بازیهای فیزیکی دوبعدی: گذشته، حال و آینده
ناصر گرامینیا: پنج یا شش سال پیش به شکلی کاملاً اتفاقی و در لابلای صفحات هفته نامه کلیک با بازی ساده ای به اسم Motorama برخورد کردم. به شخصه خیلی اهل بازی کردن نبوده و نیستم اما گهگاهی بازیهای مسابقهای را امتحان میکنم. از اسم و توضیحات بازی به نظر میرسید که مربوط به مسابقات موتورسواری است، بازی را دانلود و فوراً شروع به بازی کردم. به محض شروع این بازی، خودم را در حالتی متفاوت دیدم و در همان ساعتهای اولیه به درک جدیدی از کلمه بازی اعتیادآور رسیدم. اوایل، خیلی به فلسفه و چگونگی ساخت این بازی که باعث شده بود من به عنوان فردی که رابطه چندان خوبی با بازی های کامپیوتری ندارد، وابسته این بازی فوق العاد ساده دو بعدی بشوم، توجه نداشتم.
Motorama
اما هر چه اعتیادم به این بازی بیشتر شد، علت آن برایم بیشتر تبدیل به یک علامت سوال می شد. به مرور و با مقایسه این بازی با سایر بازیهای مشابه، چند بازی شبیه آن هم پیدا کردم: Crayon، Crazy Machines، Trial2، World of Goo و … . اینها همگی نمونههایی از بازیهای فیزیکی (و اکثراً دوبعدی) بودند، بازیهایی که بر مبنای تعامل عناصر مختلف بازی با استفاده از قوانین فیزیک عمل میکنند و اخیراً به صورت بسیار گسترده مورد استقبال قرار گرفتهاند.
World of Goo
اما علت جذابیت بازیهای فیزیکی چیست؟ در ادامه برخی از مهمترین این دلایل را آوردهام:
1- قوانین فیزیک برای همه ما ملموس و تعداد آنها هم بسیار کم است (حداقل در مورد بازیهای کامپیوتری). این مسأله موجب میشود که کاربر به سادگی بتواند بازیهای فیزیکی را شروع کرده و احساس بودن در دنیای واقعی را تجربه کند.
2- قوانین فیزیک مورد استفاده در این بازیها، امکان تجربه بینهایت حالت متفاوت از یکدیگر را برای کاربر فراهم میکنند. همچنین به دلیل فیزیکی بودن قوانین، درهر بار اجرای یک بازی بی نهایت امکان انتخاب جدید پبش روی آنهاست که هر کدام با اجرای قبلی بازی تفاوت دارند.
3- از دید سازندگان بازی هم پس از پیادهسازی موتور قوانین فیزیکی، به سادگی و بدون صرف زمان و هزینهای چشمگیر، امکان افزودن مراحل و پاسخ به تنوعطلبی کاربران وجود دارد.
4- قوانین فیزیک به راحتی قابل دخل و تصرف بوده و با جابجایی یک یا چند پارامتر مورد استفاده در این قوانین، میتوان مراحلی جدید در بازی ایجاد کرده و یا سهولت آنها را کم و زباد کرد.
با وجود همه این محاسن، تا همین اواخر استقبال چندانی از این نوع بازی ها نمیشد. این مسأله ادامه داشت، تا این که با عمومی شدن تلفنهای همراه هوشمند، شاهد رشد یکباره بازیهای فیزیکی دو بعدی که آغازگر آن بازی بی نظیر Angry Birds بود شدیم. در ادامه بازی های دیگری همچون Cut The Rope، Tiny Wings ، Amazing Alex نیز ظهور کرده و هر کدام به نوبه خود ایدههای جدید و جذاب دیگری ارایه کردند، اما مبنای همگی همان قوانین ساده فیزیک بود. در اینجا قصد دارم دلیل عدم استقبال مناسب از بازیهای فیزیکی (دو بعدی) در گذشته و هجوم بیسابقه به این نوع بازیها در حال حاضر را توضیح دهم. در انتها هم چشمانداز آینده این بازیها را از دیدگاه خودم آوردهام.
عدم استقبال از بازیهای دو بعدی فیزیکی تا قبل از ظهور تلفنهای همراه هوشمند:
بیشک حاکم مطلق دوران قبل از تلفنهای همراه هوشمند و تبلتها، کامپیوترهای شخصی قدرتمندی بودند که امکانات و قابلیتهای سختافزاری آنها روزبروز در حال گسترش بود. همین مساله موجب شده بود تا خیل عظیم سازندگان نرمافزار، اقدام به انتشار و به روز رسانی پی در پی نرم افزارهای خود برای استفاده هر چه بیشتر از این سخت افزارها کنند. حوزه بازیهای کامپیوتری و سرگرمی نیز از این مساله مستثنی نبود و با وجود بازیهای حجیم و پر زرق و برق سه بعدی در سبکهای مختلف نقشآفرینی، استراتژیک، مسابقهای و …. فرصت عرض اندام برای بازی های فیزیکی دو بعدی ساده ای مثل Motorama فراهم نشد. معدود بازی های فیزیکی سه بعدی مثل Crazy machines 2 هم به دلیل نیاز به محاسبات فراوان، غالباً سرعت اجرای مناسبی نداشتند.
ظهور تلفنهای همراه هوشمند و اقبال عمومی به بازیهای فیزیکی دو بعدی:
اولین بازی که اکثر دارندگان تلفن همراه هوشمند فعلی انجام دادهاند، بازی فوق العاده Angry Birds بوده است. اما چه دلیلی در پس این استقبال عمومی وجود دارد و چرا شرکت گوگل از این بازی به عنوان یکی از کلیدیترین ابزارهای خود در رواج سیستم عامل اندروید استفاده کرد؟ در ادامه، تعدادی از این عوامل را بررسی کردهام:
1- صفحات لمسی: در دنیایی که روز به روز در حال شلوغتر و صنعتیتر شدن است، و افراد به مرور در حال فاصله گرفتن از طبیعت زیبای اطراف خود هستند، هر ایدهای که بتواند تا حدی از این وضعیت بکاهد، قطعاً مورد استقبال عمومی قرار خواهد گرفت. در بازیهای فیزیکی دقیقاً با همین رویکرد، امکان لمس صفحه نمایشگر تلفن همراه و پاسخ فوری به این تماس بر اساس قوانینی فیزیکی، تجربه بی نظیر لمس اشیای مختلف دنیای واقعی و پیگیری اتفاقات بعدی را فراهم کرده و این اصلیترین دلیل اقبال عمومی به این بازیها در تلفنهای همراه هوشمند بوده است.
2- محدودیت سختافزار پردازشی تلفنهای همراه: هر چند بازیهای فیزیکی سه بعدی واقعی که بر اساس تعامل اجزای مختلف صحنه با یکدیگر عمل میکنند، نیاز به محاسبات فراوان ریاضی دارند، اما با دو بعدی کردن این بازیها میتوان تعداد این محاسبات را به صورت چشمگیری کاهش داد، به نحوی که به سادگی و با روانی هر چه تمامتر در این تلفنها قابل اجرا باشند.
3- محدودیت اندازه صفحات نمایش: صفحه نمایش اکثر تلفنهای هوشمند فعلی (به استثنای تبلتها) بسیار کوچکتر از صفحه نمایش کامپیوترهای خانگی است که موجب محدودیت تعداد عناصر قابل مشاهده در صفحه میشود. اما از آنجا که بازیهای فیزیکی با استفاده از قوانین فیزیک میتوانند در جریان بازی تعداد زیادی حالت متفاوت برای کاربر ایجاد کنند، هیچ نیازی به شلوغ کردن صحنههای بازی و گنجانیدن تعداد زیادی اشیای بعضاً نامربوط وجود ندارد. همین سادگی و سهولت باعث گسترش دید و تمرکز کاربر بر روی عناصر اصلی بازی و تعاملات آنها با یکدیگر میشود.
وضعیت آینده بازیهای فیزیکی:
به نظر میرسد که داستانی شبیه آنچه در مورد بازیهای کامپیوترهای خانگی اتفاق افتاد، در مورد بازیهای فیزیکی دو بعدی هم رخ داده و به مرور با بهبود سختافزارهای مورد استفاده در تلفنهای همراه هوشمند، ابتدا بازیهای فیزیکی دو بعدی تبدیل به سهبعدی شده و سپس جای خود را به بازیهای سه بعدی مرسوم فعلی خواهند داد. البته در این میان هنوز یک برتری عمده برای بقای این بازیها وجود دارد که همان لمس صفحات نمایشگر و تعامل مستقیم با کاربر بر اساس قوانین فیزیکی است. اگر بزرگتر شدن صفحات نمایش و تغییر شکل آنها به نحوی که همیشه و همه جا به همراه کاربر بوده و قابل استفاده باشند را در کنار یکدیگر بگذاریم، میتوانیم امیدوار باشیم که در آینده نیز شاهد برتری نسبی بازیهای فیزیکی در تلفنهای همراه هوشمند باشیم.
تا به حال به این نکته دقت نکرده بودم که این بازی ها از ایده ی ساده ی قوانین فیزیکی استفاده میکنند .بسیار جالب بود
دلایل محبوبیت این دسته از بازی ها زیاد هستند. خیلی از مردمی که هیچ وقت در عمرشون رنگ کنسول بازی ندیده بودن حالا وارد جمعیت بازیکنها شدن و این باعث شد که شرکتهای بازی سازی نو پا که ایده های جدید داشتن به این گروه مخاطب توجه کنن. علاوه بر اون سادگی این بازی های و در دسترس بودن اونها باعث میشد که رنج سنی گسترده ای (گسترده تر از بازیکنهای پی سی و کنسول) جذب این بازیها بشن. یک مساله دیگری هم که هست اینه که سبکهای رایج بازی کاملا تحت تاثیر نحوه تعامل بازیکن و ورودی های دستگاه بازی هستن. زمانی که موس و کیبرد بود بازی های fps بازار گرمی داشتن اما با ورود کنسولهای پیشرفته و پد های کنترلی، بازی های شوتر دید سوم شخص که سرعت بازیهای قبلی رو نداشتن رواج پیدا کردن و حالا با ظهور صفحات لمسی بازی هایی با حداقل میزان کنترل ساخته میشن.
به نظر من نسل بعدی بازی های موبایل و تبلت بیشتر مشارکتی و با استفاده از ظرفیتهای سخت افزاری و نرم افزاری جدیدی خواهد بود که به تدریج به گوشی ها و یا گجتهای جدیدتر (همچون عینک گوگلی) اضافه میشه. ابزار هایی مثل تشخیص صدا و حرکت و حتی بو، واقعیت افزوده، ابزارهای تشخیص موقعیت و …. . شاید نسل بعدی بازی ها از صفحات گوشی جدا بشن و ما با عینک گوگلی مان در فضایی ترکیبی از واقعیت و اطلاعات تصویری افزوده، پرنده های خشمگین رو پرتاب کنیم تا شاهد برخوردشون به ساختمان و ماشین های واقعی باشیم.
من هم با نظر شما موافقم و خیلی خوشحالم که بازدید کننده های سایت هم خیلی دقیق به جزییات توجه می کنند. قطعاً اگه مقاله خیلی طولانی نمی شد، موضوع را از زوایای بیشتری تحلیل می کردم.
…
البته در مورد آینده بازی ها یک تیوری خاص خودم رو دارم که: اگر قراره لذت موضوعی برای انسان تکراری نشه و به مرور تبدیل به یک اعتیاد بشه، اون موضوع باید در نهایت سادگی، و جزییاتش هر چه کمتر باشه. به عنوان نمونه میتونم به موضوع تصویر پس زمینه مونیتور اشاره کنم. تصویر طبیعت و امثالهم بر ای پس زمینه خیلی جالب هستن، اما به دلیل داشتن جزییات بیش از حد معمولاً پس از چند روز دل آدمو میزنن. اما اگه قسمت های نه چندان مهم همون تصویر رو محو کنیم و سوژه اصلی که جزییات کمتری داره رو هر روز ببینیم، مدت زمان خیلی بیشتری میتونیم از اون لذت ببریم.
در مورد بازی های کامپیوتری هم نظر من همینه وبازی های دو بعدی رو، بازی های آینده میدونم. بیشتر بازی های اعتیادآوری که شخصاً تجربه کردم، دوبعدی بودن. حداقل موضوع این هستش که بازی های جذاب سنگین سه بعدی که تعدادشون هم کم نیست، به دلیل نیاز به پردازش بالای مغزی، انسان رو خیلی زودتر خسته می کند، و نتیجتاً قابلیت معتاد کردن این نوع بازی ها هم پایین تر خواهد بود.
در زمینه بازیهای موبایل ساده شدن گرافیکی بیشتر بازی و یا دو بعدی و سه بعدی بودنشون به نظر من تاثیر مستقیمی بر میزان اعتیاد آور بودن بازی ها نداره. حتی ساده تر شدن گیم پلی بازی (گیم پلی به معنای ساختار و قوانین بازی) هم تاثیری بر میزان اعتیاد آور بودن بازی نداره. مهمترین عامل در اعتیاد آور بودن “بازیهای موبایل و تبلت” در دسترس بودن این بازیها است. به این معنی که بازیکن هر وقت بخواد میتونه بازی کنه. چون اینها وسایل همراه هستند و طبیعی است هر چه بازیکن بیشتر در معرض انجام یک بازی باشه بیشتر به اون وابسته میشه. البته گرافیک خوب و گیم پلی صحیح هم نقش مهمی در ایجاد جذابیت و کشش بازیکن به انجام بازی دارند. اما قبل از عصر گوشی های لمسی هم نمونه هایی از بازیهای فیزیک محور وجود داشت همچون بازی ماشینهای دیوانه و قبل از اون incredible machine. اما این سبک بازی در اون دوره هیچ وقت با اقبال گسترده رو به رو نشدند.
اما در مورد بازی های سه بعدی و پیچیده هم که بیشتر بر روی کنسول و پی سی ارائه میشن سبکهایی وجود دارند که به اعتیاد آور بودن مشهور هستند. مثلا بازیهای نقش آفرینی نمونه ای از این بازی ها هستند. در این بازیها با اینکه بازیکن حجم زیادی از گرافیک سطح بالا دریافت میکنه و با اینکه سیستم گیم پلی این بازیها بسیار پیچیده هست و گاه هفته ها و ماه ها طول میکشه تا بازیکن با تمام قوانین گیم آشنا بشه با اینحال میبینیم که بازیکنهای زیادی به این بازیها اعتیاد پیدا میکنند و اخیرا یک نوجوان چینی هم پس از 40 ساعت بازی بیوقفه دیابلو 3 مرد.
http://games.yahoo.com/blogs/plugged-in/taiwanese-teen-dies-40-hour-diablo-iii-marathon-190451985.html
اما در کل اگر بخواهم بین تمام سبک ها بازی روی یک سبک از نظر کشش و میزان وابستگی انگشت بگذارم اون بازیهای مولتی پلیر بر پایه بروزر هست. “massively multiplayer online browser-based games”
میزان کشش این بازیها مشابه همتاهای سه بعدیشون هست اما به دلیل اینکه دسترسیشان آسان تر هست و احتیاج به سخت افزار قوی ندارند طیف بیشتری از مردم رو درگیر میکنند و جیبهای بیشتری رو سوراخ!
جای چنین مقاله هایی در سایت 1پزشک خالی بود. امیدوارم مقاله های بهتر و بیشتری از شما دوست عزیز ببینم.
پیروز باشید.
آقا ناصر سلام
ممنون از مقاله زیباتون . تا به حال به این دید به بازیهای فیزیکی نگاه نکرده بودم . من بازی های 3D و 2D زیادی روی گوشیم نصب کردم ، مکس پین از جمله بازی هائی بود که من عاشقش بودم ولی بعد از نصب یه مرحله بیشتر پیش نرفتم (البته ممکنه به خاطر این باشه که من قبلاً این بازی رو تو PC تا آخر بازی کرده بودم) ، البته خیلی بازی های دیگه هم همینطور بوده ولی آخیراً بازئی که منو به خودش معتاد کرده و مراحل آخر بازی رو دارم میرم Amazing Alex هستش که منو بد جور به خودش معتاد کرده.(حتی Angry bird برام اینطور نبوده)
حالا که این مقاله شما رو میخونم و خودم رو بررسی میکنم میبینم که به دلیل این تعامل بین بازی و کاربر هستش که به این بازی ها علاقه بیشتری دارم
بازم ممنون از مقاله خوبتون
ممنون از لطف شما
ان شاا… اگه فرصت بشه در نظر دارم مطالب دیگه ای هم در این مورد بنویسم. این موضوع حتی در داخل کشور هم جای کار زیادی داره و تخصصش هم کاملاً وجود داره.
world of goo گفتی و کردی کبابم
چه مرارت هایی کشیدیم دکتر تا تمومش کنیم…
ولی اینکه هر مسئله ای رو انقدر موشکافانه نگاه می کنین واقعاً تحسین برانگیزه هاااا
اگر واقعا میخواهید معنای اعتیاد را درک کنید ، بازی Plants Vs Zombies را پیشنهاد میکنم
دوست عزیز سلام
واقعاً نمیدانم بابت معرفی این بازی از شما متشکر باشم یا دلخور
چه سری در این بازی هست که حداقل روزی یک بار باید سری به آن بزنم؟
به هر حال خیلی خیلی ممنون
خوشحال میشوم در مورد موضوع مشترک مان بیشتر در ارتباط باشیم
فقط چیزی که هست بازی مثل angry birds دوبعدی نیست و کاملا 3d، فقط به خاطر نوع متریالش که دوبعدی به نظر میاد
سلام. راست میگین من با اقای رضا مهرابی موافقم هم بازی plants vs zombies خیلی اعتیاد اوره و البته جالب هو world of goo
دانشگاه MIT پروژه ای رو با عنوان Mech در دست کار داره که یک ویدیو از اون رو لینک میکنم. بی شباهت به علایق مشترکمون در زمینه چنین بازی هایی نیست:
https://www.youtube.com/watch?v=BNbTVH9XbsI
یک نمونه جالب از استفاده قوانین فیزیک مکانیک برای ورق زدن روزنامه در دنیای واقعی (نه بازی):
https://www.youtube.com/watch?v=maBxV5l7ApE
خدمت استاد گرامی جناب آقای گرامی نیا :
نمی توانم شادی وصف ناشدنی خودم را از مطالعه پست شما توصیف کنم ! اصولا در زمینه کامپیوتر و رشته های مهندسی دیگر همه اصل را بر آن می گذارند که اصل کار است و تنها موردی که می تواند بهروری داشته باشد همین کار و نتایج آن هاست ! دنیای بازی های کامپیوتری دنیای بسیار پیچیده و اسرار آمیزی است ساعت ها وقت در آن گذرانده می شود ولی گویی دقایقی بیش نبوده است ! و این که کسی جرات شکستن حصار روزمزگی و وارد شدن به این دنیا را داشته باشد از خلاقیت و امید به آینده وی دارد ! و شگفت زدگی من هم برای همین است برای استادی مثل شما که برحسب درجه بالای علمی معمولا مشغول آموزش و کارهای اجرایی می باشید ! تحسین مرا پذیرا باشید !
ممنونم
البته من ربطش رو نفهمیدم.
موفق باشید.
به خصوص در امتحانی که پیش رو دارید!!!