جراحی ضرورت داشته باشد. درمان عامل زمینه‌ای که باعث تشکیل افیوژن پریکارد شده نیز ضروری است.
