بخارات و گازهای زیان آور و استنشاق دود
استنشاق بعضی گازها و بخارات خاص، ممکن است موجب خفگی (asphyxia) یا آسیب سلولی و متابولیک شود (جدول 5-23). مسمومیت با منواکسید کربن، یک علت شایع آسیب استنشاقی است که به کرات مورد غفلت قرار‌میگیرد و از طریق جدا کردن رقابتی اکسیژن از هموگلوبین، موجب هیپوکسی بافتی می‌شود.
تمایل منواکسید کربن به هموگلوبین، تقریباً ۲۵۰ برابر اکسیژن است. ارتباط بین سطح منواکسید کربن و علائم، ضعیف است ولی عموماً بیماران با سطح منواکسید کربن بالاتر از 30 درصد، دارای علامتاند. علائم ممکن است از گیجی و منگی (confusion) یا ضعف تا تهوع، سردرد و اغمای عمیق متغیر باشند. اساس تشخیص، زمینههای بالینی بیمار است و با منواکسید کربن ممکن است در اتوموبیلهای دربسته و قرار گرفتن در معرض بخاریهای نفت سوز یا آتشهای ذغال در فضاهای بدون تهویه به وجود آید. در موارد مشکوک باید گازهای خون شریانی همراه با اشباع هموگلوبین- اکسیژن اندازهگیری (و نه محاسبه) شود. باید سطح منواکسید کربن در بیماران با اشباع اکسیژن شریانیسیستمیک () کمتر از محاسبه شده از طریق فشار اکسیژن شریانی، اندازهگیری شود. درمان، شامل تنفس اکسیژن صددرصد می‌باشد. ممکن است اکسیژن پرفشار مفید باشد ولی کاربرد بالینی این درمان، مشخص نیست.
استنشاق مواد سوزاننده مانند آمونیاک، کلرو فلورید هیدروژن، موجب علائم حاد التهاب چشم و مجاری هوایی فوقانی می‌شود. درد، اشک ریزش، آب‌ریزش بینی و علائم مجاری هوایی فوقانی معمولاً فرد را وادار به ترک محیط میکنند. استنشاق دی اکسید نیتروژن (بیماری کارگران سیلو silo filler’s disease) هنگامی اتفاق میافتد که تخمیر غلات موجب تولید مقادیر زیاد این گاز می‌شود. اکثر بیماران بدون برجا ماندن عوارض دائمی بهبود مییابند، اما تعداد کمی از آنها ممکن است دچار برونشیولیت انسدادی شوند.
جدول 5-23. بخارها و گازهای سمی | ||
| آسیب | عامل | تماس شغلی |
| خفگی ساده | دی اکسید کربن تیتروژن متان | کار در معادن، ریخته‌گری کار در معادن، غواصی کار در معادن |
| هیپوکسی سلولی و انتقال اکسیژن | مونواکسیدکرین
سیانید سولفید هیدروژن | کار در معادن، احتراق در فضاهای دربسته، استنشاق دود پالایشگاه نفت |
| آسیب مستقیم بافتی | آمونیاک کلر دی اکسید نیتروژن
فسژن کادمیوم، جیوه | کود شیمیایی، مواد پاک کننده سفیدکننده‌ها، استخرهای شنا کشاورزی، کود شیمیایی، احتراق در فضاهای در بسته جوشکاری، صنایع رنگ‌بری جوشکاری |
تب بخار فلزات (metal fume fever) به دلیل استنشاق اکسیدهای فلز که بر اثر جوشکاری تولید می‌شوند، موجب پیدایش علائم شبه آنفلوانزا می‌شود. استنشاق پلاتین، فرمالین و ایزوسیاناتها ممکن است آسم را تشدید کند. استنشاق غلظتهای بالایی از بخارهای کادمیوم و جیوه ممکن است موجب ایجاد پنومونیت گردد.
استنشاق دود ممکن است منجر به آسیب گرمایی مستقیم شود که معمولاً محدود به مجاری هوایی فوقانی است ولى در صورتی که مواجهه با مقادیر کافی بخار در نتیجه‌ی محتوای گرمایی بالای آب صورت گیرد ممکن است باعث ایجاد آسیب مجاری هوایی تحتانی نیز بشود. ادم حنجره، التهاب مجاری هوایی و تولید موکوس ممکن است منجر به انسداد مجاری هوایی شوند که نیازمند لولهگذاری داخل نای می‌باشد. در نتیجه مصرف اکسیژن توسط آتش و نیز آسیب سیتوتوکسیک ناشی از گازهایی مانند منواکسید کربن، سیانید و اکسیدانهایی که در طی احتراق آزاد می‌شوند، آنوکسی رخ می‌دهد. مسمومیت با سیانید، اکسیژن را از تولید انرژی جدا می‌کند و نیازمند درمان سریع با اکسیژن 100 درصد و تیوسولفات سدیم است. احتراق پلیمرهای طبیعی و صناعی، اغلب موجب تولید آلدئیدها، استالدئید و آکرولنین می‌شود که قابلیت تحریکی زیادی دارند. درمان بیماران دچار آسیب‌های استنشاقی عبارت است از مراقبتهای حمایتی همراه با توجه دقیقبه مجاری هوایی، باید به بیمار اکسیژن رسانده شود و پایش مداوم وضعیت قلبی و همودینامیک لازم است. گاهی برطرف کردن انسداد مجاری هوایی و جلوگیری از پیدایش نارسایی تنفسی، نیازمند لولهگذاری و تهویه مکانیکی است.
جدول 6-23. موارد شایع مصرف بیش از حد دارو | ||
| داروی بیش مصرفی | سندرم بالینی | درمان اساسی |
| استامینوفن (پاراستامول) | 0.5 تا 24 ساعت: تهوع، استفراغ ۲۴ تا ۷۲ ساعت: تهوع، استفراغ، درد ربع فوقانی راست شکم، غیرطبیعی شدن آزمایشات عملکرد کبدی و زمان پرترومبین ۷۲ تا ۹۶ ساعت: نکروز کبد، تقایصی انعقادی، زردی، نارسایی کلیه، آنسفالوپاتی کبدی ۴ روز تا ۲ هفته: بهبود اختلال عملکرد کبد | دفع: شستشوی معده (در صورتی که کمتر از ۱ ساعت از مصرف دارو گذشته باشد) زغال فعال شده (در صورتی که کمتر از ۴ ساعت از مصرف دارو گذشته باشد) (در هر دو مورد اگر محصولات آهسته رهش استفاده شده باشند طولانی‌تر است). درمان: ان – استیل سیستئین در صورت مسمومیت |
| آمفتامین‌ها | فشار خون بالا، افزایش تعداد ضربان قلب، اختلال ریتم قلب، سکته قلبی، اسپاسم عروقی، تشنج، روان پریشی (سایکوز) پارانوئید، تعریق، افزایش تعداد تنفس | دفع: زغال فعال شده در مصرف خوراکی بیقراری/ تشنج: بنزودیازپین‌ها فشار خون بالا: کنترل بیقراری، آنتآگونیست‌های آلفا (فنتولامین)، گشاد کننده‌های عروق (نیتروگلیسیرین، نیتروپروساید، نیفدیپین) هیپرترمی: کنترل بیقراری، خنک کردن از بیرون |
| آهن | 0.5 تا ۶ ساعت: تهوع، استفراغ، ناراحتی گوارشی، خون‌ریزی گوارشی، خواب‌آلودگی، افت قند خون، افت فشار خون ۶ تا ۲۴ ساعت: نهفتگی، آرامش (ممکن است در مصارف بیش از حد شدید رخ ندهد) ۶ تا ۴۸ ساعت: شوک، کوما، تشنج، اختلال انعقادی، اسیدوز، نارسایی قلبی ۲ تا ۷ روز: سیمیت کبدی، اختلال انعقادی، اسیدوز متابولیک، نارسایی کلیه ۱ تا۸ هفته: بیماری‌های گوارشی، آکلریدری | دفع: شستشوی معده و یا شستشوی کلی روده‌ها با محلول پلی اتیلن گلیکول – الکترولیت، به خصوص وقتی قرص‌های حاجب اشعه در عکس KUB مشاهده می‌شود. شوک: مایعات داخل وریدی و خون (اگر خون‌ریزی وجود داشته باشد؛ تنگ کننده‌های عروقی در صورت لزوم پادزهر: دفروکسامین برای فلزگیری، وقتی سطح آهن بیش از یا مشکوک به مصرف بسیار زیاد |
| ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای | تاکی آریتمی‌ها با کمپلکس پهن، افت فشارخون، تشنج | تاکی آریتمی‌ها: قلیایی کردن خون (7.55 – 7.5 pH) با بیکرینات وریدی تشنج: بنزودیازپین‌ها افت فشار خون: احیاء بوسیله مایعات، تنگ کننده‌های عروقی |
| سالیسیلات‌ها | آلکالوز تنفسی (در ابتدا) اسیدوز متابولیک (بعد از جذب قابل ملاحظه دارو)، ادم ریوی، اختلال عملکرد پلاکتی، تهوع، استفراغ، از دست دادن شنوایی، بیقراری، دلیریوم | دفع: زغال فعال شده، دیالیز خونی (در موارد مسمومیت شدید)، قلیایی کردن ادرار بیقراری/ دلیریوم: قلیایی کردن خون با بیکربنات وریدی |
مصرف بیش از حد دارو
مصرف بیش از حد دارو (drug overdose) از علل شایع پذیرش در بخش مراقبتهای ویژه (ICU) می‌باشد. علائم بروز بیماری و درمان موارد شایع‌تر مصرف بیش از حد دارو که منجر به فوریتهای طبی می‌شوند در جدول ۶-۲۳ خلاصه شده‌اند.
چشم اندازهای آینده
در آینده بسیار نزدیک افزایش شدید نیاز به منابع بیمارستانی برای مراقبتهای ویژه انتظار میرود. اول اینکه یک جامعه در حال پیر شدن با هم ابتلایی‌های متعدد از راه می‌رسد و هنگام بستری شدن نیاز به مراقبتهای ویژه پیدا خواهد کرد. مسنترین افرادی که در زمان افزایش زاد و ولد پس از جنگ جهانی دوم به دنیا آمدند به سرعت در حال رسیدن به سنی هستند که نیاز آنها به خدمات مراقبتهای ویژه شدیداً افزایش‌می‌یابد. این امر اثرات قابل توجهی بر تقسیم منابع مراقبتهای بهداشتی دارد. اداره‌ی واحدهای طبی مراقبت ویژه و ارایه مراقبت در آنها با استانداردسازی مراقبت از طریق ایجاد مسیرهای مراقبت ویژه با آهنگ سریعی در حال تغییر است. طی چند سال اخیر مطالعات، ارزش ارزیابی زود هنگام و درمان تهاجمی شوک از طریق درمان هدفمند، استفاده از تهویه با حجم کم در بیماران مبتلا به سندرم زجر تنفسی حاد، ابداع راهبردهای جدید به منظور تسبریع جدا کردن بیمار از تهویه‌ی مکانیکی و کشف شاخص‌های زیستی برای تشخیص زودرس پنومونی مرتبط با تهویه توسط دستگاه را مورد بررسی قرار دادهاند. گرچه هر سال اطلاعات بیشتر در مورد بیماری‌های بحرانی به دست میآید اما مانع اصلی در بهبود نتایج در بستر مراقبت ویژه استفاده‌ی محدود از این راهبردهای نسبتاً جدید در واحدهای مراقبت ویژه در داخل و خارج از مؤسسات دانشگاهی است. قابل توجه اینکه پذیرش درمان‌های اثبات شده‌ی جدید در میان سایر سازوکارها، از طریق پوشش ۲۴ ساعته واحدهای مراقبت ویژه توسط متخصصان ماهر، استفاده از پروندههای الکترونیکی و ارزیابی تبعیت از پروتکلهای درمانی در حال گسترش است. مطالعات تصادفی شده‌ی کنترل شده که برای آزمایش داروهای جدید و سایر راهبردها در بستر مراقبتهای ویژه طراحی شده‌اند در دست انجام است و محتمالاً مراقبت از بیمارانی را که در وضعیت بحرانی به سر میبرند بهبود خواهد بخشید. امید است که تحقیق در مورد سازوکارهای آسیب ریوی حاد و ترمیم آن منجر به درمان‌های اختصاصیتر برای سندرم زجر تنفسی حاد شود.
این نوشته‌ها را هم بخوانید
