ذهن‌مان را برای متوقف کردن خرید‌های غیر لازم برنامه‌ریزی کنیم (قسمت دوم)

 در قسمت اول این مقاله مروری داشتیم بر عادت‌های‌مان در زمان خرید و ترفندهایی که فروشندگان برای ایجاد انگیزه در خریداران از آن استفاده می‌کنند. هم چنین با انجام تمرین‌های ساده‌ای اقلام ضروری و غیرضروری را شناسایی کردیم و تصویری واقعی و ملموس از هزینه‌ها و زمان‌هایی که بابت داشتن اقلام غیرضروری تلف کرده‌ایم در ذهن خود ایجاد کردیم. در ادامه این برنامه‌ریزی ذهنی، روش‌های دیگری را نیز به شما پیشنهاد می‌کنیم.

بعضی اوقات برای به دست آوردن چشم انداز بهتری در زندگی زمان خود را به دور از مشغله‌های مادی در طبیعت بگذرانید

اگر در حال تجربه کردن روزهای سخت زندگی هستید، جدا شدن از محیط روزمره و گذراندن زمان در طبیعت می‌تواند موجب آرامش روحی شما شود و حتی به شما کمک کند که مسیرهای جدیدی برای عبور و حل مشکلات پیدا کنید. هم‌چنین اگر خرید و خرید و خرید به عنوان بخشی از امور روزانه و حتی به عنوان یک تفریح برای مقابله با خستگی‌های کاری دست از سر شما بر نمی‌دارد، جدا شدن از محیط شهری و گذراندن اوقات فراغت در پارک‌ها، پیاده‌روی و ورزش در زمان‌هایی که شما پیش از این در فروشگاه‌ها می‌گذراندید، کمک می‌کند که راحت‌تر از این عادت خلاص شوید.

چیزی که در حقیقت باید بیاموزید این است که شما برای گذراندن زمان‌های خوب و شاد و راضی بودن نیاز به هیچ چیز ندارید. بنابراین شادی خود را به خرده‌ریزهای مغازه‌ها گره نزنید. اگر این واقعیت توسط شما درک شود، کم‌کم انگیزه و هیجان شما برای خرید کم‌رنگ خواهد شد. اما تا پیش از رسیدن به این ادراک که البته من هم معتقدم که بسیار سخت می‌توان به این مرحله رسید، یک تمرین ساده دیگر را نیز می‌توانید امتحان کنید. زمانی که برای پیاده‌روی از خانه بیرون می‌روید و در واقع نیت خرید کردن ندارید، بهتر است کیف پول خود را با مبلغی اندک با خود ببرید تا تمام مسیر در مقابل وسوسه مغازه‌ها، بدانید که پول کافی برای خرید به‌همراه ندارید.

از تست «آیا باید این را بخرم؟» استفاده کنید

زمانی که کالایی را برای خرید انتخاب می‌کنید با استفاده از این تست می‌توانید مطمئن شوید که این کالا برای شما مورد نیاز و ضروری است یا جز اقلام غیرضروری شماست. بنابراین در مورد خرید هر کالا باید به یک سری سوال پاسخ دهید، این سوال‌ها بسته به شخصیت و عادات خرید شما می‌تواند متفاوت باشد.

به عنوان مثال می‌توانید از سوال‌های زیر ایده بگیرید:

• آیا این کالا در برنامه خرید شما بوده است؟
• آیا درنهایت این کالا به لیست اقلام غیرضروری شما در روزهای آینده اضافه نخواهد شد؟
• چه چیز موجب انگیزه خرید این کالا شده است؟
• آیا این کالا با بودجه و سبد خرید شما همخوانی دارد؟
• چرا این کالا را می‌خواهید یا به آن نیاز دارید؟
• آیا فضای لازم برای نگهداری از این کالا را دارید؟
• آیا در سه یا شش ماه آینده، این کالا مورد استفاده شما قرار می‌گیرد؟

در پاسخ دادن و آنالیز این سوالات به داده‌ها و اطلاعاتی که در مراحل قبل جمع‌آوری کرده‌اید رجوع کنید.

طراحی این سوالات به تجربیات قبلی و شناخت خودتان از وضعیت خریدهای قبلی وابسته است. مثلا اگر شما اغلب پس از خرید کردن دچار پشیمانی می‌شوید، پیش از خرید با طراحی سوال‌هایی مطمئن شوید که کالا همان چیزی است که می‌خواهید و مطابق با سلیقه، بودجه و استفاده مورد نظر شما است. تمام ما علایق خاص خود و به سبب آن نقاط ضعفی در خرید کردن داریم. اگر نقطه ضعف شما خرید آخرین تکنولوژی‌های روز است، مثلا عادت دارید هر چند ماه گوشی و یا وسایل الکترونیکی خود را عوض کنید، پیش از خرید از خودتان بپرسید که گوشی همراه شما چه مشکلی دارد؟ و یا خرید این تکنولوژی جدید کدام مشکل شما را حل خواهد کرد؟ البته این آزمون و این سوالات یک چالش ذهنی است. پس به عنوان یک رفتار که بهتر است کم‌کم به عادتی مفید برای ما تبدیل شود، پیش از خرید هر کالایی این آزمون ذهنی را انجام دهید.

خرید کالا را تا حد ممکن به تاخیر بیندازید

چندی پیش در مقاله‌ای تحت عنوان قدرت به تاخیر انداختن در خصوص استراتژی تاخیر مواردی را مرور کردیم. این استراتژی برای جلوگیری از خریدهای غیرضروری نیز می‌تواند کارامد باشد. وقتی کالایی را انتخاب می‌کنیم، انگیزه و هیجان داشتن آن کالا اغلب موجب می‌شود که بدون تحلیل و آنالیز آن کالا را بخریم. در صورتی که اگر خرید را کمی به تعویق بیاندازیم کم‌کم این شور و هیجان فروکش می‌کند و حال، شما می‌توانید آنالیز کنید که کالا از اقلام ضروری و مورد استفاده شما است یا خیر و بنابراین خطر خریدهای غیرضروری کاهش می‌یابد.

ایرانی‌ها در فرهنگ خرید کردن خود جمله جالبی دارند وقتی در خصوص خرید کالایی شک دارند و گاهی مودبانه می‌خواهند از خرید آن انصراف دهند می‌گویند «دوری می‌زنیم و بر می‌گردیم» و شنونده در پس این جمله می‌داند که احتمال برگشت مشتری بسیار ناچیز است.

کلید آموزش صحیح مغز شما زمانی که درگیر هیجان و وسوسه یک خرید شده است، به تاخیر انداختن آن خرید است. زمانی که در فروشگاه در گشت و گذار هستید و مجذوب کالایی می‌شوید که در لیست خرید شما نیست، اولویت خود را پیدا کردن اقلام لیست خرید خود قرار دهید. در طی زمانی که در فروشگاه قدم می‌زنید تست «آیا باید این را بخرم؟» را در ذهن خود مرور کنید. بودجه و فهرست اقلام غیر ضروری را از نظر بگذرانید. احتمال بازگشت شما برای خرید کالایی که در لیست شما نبوده و شما را مجذوب کرده بود به صورت چشم‌گیری کاهش می‌یابد. حتی اگر مجدد برای خرید آن کالا به قفسه مورد نظر برگردید، هیجان شما کمتر شده است و منطقی‌تر می‌توانید فکر و انتخاب کنید. هم‌چنین اگر عادت به خریدهای آنلاین دارید برای اجتناب از خرید غیرضروری می‌توانید از پشت میز کار خود بلند شوید و یا تلفن همراه خود را در جیب‌تان گذاشته و خودتان را به صرف یک میان وعده ساده دعوت کنید. تمایل و انگیزه خرید شما فروکش خواهد کرد. در ادامه برای جلوگیری از خریدهای آنلاین غیرلازم می‌توانید مراحل خرید را برای خودتان دشوارتر کنید. وب‌سایت‌های فروشگاهی را در زمان‌هایی که از لحاظ روحی ضعیف هستید، نظیر زمان‌هایی که غمگین یا عصبانی، گرسنه، افسرده و تنها هستید بلاک کنید یا از لیست علاقه‌مندی‌های خود حذف کنید. اطلاعات اعتباری و حساب بانکی خود را در درگاه‌های پرداخت یا سرویس‌های فروشگاهی ذخیره نکنید. نکته آخری که باید در هنگام ظهور وسوسه خرید‌های غیرلازم به خاطر داشته باشید، «جایگزینی ناخودآگاه» است. جایگزینی ناخودآگاه وقتی اتفاق می‌افتد که شما زمانی را که صرف موارد موردعلاقه‌تان می‌کردید کاهش دهید.

اگر شما به صورت دایم زمان صرف شده برای چیزهای دلخواه‌تان را کاهش دهید، به تدریج کمبود آن‌ها را حس خواهید کرد. مثلا هر روز به صورت معمول کاری می‌کنید که زمانی برای بودن در کنار خانواده داشته باشید، اما می‌بینید که جای چیزهای دیگری که دوست دارید، خالی مانده است. اگر این اتفاق روزهای متوالی ادامه پیدا کند، ممکن است دل‌تان شدیدا برای مطالعه تنگ شود، یا شاید برای گپ زدن و سرگرم شدن با دوستان‌تان دلتنگی کنید. پس از آن چه می‌شود؟ شروع به جایگزینی می‌کنید. زمانی که این امکان را ندارید که یک ساعت وقت بگذارید و در مطالعه یک کتاب غرق شوید، به دنبال جایگزین‌هایی برای پر کردن آن وقت اندکی که برای‌تان باقی مانده خواهید گشت. و احتمالا پول خرج می‌کنید.

شما هم به یقین در زندگی‌تان چیزهایی دارید که لذت‌هایی عمیق برای‌تان در بر دارد. پس گرفتار جایگزین کردن آن‌ها با خریدهای غیرضروری نشوید. همیشه مطمئن شوید که با صرف وقت کافی برای چیزهایی که دوست دارید، خودتان را به اندازه کافی خوشحال کرده‌اید. در این صورت دیگر ناخودآگاه شروع به پر کردن این خلا‌ءهای کوچک با خریدهای بی‌مصرف نخواهید کرد.

از پول، پول بیشتری بسازید!

زمانی که ذهن خود را برنامه‌ریزی می‌کنید که از خریدهای غیرضروری دوربماند، به تدریج پول‌ بیشتری در جیب شما باقی می‌ماند. این پول را برای خریدهای لازم آینده خود ذخیره کنید و برای آن برنامه مشخصی قرار دهید تا انگیزه این نگهداری پول برای‌تان بیشتر شود.

شروع به پرداخت بدهی‌های خود کنید، وام‌هایی که گرفته‌اید و اقساطی را که برای خرید ماشین و مسکن و غیره مجبور به پرداخت آن هستید به مرور تسویه کنید و تا حد ممکن از چرخه وام و اقساط اجتناب کنید. توازن کوچکی در شرایط پرداخت‌های خود ایجاد کنید. به شرح این که بدهی جدیدی را ایجاد نکنید و نرخ بهره وام‌های گرفته شده را مشخص کنید و برنامه پرداخت اقساط را تعیین کنید.

زمانی که بدهی‌های خود را محدود کردید و پرداخت‌های شما روی غلطک افتاد، هر ماه مبلغی را به پس‌انداز برای شرایط اضطراری با همان روز مبادا اختصاص دهید و از این ذخیره در زمانی که رویدادی خارج از برنامه شما رخ می‌دهد نظر بیماری‌های ناگهانی، تصادف و یا تعمیرات استفاده کنید. با داشتن اندوخته در صندوق اضطراری از مقروض شدن در شرایط خاص و اغلب با بهره بالا تا حد زیادی در امان می‌مانید.

و اما آن‌ زمان که بالاخره از پرداخت‌های مکرر رهایی یافتید، می‌توانید به صورت جدی به پس‌انداز کردن بپردازید و در این زمان پول‌هایی که از نخریدن کالاهای غیرضروری برای شما باقی می‌ماند، می‌تواند سرمایه شما در آینده باشد. شما برای برنامه‌ریزی ذهن خود و رسیدن به این موقعیت تلاش بسیاری کرده‌اید و اکنون وقت آن است که از مزایای آن منتفع شوید. برای کسب راهنمایی و یافتن مسیر صحیح می‌توانید از برنامه‎‌ریزان مالی کمک بگیرید.

منبع (+)