بی‌اختیاری مدفوع چه علت‌هایی دارد و درمان‌های آن کدامند؟
بی‌اختیاری مدفوع (Fecal incontinence) عبارت است از ناتوانی در کنترل و نگهداری دفع مدفوع یا نشت غیر منتظره مدفوع از رکتوم.
بیش از 5.5 میلیون آمریکایی مبتلا به بی‌اختیاری مدفوع هستند.
بی‌اختیاری مدفوع در هر سنی ممکن است دیده شود و در زنان وافراد مسن شایع‌تر است.
بی‌اختیاری مدفوع موجب خجالت‌زدگی، ناراحتی یا سرافکندگی و انزوای فرد می‌شود.
علل بی‌اختیاری مدفوع عبارتند از:
- یبوست
- آسیب عضلات اسفنکتر مقعد، مثلاً به دنبال زایمان، قرار دادن فورسپس در هنگام زایمان، یا پس از جراحی همورویید
- آسیب دیدگی اعصاب عضلات اسفنکتر مقعد یا رکتوم (راست روده) مثلاً در اثر زایمان، سکته مغزی، دیابت یا ام‌اس
- کاهش گنجایش ذخیره‌سازی مدفوع در رکتوم (مثلاً به دنبال جراحی یا رادیوتراپی رکتوم)
- اسهال
- اختلال عملکرد کف لگن
یبوست از شایع‌ترین علل بی‌اختیاری مدفوع است. در اثر یبوست، مقدار زیادی مدفوع سفت در رکتوم تجمع می‌یابد و سپس، مدفوع آبکی می‌تواند از اطراف مدفوع سفت نشت کند. یبوست همچنین موجب کشیده شدن بیش از حد و در نتیجه، ضعیف شدن عضلات رکتوم می‌شود و این اختلال به عدم کنترل مدفوع می‌انجامد.
درمان‌های مرسوم
پزشک معالج، پس از تشخیص بیماری، از روش‌های مختلف برای درمان بیماری استفاده می‌کند.
تشخیص: بی‌اختیاری مدفوع با استفاده از شرح حال، معاینه فیزیکی، مانومتری (یا دفکوگرافی defecography) که عبارت است از رادیوگرافی از رکتوم در هنگام دفع مدفوع، پروکتوسیگموییدوسکوپی (مشاهده داخل رکتوم به وسیله سیگموییدوسکوپ) و الکترومیوگرافی مقعد صورت می‌گیرد.
درمان بی‌اختیاری مدفوع بر حسب علت و شدت آن متفاوت است و شامل تغییرات رژیم غذای، تجویز دارو، آموزش کنترل دفع مدفوع و جراحی می‌شود.
داروهای مورد استفاده در بی‌اختیاری مدفوع عبارتند از: داروهای مسهل مثل بیزاکودیل یا داروهای ضد اسهال مثل لوپرامید یا دیفنوکسیلات (در صورت وجود اسهال)
جراحی در مواردی به کار می‌رود که بی‌اختیاری مدفوع در اثر آسیب کف لگن، مجرای مقعدی یا اسفنکتر مقعد ایجاد شده باشد.
پرسش و پاسخ
در صورت وجود ناراحتی در ناحیه مقعد و اطراف آن چه کارهایی باید انجام داد؟
پوست اطراف مقعد، نازک و حساس است و ممکن است در اثر یبوست و اسهال، یا تماس با مدفوع، درد یا خارش ناحیه مزبور ایجاد شود. با اقدامات زیر می‌توان این مشکل را برطرف نمود:
- شستشوی ناحیه مقعد با آب (نه صابون) پس از اجابت مزاج. شستشو با آب ولرم ترجیح دارد.
- استفاده از دستمال توالت برای تمیزکردن مقعد باعث ایجاد خراش و تحریک بیشتر پوست می‌شود. می‌توان از دستمال‌های مرطوب بدون الکل استفاده کرد.
- پس از شستشو صبر کنید تا پوست اطراف مقعد در اثر جریان هوا خشک شود و در صورتی که برای این کار فرصت ندارید به آرامی، پوست ناحیه را با دستمال بدون پرز خشک کنید.
- از پزشک خود بخواهید کرم مرطوب کننده مناسبی را که به پیشگیری از تحریک پوست در اثر تماس مستقیم با مدفوع کمک می‌کند معرفی نماید.
- برای تسکین احساس ناراحتی و خارش در مقعد، از پودر تالک استفاده کنید.
- لباس زیر باید نخی و آزاد باشد. شورت کثیف را هر چه زودتر عوض کنید.
