چه ویژگی‌های شخصیتی افراد را به اینفلوئنسر شدن سوق می‌دهد؟ | بررسی روان‌شناسی دنیای تأثیرگذاران شبکه‌های اجتماعی

تصور کنید نوجوانی را که در اتاقش نشسته، در حالی که نور رینگ‌لایت به چهره‌اش می‌تابد و با گوشی هوشمندش ویدیوهایی را ضبط می‌کند که شاید هرگز دیده نشوند. این تصویر برای نسل امروز کاملاً آشناست. در جهانی که بسیاری از جوانان رؤیای دیده‌شدن در اینستاگرام یا یوتیوب را دارند، یک سؤال مهم مطرح می‌شود: چه ویژگی‌های روان‌شناختی در این میل مشترک به «اینفلوئنسر شدن» نقش دارند؟

پژوهشی تازه، با تمرکز بر نوجوانان ۱۶ و ۱۷ ساله، سرنخ‌هایی دقیق دربارهٔ این پرسش ارائه کرده است. نتایج نشان می‌دهد که نه تنها برون‌گرایی (Extraversion)، بلکه صفاتی مانند خودشیفتگی (Narcissism) و تمایل به رفتارهای نمایشی (Histrionics) نیز به‌شدت با این میل به دیده‌شدن ارتباط دارند.

در این مقاله، ما نه تنها یافته‌های پژوهشگران از دانشگاه‌های وروتسواف و آکسفورد را مرور می‌کنیم، بلکه به ریشه‌های روان‌شناختی این پدیده و تأثیرات آن بر آیندهٔ شغلی نسل جوان خواهیم پرداخت.

از رؤیای فضانوردی تا فالوورهای اینستاگرام

در سال ۲۰۱۹، در یک نظرسنجی که با پشتیبانی برند لگو انجام شد، از میان سه هزار کودک در ایالات متحده، بریتانیا و چین، حدود یک‌سوم اظهار کردند که دوست دارند در آینده به‌جای دانشمند یا فضانورد، اینفلوئنسر شوند. تنها ۱۱ درصد از آن‌ها به شغل فضانوردی ابراز علاقه کرده بودند!

این تغییر در رؤیاهای شغلی، هشداری است برای جامعه‌ای که در آن دیده‌شدن و جلب توجه، جای دانش و کنجکاوی علمی را گرفته است. اما واقعاً چه‌کسانی از نظر روانی تمایل دارند این مسیر را دنبال کنند؟ آیا ویژگی‌های شخصیتی خاصی آن‌ها را مستعد این مسیر کرده است؟

پژوهشگران دانشگاه وروتسواف در لهستان و دانشگاه آکسفورد در بریتانیا، با همکاری یکدیگر، تصمیم گرفتند از منظر علمی به این موضوع بپردازند. آن‌ها نوجوانان را مورد بررسی قرار دادند تا دریابند چه صفاتی، تمایل به تبدیل‌شدن به اینفلوئنسر را در آن‌ها تقویت می‌کند.

روش‌شناسی پژوهش: سنجش پنج عامل بزرگ و مؤلفه‌های نمایشی

در این تحقیق، حدود ۸۰۰ نوجوان ۱۶ و ۱۷ ساله شرکت داشتند؛ نیمی از آن‌ها اهل لهستان بودند و نیمی دیگر در بریتانیا زندگی می‌کردند. پرسشنامه‌هایی طراحی شد که هم اهداف شغلی و رویاهای حرفه‌ای آنان را بررسی می‌کرد و هم پنج ویژگی اصلی شخصیت انسان، موسوم به Big Five را می‌سنجید: بازبودن به تجربه (Openness)، وظیفه‌شناسی (Conscientiousness)، برون‌گرایی (Extraversion)، سازگاری (Agreeableness) و روان‌رنجورخویی (Neuroticism).

اما این پژوهش پا را فراتر گذاشت؛ یکی از عناصر کلیدی که در این آزمون‌ها سنجیده شد، ویژگی نمایشی‌بودن یا همان هیستریونیک (Histrionics) بود، یعنی تمایل به اغراق در بیان احساسات و رفتارهای نمایشی.

نتایج به‌روشنی نشان دادند: نوجوانانی که برون‌گرایی بالاتر، تمایلات خودشیفته‌تر، و نمایشی‌بودن بیشتری از خود نشان می‌دادند، گرایش بیشتری به تبدیل‌شدن به اینفلوئنسر داشتند.

شخصیت تئاتری؛ پلی به‌سوی دنیای دیجیتال

نویسندگان تحقیق، شباهتی جالب میان اینفلوئنسرهای آینده و «بچه‌های تئاتری» امروز یافتند. افرادی که در دوران مدرسه تمایل به اجرا، حضور در صحنه و جلب توجه داشتند، حالا همان‌هایی هستند که آرزو دارند میلیون‌ها نفر در فضای مجازی تماشاگرشان باشند.

در واقع، اینفلوئنسر بودن نوعی امتداد دنیای صحنه است. اما با این تفاوت که حالا تماشاگران جهانی هستند و ابزار اجرا نه صحنه تئاتر، بلکه گوشی هوشمند است. میل به دیده‌شدن، تأیید گرفتن، و ساختن هویت دیجیتال با کمک ویژگی‌های شخصیتی، ترکیبی بی‌وقفه از نمایش و واقعیت ایجاد کرده است.

ویژگی شخصیتی اینفلوئنسرها آن‌ها را برای چنین مسیری آماده می‌کند؛ شخصیتی که مشتاق دیده‌شدن است و اغلب، بین مرز «واقعی بودن» و «ساختن شخصیت» نوسان دارد.

نگاهی عمیق‌تر به آینده حرفه‌ای نوجوانان

نوجوانانی که ویژگی‌های شخصیتی خاصی دارند، ممکن است خودآگاه یا ناخودآگاه مسیرهایی را انتخاب کنند که بیشتر با نیازهای درونی‌شان هماهنگ است. پژوهش حاضر نشان می‌دهد که اینفلوئنسر شدن صرفاً یک انتخاب فرهنگی یا زاییدهٔ فضای مجازی نیست، بلکه بر بستر روان‌شناسی شکل می‌گیرد.

کسانی که ویژگی شخصیتی اینفلوئنسرها را دارند، بیشتر نیازمند تأیید دیگران‌اند، دوست دارند در مرکز توجه باشند و از ابراز هیجانات نمی‌هراسند. این ویژگی‌ها می‌توانند در فضای شبکه‌های اجتماعی تبدیل به سرمایهٔ نمادین شوند.
اما همین ویژگی‌ها ممکن است آسیب‌پذیری‌هایی نیز ایجاد کنند؛ چراکه جهان اینفلوئنسری پُر از فشار، رقابت، اضطراب دیده‌نشدن و بحران‌های هویتی است. بنابراین، گرچه برای برخی افراد این مسیر جذاب و طبیعی است، اما به‌هیچ‌وجه نمی‌توان آن را بی‌خطر یا جهانی برای همه دانست.

پیامدهای اجتماعی: هویت‌سازی یا فرسایش روانی؟

یکی از نکات کلیدی این تحقیق، نشان‌دادن رابطهٔ بین ویژگی‌های شخصیتی و انتخاب حرفه‌ای بود. این یافته‌ها می‌توانند برای مشاوران تحصیلی، والدین و نظام‌های آموزشی اهمیت زیادی داشته باشند.

اگر نوجوانی ویژگی‌های شخصیتی‌ای دارد که با مسیر اینفلوئنسری هم‌راستاست، لازم است از یک‌سو فرصت‌هایی برای بروز خلاقیت و دیده‌شدن فراهم شود، اما از سوی دیگر، آموزش‌هایی هم در زمینهٔ تاب‌آوری روانی، حفظ مرزهای شخصی و مدیریت هیجانات ارائه شود.

زیرا دنیای اینفلوئنسری بیش از هر چیز دیگر، بستری است برای هویت‌سازی دیجیتال؛ و اگر نوجوانان بدون آگاهی وارد آن شوند، ممکن است به‌جای تقویت هویت، با فرسایش روانی مواجه شوند.

خلاصه

در یک نگاه کلی می‌توان گفت ویژگی شخصیتی اینفلوئنسرها نقش مهمی در انتخاب این مسیر حرفه‌ای دارد. نوجوانان برون‌گرا، نمایشی و خودشیفته بیش از دیگران در پی دیده‌شدن و تأثیرگذاری در فضای مجازی هستند. این گرایش‌ها ریشه در نیازهای روان‌شناختی دارند و باید با آموزش و آگاهی همراه شوند. مسیر اینفلوئنسری پُر از چالش است و انتخاب آن باید با درک کامل از پیامدهایش صورت گیرد.

منبع

❓ سؤالات رایج (FAQ)

۱. چرا برخی نوجوانان بیشتر تمایل به اینفلوئنسر شدن دارند؟
نوجوانانی با ویژگی‌هایی مثل برون‌گرایی، خودشیفتگی و نمایشی بودن معمولاً بیشتر تمایل دارند در معرض دید قرار بگیرند و از تأیید اجتماعی لذت می‌برند.

۲. آیا ویژگی شخصیتی افراد در انتخاب مسیر اینفلوئنسری نقش دارد؟
بله، ویژگی‌هایی مانند نیاز به جلب توجه، تمایل به ابراز احساسات، و اعتمادبه‌نفس بالا با انتخاب این مسیر رابطه مستقیم دارند.

۳. آیا همه کسانی که این ویژگی‌ها را دارند، موفق به اینفلوئنسر شدن می‌شوند؟
خیر، ویژگی‌های شخصیتی تنها بخشی از مسیر موفقیت هستند؛ مهارت، ثبات روانی و استراتژی هم ضروری‌اند.

۴. آیا اینفلوئنسر شدن می‌تواند به سلامت روان آسیب بزند؟
در بعضی موارد بله؛ به‌ویژه اگر فرد نتواند با فشار اجتماعی، اضطراب دیده‌نشدن یا انتقادها کنار بیاید.

۵. آیا این مسیر برای همه نوجوانان مناسب است؟
خیر، این مسیر برای کسانی که شخصیت سازگار با چالش‌ها و فشارهای عمومی دارند مناسب‌تر است، و باید با آگاهی طی شود.