معرفی کتاب: زندانی لاس لوماس – در هجو نوکیسه‌ها
«رمان مشهور مرگ آرتمیو کروز با مرگ قهرمان داستان در آغاز دهه 1960 و با کابوس‌ها و تخیلات این ژنرال محتضر آغاز می‌شود.
آرتمیو کروز از قهرمانان انقلاب مکزیک در اوایل قرن بیستم است که وقتی سالیان جوانی پرشور و سرشار از آرمان‌ها و فداکاری‌ها را پشت سر می‌گذارد، شهرت و اعتبار خود را نردبانی برای بالا رفتن از هرم طبقاتی جامعه می‌کند و به یکی از غول‌های اقتصادی مکزیک و مردی متنفذ در صحنه سیاست کشور بدل می‌شود که شبکه‌ای از روابط پیدا و پنهان در داخل و خارج، که سراسر آلوده به فساد و زد و بندهای غیراخلاقی است، بر گرد او تنیده شده است.
کارلوس فوئنتس که انقلاب مکزیک را با همه دستاوردهای انکارناپذیرش، در نهایت ناتمام و ناکام در تحقق اهداف اصلی خود می‌داند، در آن رمان و در بسیاری از نوشته‌ها و مصاحبه‌های خود این «قهرمانان« و به طور کلی این قشر نوخاسته را آماج انتقادهای گزنده و تلخ کرده است. دهه 1950 و 1960 دوران شکوفایی قشری از توانگران مکزیکی بود که بسیاری‌شان مثل آرتمیو کروز در سال‌های بعدی از انقلاب به عرصه اقتصاد و سیاست پانهاده و در سال‌های جنگ جهانی دوم به ثروت و مکنت رسیده بودند. در آن سال‌ها، آمریکای لاتین، که دور از آشوب جنگ، در آرامش نسبی می‌زیست، با صدور انواع مواد خام مورد نیاز کشورهای اروپایی به منابع هنگفتی دست یافته بود.
این قشر نوکیسه که برای تحکیم موقعیت سیاسی و اقتصادی خود روابط دوستانه‌ای با ایالات متحده برقرار کرده بود، الگوی زندگی خود را نیز از این کشور می‌گرفت و این روی بود که از دهه 1950 به بعد مکزیک نمایشگاه بزرگی شد برای کالاهای آمریکایی و فیلم‌های آمریکایی و به طور کلی هر چیزی که «گرینگوها» می‌ساختند و به «حیات خلوت» خود صادر می‌کردند. ناگفته پیداست که این الگوی تقلیدی که فقط به ظواهر آسان‌یاب و پر زرق و برق فرهنگی دیگر دل خوش کرده بود، در نهایت چیزی بی‌مایه و مبتذل از آب درآمد و فوئنتس این سطحی بودن و ابتذال را هم در دو رمان نخست خود و هم در چند داستان کوتاه به خوبی تصویر کرده است.
زندگی لاس لوماس، که در اواخر دهه 1980، نوشته شده، کندوکاوی دیگر در احوال جامعه مکزیک و به خصوص همان قشر نوکیسه‌ای است که در همان دوران یادشده از برکت نابسامانی سیاسی و اقتصادی به گنجی رایگان دست یافته و سرازپانشناخته دست به گزافکاری‌هایی می‌زند که پیامدهایش نه‌تنها دامان جامعه را می‌گیرد، بلکه خود این قشر و نمایندگان آن را نیز رو به روز در بی‌مایگی و تباهی هر چه بیشتر فرو می‌برد.
نیکولاس سارمینتو، میرزابنویس دارالوکاله‌ای نه‌چندان معتبر، که با دست یافتن به اسرار زندگی یکی از همان آرتمیو کروزها، یک شبه وارث ثروتی هنگفت شده و به خیال خود با این ثروت بادآورده می‌تواند به هر چه می‌خواهد برسد، نادانسته تارهایی بر گرد هستی خود می‌تند که با گذشت زمان او را اسیر همان چیزهایی می‌کند که قرار بوده در خدمت او باشند.
خیل بی‌شمار زنانی با ملیت‌های مختلف و از طبقات و حرفه‌ها مختلف و فرهنگ‌های مختلف، که در نظر سارمینتو، نشانه‌ای از کامیابی و موفقیت هستند، همچون آرایه‌هایی رنگارنگ و پر سر و صدا، بر در و دیوار آن خانه مجلل آویخته‌اند و در واقع بخشی از این زندگی آمیخته با اغراق و اسراف شده‌اند.
اما خواننده با اندکی دقت در جای‌جای داستان درمی‌یابد که سارمینتو هر چند به خیال خود این زنان را همچون لعبتک‌هایی بازیچه هوا و هوس کرده، بی‌آنکه بداند بازیچه دست ایشان نیز بوده است و در تمام مدت از یگانه چیزی که این‌گونه روابط را معنا می‌بخشد، یعنی محبت و تفاهمی دوجانبه، بی‌بهره مانده و لاجرم زندگی او که در ظاهر قرین کامیابی‌های زودگذر است، در باطن ورطه سیاه تنهایی و بی‌پناهی است.
فوئنتس این همه را با زبانی آمیخته به طنزی هشیارانه تصویر می‌کند. اگرچه استفاده از طنز در نوشته‌ای با درونمایه‌ای جدی و حتی تلخ در کارهای فوئنتس بی‌سابقه نیست، می‌توان گفت زندانی لاس لوماس از نمونه‌های بسیار موفق این نوع نوشته‌های اوست.
لایه دیگری از زندگی سارمینتو همان روابط پیدا و پنهان اقتصادی با ایلات متحده است و این همان الگویی است که در صفحات نخست مرگ آرتمیو کروز دیده‌ایم، با این تفاوت که قهرمان «زرنگ» ما، که از نسلی دیگر است، امپراتوری فاسد خود را تا دهه 1980 حفظ کرده و حتی گسترش داده و امروز با هزار و یک بنگاه تولیدی و تجاری گرینگوها رابطه دارد و به قول خودش «تمام مجلات گرینگوها را مشترک شده» تا مبادا چیزی از نوآوری‌های ایشان در عرصه صنعت و مد و … از چشم او پنهان بماند.
دنیای که نیکولاس سارمینتو در قصر مجلل خود بنا کرده و پیوسته پذیرای آدم‌هایی از قماش خود اوست، در واقع زندانی است که را از واقعیت دنیای بیرون و انسان‌های واقعی دور می‌کند.
چیزی که این دنیا را با دنیای بیرون، آن هم بخشی از این دنیا که دلخواه سارمینتو و پاسخگوی نیازهای اوست، پیوند می‌دهد، چندین و چند خط تلفن است و بس، و تنگنای واقعی این زندان زمانی بر او آشکار می‌سود که عملا در آن خانه دژمانند زندانی‌اش می‌کنند تا تنها بنشیند و به نشخوار خاطرات خود مشغول شود و فقط از پنجره شاهد و ناظر دنیای آدمیان باشد.»
بسیار مناسب است که در اینجا متن مصاحبه خبرآنلاین را با عبدالله کوثری -مترجم کتاب- بخوانید.
کتاب زندانی لاس لوماس را نشر ماهی در قطع جیبی با قیمت 5500 تومان در 143 صفحه منتشر کرده است که البته خود داستان 90 صفحه است و مابقی ترجمه مصاحبه‌ای است با فوئنتس.
