تومور غده هیپوفیز چیست و چه علائم و نشانه‌هایی دارد؟ راه‌های تشخیص و درمان

چه بیماری‌های دیگری شبیه تومور غده هیپوفیز هستند؟

• کارسینوم
• کرانیوفارنژیوم
• مننژیوم
• تومور سلول زایا
• کوردوما
• گلیوما
• تومورهای متاستاتیک
• شرایط التهابی (مثل، سارکوئیدوز، هیستوسیتوز)
• آنوریسم بزرگ
• کیست بن‌بست راتکه
• سندرم زین خالی

چگونگی ایجاد و علت‌های تومور غده هیپوفیز

• آدنوم‌های غده هیپوفیز تقریباً همیشه خوش‌خیم هستند.
• %10-15 نئوپلاسم‌های داخل جمجمه‌ای را شامل می‌شوند.
• تومورها ممکن است ترشحی (%75) یا غیرترشحی (%25) برای پرولاکتین باشند.
• ممکن است از یک فرایند نئوپلاستیک داخل هیپوفیزی یا از طریق تحریک تروفیک زیاد به‌وسیله هیپوتالاموس ناشی شود.
• تومورها به طور وسیع به میکروآدنوم‌ها (کمتر از cm1) و ماکروآدنوم‌ها (بیشتر از cm1) تقسیم می‌شوند.
• شایع‌ترین نوع بافت‌شناختی آدنوم کروموفوب است.

علایم و نشانه‌های بالینی تومور غده هیپوفیز

• علایم تظاهرکننده ناشی از تظاهرات اندوکرین زیادی هورمون (آمنوره، گالاکتوره، آکرومگالی، بیماری کوشینگ، هیپرتیروئیدی ثانویه) و کمبود هورمونی (در موارد آدنوم‌های کروموفوب منجر به پان هیپوپیتوئیتاریسم) یا فشار بر روی کیاسمای بینایی (نقایص میدان بینایی و سردرد) هستند.
• به‌ندرت، آپوپلکسی هیپوفیز (انفارکتوس) ممکن است ایجاد شود که سبب پان‌هیپوپیتوئیتاریسم و کوری می‌شود.

چگونه بیماری تومور غده هیپوفیز را تشخیص بدهیم؟ روند و شیوه بررسی

• MRI ممکن است یک تودهٔ زینی با امکان گسترش فوق‌زینی و انحراف ساقهٔ غده هیپوفیز را نشان دهد.
• MRI تنها 70% میکروآدنوم‌ها را شناسایی می‌کند.
• ماکروآدنوم‌ها ممکن است بزرگی منتشر زین ترکی و یا تخریب آن را به همراه داشته باشند.
• ارزیابی اندوکرین آغازین شامل سطوح پرولاکتین، هورمون رشد، ACTH، LH، FSH، TSH و تیروکسین، کورتیزول، فاکتور رشد شبه انسولین – 1 (IGF-1)، تستوسترون و استرادیول است.

راه‌های درمان تومور غده هیپوفیز

• فارماکوتراپی گیرنده/ هورمون (مثل آگونیست‌های دوپامین، آنالوگ‌های سوماتوستاتین) درمان اولیه است.
• پرولاکتینوماها به وسیله آگونیست‌های دوپامینرژیک (مثل کابرگولین، پرگولید، بروموکرپتین) درمان می‌شوند.
• برداشت جراحی برای تومورهایی که تهدیدکنندهٔ مسیرهای بینایی هستند نگه داشته می‌شود. بسیاری از این موارد از طریق ترانس اسفنوئید مورد جراحی قرار گیرند.
• رادیوتراپی برای آدنوم‌های مقاوم یا راجعه
• جایگزینی هورمونی برای کمبودهای هورمون و کم‌کاری هیپوفیز

پیش‌آگهی/ عوارض

• بیشتر موارد منجر به بقاء طولانی‌مدت و یا درمان قطعی می‌شود.
• رمیسیون با آگونیست‌های دوپامینی تنها در 100-70% پرولاکتینوماها رخ می‌دهد.
• رمیسیون بعد از جراحی برای آکرومگالی یا بیماری کوشینگ ثانویه به آدنوماها، 90-80% است.