بیماری تراخم چیست و چه علایمی دارد؟ شیوه درمان تراخم
– تَراخُم – trachoma واژه‌ای یونانی به نام چشم ناهموار – زبر) است و به نوعی بیماری عفونی چشم گفته می‌شود که شایع‌ترین علت نابینایی عفونی سراسر جهان به شمار می‌آید و حدود ۸۴ میلیون نفر در تمام دنیا مبتلا به این بیماری هستند و پیش از ۸۲ میلیون نفر در اثر آن دچار اختلال بینایی شده‌اند.
عامل تراخم، نوعی باکتری موسوم به کلامیدیا تراکوماتیس – chlamydia trachomatis است که از طریق تماس مستقیم با ترشحات چشم، بینی و حلق فرد مبتلا با تماس با وسایل مورد استفاده وی انتقال می‌یابد.
– کودکان بیش از سایرین مستعد ابتلا به این عفونت هستند ولی غالباً نابینایی پیش از بلوغ روی نمی‌دهد.
– در دسترس نبودن آب سالم، فقر، مگس، تماس نزدیک با گاو، فقدان توالت‌های صحرایی، جمعیت زیاد و برخی عوامل مرتبط با بروز تراخم به شمار می‌آیند. کثیف بودن صورت و چشم کودکان، انتقال ترشحات آلوده چشم را از یک کودک به کودک دیگر تسهیل می‌کند. بیشترین سرایت تراخم در افراد یک خانواده روی می‌دهد.
– بیماری با علایم التهاب ملتحمه – کُنژُنکتیویت) یا تحریک و قرمزی چشم آغاز می‌شود. التهاب ملتحمه، «تراخم فعال»، نام دارد و معمولاً در کودکان و به ویژه در سنین پیش از دبستان روی می‌دهد و با برجستگی‌های ناهموار در سطح زیر پلک بالا و التهاب غیراختصاصی و ضخیم شدگی آن مشخص می‌شود.
تراخم فعال اغلب تحریک کننده و با ترشح آبکی همراه است. ممکن است عفونت میکروبی ثانویه روی دهد و موجب بروز ترشح چرکی شود.
– تغییرات دیررس‌تر تراخم، «تراخم سیکاتریسی» نام دارد که با ایجاد بافت جوشگاهی – اسکار) در پلک شناخته می‌شود و به تخریب و ناهموار و زبر شدن پلک می‌انجامد. در نتیجه این تغییرات، مژه‌ها بر روی سطح چشم ساییده می‌شوند که به این وضعیت تریکیازیس – trichiasis می‌گویند که در نتیجه آن، کدورت، زخم و اسکار در قرنیه ایجاد می‌شود که در نهایت به کوری می‌انجامد.
– سایر علایم تراخم عبارتند از: ترشح چرکی و تورم پلک‌ها، تورم غدد لنفاوی جلوی گوش‌ها، عوارض دیررس گوش، بینی و حلق.
با اینکه تراخم در بسیاری از کشورهای توسعه یافته ریشه‌کن شده است ولی هنوز در بسیاری از نقاط در حال توسعه و به ویژه، مناطق محروم از آب و بهداشت عمومی دیده می‌شود.
سازمان بهداشت جهانی، هدف سال ۲۰۲۰ خود را ریشه کنی نابینایی ناشی از تراخم در سراسر جهان اعلام کرده است.
- آنتروپیون – entropion) عبارت است از چرخش پلک و مژه‌ها به طرف داخل و بر روی سطح قرنیه که فرم دردناکی از نابینایی دایمی را به دنبال دارد. چنان چه تراخم تحت درمان قرار نگیرد و عود کند این عارضه روی می‌دهد.
درمان‌های مرسوم
– پس از تشخیص بیماری که به وسیله چشم پزشک و براساس معاینه چشم صورت می‌گیرد برنامه کنترل و درمان تراخم که از سوی سازمان بهداشت جهانی اعلام شده است به مرحله عمل در می‌آید. در این برنامه، استفاده از یک دوز خوراکی آنتی یوتیکی موسوم به آزیترومایسین به میزان ۲۰
میلی‌گرم بر حسب هر کیلوگرم وزن بیمار یا پماد چشمی تتراسایکلین ۱٪ – روزی 2 بار به مدت ۶ هفته) توصیه می‌شود. آزیترومایسین را می‌توان از ۶ ماهگی تجویز کرد و مصرف آن در زنان باردار نیز آزاد است. در این برنامه، انجام جراحی به منظور اصلاح مراحل پیشرفته بیماری و تمیز کردن مرتب صورت به منظور کاهش انتقال بیماری تراخم مدنظر گرفته است.
همچنین فراهم آوردن امکان استفاده از آب بهداشتی، از بین بردن مگس‌ها، استفاده از توالت‌های صحرایی، آموزش بهداشت و عدم تماس با حیوانات بخش دیگر برنامه کنترل و درمان تراخم پیشنهاد شده از س.ی سازمان بهداشت جهانی را تشکیل می‌دهد.
– کدام افراد بیشتر مبتلا به تراخم می‌شوند؟
– افراد، به ویژه کودکانی که صورت تمیزی ندارند و ترشحات بینی و چشم خود را پاک نمی‌کنند و یا دایماً مگس در اطراف چشم و بینی و دهان آنها حضور دارد، دو برابر افراد و کودکان دارای صورت تمیز مبتلا به تراخم می‌شوند.
