آیا قلب هم می‌تواند سرطان بگیرد؟ تومورهای قلب – میکسوم

شیوع تومورهای اولیه قلب در آغاز آمارها بسیار کم (کمتر از 0.3%) است (جدول 1 ـ 12). میکسوم (myxoma)، شایع‌ترین تومور اولیه قلب است که معمولاً خوش‌خیم است. این تومورها، اغلب، ضایعات مستقلی هستند که بیشتر در دهلیز چپ روی ناحیه حفرهٔ بیضی به وجود می‌آیند. کمتر اتفاق می‌افتد که میکسوم در دهلیز راست، بطن راست یا بطن چپ یا در نقاط متعدد داخل قلب رشد کند. نوع وراثتی میکسوم نیز وجود دارد که می‌تواند به صورت اتوزومی غالب منتقل شود. در این بیماران میکسوم‌های متعدد قلبی همراه با مجموعه‌ای از اختلالات غیرقلبی همانند خال‌های پیگمانته، میکسوم‌های پوستی، فیبروآدنومای پستان و اختلالات غدد آدرنال و هیپوفیز دیده می‌شوند. به علاوه در این افراد احتمال عود میکسوم پس از برداشت آن وجود دارد. به هر حال چه از نوع وراثتی (familial) و چه تک‌گیر (sporadic) کمتر از 10% از میکسوم‌ها بدخیم‌اند.

علائم همراه با میکسوم معمولاً ناشی از انتشار قطعاتی از تومور از طریق خون (آمبولیزاسیون) و انسداد دریچه میترال هستند. علاوه بر این، بیمار ممکن است دارای مجموعه‌ای از علائم غیراختصاصی و اختلالات تست‌های آزمایشگاهی نظیر تب، ضعف، کاهش وزن، کم‌خونی و افزایش ESR باشد. تشخیص معمولاً از طریق اکوکاردیوگرافی است و برای تشخیص تومورهای کوچکتر دهلیز چپ، اکوکاردیوگرافی از طریق مری حساس‌ترین روش تشخیصی است. با توجه به خطر آمبولی، در اکثر موارد میکسوم را پس از تشخیص بر می‌دارند. به دلیل احتمال عود این تومورها بهتر است پیگیری با اکوکاردیوگرافی‌های بعدی صورت پذیرد.

تومورهای خوش‌خیم با شیوع کمتر عبارت‌اند از فیبروالاستومای پاپیلری، فیبروم‌ها، و رابدومیوم‌ها، فیبروالاستوم‌ها، تومورهای پایه‌دار با اتصالات پنجه برگی هستند که معمولاً بر سطح لت‌های دریچه‌های میترال و آئورت رشد می‌کنند. این تومورها باعث اختلال عمل دریچه‌ها نمی‌شوند اما می‌توانند منشأ آمبولی‌های سیستمیک شوند. فیبروم‌ها اغلب از داخل دیواره بین بطنی می‌رویند و ممکن است با اختلالات هدایتی قلبی و آریتمی همراه باشند. رابدومیوم شایع‌ترین تومور قلبی بچه‌ها است که اغلب با توبروس اسکلروزیس همراه است.

لیپوم قلبی می‌تواند در هر جای قلب و پریکارد ایجاد شود در حالی که لیپوم‌های پریکاردی می‌توانند کاملاً بزرگ شوند، لیپوم‌های داخل میوکارد اغلب کوچک و در درون کپسولی محصور هستند. بهترین راه درمان، برداشتن تومور از طریق جراحی است. در تشخیص افتراقی توده‌های دهلیزی، هیپرتروفی لیپوماتوی دیواره بین دهلیزی نیز باید مدنظر قرار گیرد. این ضایعه، متعاقب هیپرپلازی بافت چربی غیرکپسوله ایجاد می‌شود و با وجودی که گهگاه برحسب اتفاق حین اتوپسی دیده می‌شود، ممکن است با آریتمی‌های فوق بطنی، اختلالات هدایتی و به ندرت مرگ ناگهانی قلبی، همراه باشد.

تقریباً یک چهارم تومورهای اولیهٔ قلب، بدخیم بوده و اغلب از نوع سارکوم هستند. این تومورها اغلب به سرعت رشد می‌کنند و باعث بسته شدن مسیر جریان خون می‌شوند. در صورت درگیری پریکارد، افوزیون هموراژیک همراه با تامپوناد قلبی ممکن است حادث شود. پیش آگهی این مبتلایان بسیار بد است و به ندرت امکان برداشتن از طریق جراحی وجود دارد. پرتودرمانی و شیمی درمانی می‌توانند اثرات تسکین بخش داشته باشند.

برخلاف تومورهای اولیهٔ قلب، تومورهای متاستاتیک قلب شایع‌اند و از هر پنج بیماری که از سرطان می‌میرد یکی بدان دچار است. شایع‌ترین تومورهایی که به قلب متاستاز می‌دهند، کارسینوم‌های ریه، پستان و کلیه هستند؛ ملانوم و لنفوم نیز به قلب دست‌اندازی می‌کنند. متاستاز به پریکارد شایع است که اغلب باعث افوزیون هموراژیک و تامپوناد قلب می‌شود. ارتشاح (infiltration) میوکارد ممکن است منجر به اختلالات هدایتی و آریتمی شود. توده‌های داخل حفره‌ای کمتر اتفاق می‌افتند اما ممکن است ناشی از تهاجم موضعی تومور یا دست‌اندازی مستقیم سلول‌های بدخیم از طریق عروق وریدی باشند (مثلاً کارسینوم سلول کلیوی ممکن است از طریق ورید اجوف تحتانی به قلب دست‌اندازی کند). درمان معطوف به درمان بدخیمی زمینه‌ای است. در صورت بروز تامپوناد قلب، برای تثبیت وضع بیمار باید سریعاً اقدام به تخلیه (درناژ) مایع کرد. اغلب برای جلوگیری از تجمع مجدد مایع در پریکارد، باید اقدام به پریکاردوتومی (ایجاد دریچه) کرد. در صورت انسداد توسط توده توموری، برداشت آن از طریق جراحی معمولاً تسکین بخش است.