اگر توده‌ای در شکم حس کردید …

توده‌های شکمی

فرآیند بسیاری از بیماری‌ها از قبیل بدخیمی‌ها، عفونت‌ها، انسداد روده‌ای و بزرگ شدن اعضای داخل شکم با توده‌های شکمی تظاهر می‌کنند.

وخیم‌ترین و جدی‌ترین توده شکمی، آنوریسم آئورت شکمی است که مسئول 15000 مرگ در سال است. در این بیماری جدار شریان آئورت سست و سپس به تدریج بزرگ می‌شود و بعد از آن هر آن ممکن است مثلا به دنبال افزایش فشار خون این جدار سست اتساع‌یافته، دچار پارگی ناگهانی بشود.

سایر موارد توده‌های شکمی علل غیراورژانسی نسبت به حالت وخیم مزبور محسوب می‌شوند. اکثر توده‌های شکمی به آهستگی گسترش می‌یابند و حتی بیمار ممکن است از وجود آن بی‌اطلاع باشد. بنابراین، بسیاری از توده‌های شکمی در معاینه فیزیکی معمول کشف می‌شوند. موقعیت توده و ویژگی آن در لمس (مثل سفتی، قوام، حساسیت به لمس) کلیدهایی برای یافتن علت محسوب می‌شوند.

بررسی تشخیصی و اقدامات اولیه

شرح حال و معاینه فیزیکی

• به علائم همراه به ویژه تب، تغییر در عادات روده‌ای، اسهال، درد شکمی، تغییر وزن، بی‌اشتهایی، علائم ادراری و خونریزی از راست روده توجه کنید.
• معاینه شکمی و لگنی کامل انجام شود تا مناطق دارای حساسیت به لمس مشخص شود.

بررسی تشخیصی اولیه

• مطالعات آزمایشگاهی اولیه ممکن است شامل CBC، الکترولیت‌ها، BUN، و کراتینین، تست‌های عملکردی کبدی (از قبیل آنتی‌ژن کارسینو امبریونیک، CA-125)، کشت خون و غربالگری سم‌شناسی باشد.
• رادیوگرافی ساده ممکن است یبوست، انسداد یا هوای آزاد داخل صفاقی را آشکار کند.
• CT شکمی با کنتراست خوراکی و داخل وریدی IV، وجود آبسه، مشکل روده‌ای، نئوپلاسم یا هپاتواسپلنومگالی را ارزیابی می‌کند.
• باریم‌ انما ، یعنی وارد کردن ماده حاجب باریم به داخل روده از طریق مقعد؛ در موارد بدخیمی، روده غیرطبیعی را آشکار می‌کند. (چه توده داخل روده باشدیا فشار خارجی بر روی روده)
• ممکن است جهت ارزیابی لومن کولون و راست روده کولونوسکوپی ضروری باشد.
• در موارد انتخاب شده، لاپاراسکوپی امکان مشاهده مستقیم حفره داخل شکمی را فراهم می‌کند.
• در مواردی که در معاینه فیزیکی، CT یا اولتراسوند، آسیت یافت شود، پاراسنتز همراه با ارزیابی مایع ممکن است ضروری باشد.

اقدامات درمانی اولیه

• فوراً به موارد تهدیدکننده حیات توجه کنید (از قبیل پارگی آنوریسم آئورت شکمی).
• اکثر موارد توده‌های شکمی، به محض تشخیص علت، قابل درمان هستند.
• بسیاری از توده‌های بدخیم و خوش‌خیم (از قبیل فیبروییدها، فتق‌ها یا هرنی‌ها) به مداخله فوری جراحی نیاز دارند.
• موارد عفونت نیازمند آنتی‌بیوتیک است و ممکن است نیازمند مداخله جراحی باشد (مثل درناژ آبسه).
• به طور معمول، یبوست، با مسهل‌ها، انما و افزایش فیبر و مایع رژیم غذایی درمان می‌شود؛ در موارد توده‌های مدفوعی، برداشتن دستی توده انجام می‌شود؛ داروهای مسبب را قطع کنید (از قبیل نارکوتیک‌ها).
• ممکن است مشاوره با متخصص گوارش یا جراح ضروری باشد.

تشخیص افتراقی

یبوست/ ناتوانی در عبور مدفوع

• اغلب از کم‌آبی بدن یا دهیدراتاسیون و یا کاهش دریافت فیبر رژیم غذایی ناشی می‌شود.
• بیماری هیرشپرونگ (بیماری اعضای جدار روده)
• داروها (از قبیل نارکوتیک‌ها، اوپیات‌ها، آنتی‌کولینرژیک‌ها)
• سندرم Ogilvie (انسداد کاذب کولون)

آسیت

• بدخیمی
• سندرم نفروتیک
• بیماری کبدی
• نارسایی احتقانی قلب

انسداد روده کوچک و بزرگ

• چسبندگی ناشی از جراحی قبلی
• نئوپلاسم‌ها (خارج از لومن یا داخل لومن)
• هرنی‌ها
• بیماری کرون
• آبسه‌ها
• ولولوس
• درهم فرورفتگی روده (به ندرت در بالغین)
• انسداد کاذب کولون (سندرم Ogilvie)
• ایلئوس (پس از جراحی، اختلال الکترولیتی، داروها، سپسیس)

توده بافت نرم

• تومور (از قبیل تخمدانی، رحمی، روده‌ای، کبدی)
• فیبرویید رحمی
• لیپوما
• هرنی‌ها
• تنگی پیلور (به طور اولیه در نوزادان)
• حاملگی
• لنفادنوپاتی وسیع (مثل لنفوما)
• ارگانومگالی (از قبیل هپاتومگالی، اسپلنومگالی)
• عفونت (داخل شکمی یا آبسه لوله‌ای تخمدانی)
• آنوریسم آئورت شکمی

کیست

• کیست مزانتریک
• کیست هیداتید
• در اثر لارو اکینوکوکوس گرانولوزوس ایجاد می‌شود.
• به طور معمول، در کبد بیماران با شرح حالی از مسافرت به مناطق گرمسیر، یافت می‌شود.

کیسه صفرای قابل لمس (علامت کوروازیه (courvoisier’s))

• انسداد مجرای صفراوی مشترک