رپورتاژ: باشگاه فرهنگی شباویز، یک شبکه اجتماعی برای کتابخوانهای ایرانی
یک زمانی، شاید حدود 10 سال پیش، همیشه ما از وجود چیزی به نام اینترنت خرسند بودیم. با این شبکه جهانی، خیلی از ماها که صاحب فکرها و اندیشههای فروخورده بودیم، دیگر آدمهایی غریبه و منزوی در جهان نبودیم و میتوانستیم به سهولت آدمهایی شبیه خودمان پیدا کنیم و نوشتههایمان هم کلی خواننده پیدا میکرد.
آن دسته از ما که کتابخوان بودند و پیش این حداکثر با افرادی به اندازه انگشتان دو دست، با فاصله زمانی خیلی زیاد میتوانستند در مورد کتابها گفتگو کنند، دیگر رسانهای جدید برای خود پیدا کرده بودند.
سطرهایی از کتابها که آنها با مداد زیرش خط میکشیدند و حاشیهنویسیهای آنها دیگر مهجور نمیماند و وارد وبلاگها میشد.
فناوری انگار آن روز خاص ماها خلق شده بود. حتی گوگل هم با گوگل ریدر، به انتشار نوشتههای ما کمک میکرد.
چه خوش خیال بودیم که تصور میکردیم، هر چه اینترنت فراگیرتر و سریعتر شود، این عیش مداوم ما، پررنگ و لعابتر میشود. چرا که به زودی شبکههای اجتماعی سطحی و رخوت ذهنی مردم ناشی از دغدغههای روزمره و رسانههای سرگرمیآفرین، آنقدر کاربران را سست کرد که کالاهای فرهنگی و پستهای خاص دیگر خریداری نداشتند.
کتابخوانها بار دیگر منزوی شده بودند. پس بیشتر آنها باز هم تصمیم گرفتند به همان جمعهای فیزیکی محدود و کتابخانههای کوچک برگردند. اما کتابخانههایی مانند باشگاه کتاب «اگر» در خیان 16 آذر، تنها پس از دو سه سال فعالیت، دیگر نتوانست ادامه دهد.
کتابفروشیهای بزرگ؟
راستش کتابفروشیهای بزرگ که در آنها همه طور کتابی را میتوان در محیطی شیک پیدا کرد، چیزهای خوبی هستند. اما من چند وقت پیش وقتی به یکی از همین کتابفروشیها رفتم، آن حس و شوری را که تصور میکردم در من بی اختیار بعد از دیدن انبوه کتابهای خوب القا شود، پیدا نکردم.
چیزی که پیدا کردم محیطی بزرگ بود با کارکنانی خسته که بیتعارف نشانی از عشق در کتاب از آنها پیدا نکردم. من دنبال آدمهای جوان، میانسال یا پیر میگشتم که عشق به کتاب را بتوانم در آنها ببینم، اما هر چه گشتم، یار مهربانی پیدا نکردم. کتابها باز هم مهجور تنگ قفسههای طویل کتاب رها شده بودند.
بله! من دنبال یک محیط جمع و جورتر میگشتم، جایی با قفسههای چوبی که کهنگی به آن راه پیدا کرده باشد، جایی که در آن بوی کتابهای تازه و کهنه با هم مخلوط شده باشد. جایی که در آن، مردم به جای اینکه اخمکنان از کنار هم عبور کنند، بتوانند با هم صحبت کنند، کتابی را بگشایند و صفحهای از کتاب را برایشان بخوانند.
میدانید چیست؟
بیتعارف یکی از مشکلات ناشران و نویسندگان و مترجمان ما، ناتوانی در معرفی هنر و تولیدات خودشان است. وقتی کتاب آنها را باز میکنی، مقدمهای خیلی مختصر و نامفهوم را در آن مییابی. اما گاهی آدم کنجکاو میشود و با شناخت قبلی از نویسنده و مترجم میگوید یا از روی اسم کتاب و تورق سریع آن با خودش حدس میزند که کتاب با دلیلی منتشر شده است.
گوگل که میکنی میبینی که کلی حرف و حدیث و حاشیه و تاریخچه پشت سر کتاب، نویسنده و مترجم آن است. ویکیپیدا را که میخوانی تازه متوجه میشوی که کتاب چه جایگاه برجستهای در میان کتابخوانهای دنیا دارد و در این زمان است که ناگهان وحشت میکنی!
وحشت از چه؟
وحشت از این که چه کتابهای خوب دیگری را ممکن است از دست داده باشی و کسی پیدا نشده باشد که کتاب را به تو توصیه کند.
خوشبختانه هنوز هم، همین اینترنت کممحتوای کنونی، قادر به ساخت ابزارهایی برای ما کتابخوانهاست.
باشگاه فرهنگی شباویز
یکی از این ابزارهای تازه، باشگاه فرهنگی شباویز است. این باشگاه، در واقع یک شبکه اجتماعی خاص کتابخوانهاست و میکوشد یک محیط فرهنگی خاص برای آنها ایجاد کند.
از نظر ظاهر، شباویز تقریبا مثل شبکههای اجتماعی دیگر میماند با این تفاوت که در اینجا فرهنگ و کتاب موضوع همه صحبتهاست.
بعد از ثبتنام شما میتوانید دیگر کاربران، نویسندگان، مترجمان یا ناشران را دنبال کنید، مطالب خوب را لایک کنید یا نظری پای نوشتههای دیگران بگذارید.
شباویز دوست دارد محیطی فراهم کند که در آن کتابها فقط با روجلد یا مقدمه نارسای تکراری آنها معرفی نشوند، بلکه کسانی که عملا لذت خواندن کتابها را درک کردهاند، برداشت شخصی خود را در مورد آنها بنویسند و برشهای ناب از آنها ارائه دهند و به این ترتیب پلی بین کتابخوانهای حرفهای و غیرحرفهای ایجاد شود.
تصور کنید که بار دیگر که قصد خرید کتاب داشتید، به جای مراجعه بی هدف به کتابفروشیها بتوانید یک فهرست از عناوین جدید به توصیه دوستان شباویزی خود داشته باشید و وقتی در انتخاب یک کتاب مردد بودید بتوانید به سرعت نقدها آن را بخوانید.
شباویز در نظر دارد که برای تشویق فرهنگ کتابخوانی جوایز کتاب و کتابخوانی برگزار کند.
از نقطه نظر فنی و تکنیکی، شباویز همه امکانات که یک شبکه اجتماعی معمول را در خود گنجانده است. رابط کاربری و طراحی شباویز مدرن و امروزی است.
شما لازم نیست که در شباویز تنها به نوشته و متن، خود را محدود کنید. شما میتوانید به راحتی عکس، صدا و ویدئو و لینک ارسال کنید.
چندرسانهای بودن شباویز، امکانات بالقوهای را فراهم میکند: چیزهایی مثل خوانش مختصری از کتاب یا آپلود کردن بخشهایی از کتابخوانی نویسندگان و چهرههای مشهور یا اشتراک ویدئوهای مرتبط.
شباویز یک نهاد خصوصی و وابسته به موسسۀ فرهنگی چارسوق است؛ باشگاه فرهنگی شباویز نسبتی با هیچ انتشاراتی ندارد و همان طور که در بالا اشاره کردم به دنبال ایدههای خلاقانه و نوآورانه در حوزۀ مطالعه، خرید و تبادل کتاب و محصولات فرهنگی است.
امیدواریم که با استقبال شما کتابخوانها و اشتراک دانستههای فرهنگی شما در شباویز، در هفتهها و ماههای بعدی شاهد اوج گرفتن یک محفل خودمانی کتابی و افزایش فرهنگ کتابخوانی در پرتو آن باشیم.
این روزها سیامین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران در شهر آفتاب در حال برگزاری است. کارکنان و مدیران شباویز بسیار خرسند خواهند شد که بتوانند شما را در محل نماشگاه از نزدیک ببینند: