منظور از سکته مغزی ایسکمیک چیست؟ شیوه تشخیص و درمان آن چیست؟

چه بیماری‌های دیگری شبیه سکته مغزی ایسکمیک هستند؟

• میگرن عارضه‌دار
• سکته‌های خون‌ریزی‌دهنده
• تشنج‌ها
• انسفالوپاتی‌های متابولیک
• سنکوپ
• سرگیجه وضعیتی
• مولتیپل‌اسکلروزیس
• هیستری تبدیلی
• نئوپلاسم
• مونونوروپاتی (مثل فلج عصب رادیال)
• فلج بل

چگونگی ایجاد و علت‌های بیماری

• سکته‌های ایسکمیک بیش از 80% موارد سکته‌ها را تشکیل می‌دهند.
• شایع‌ترین آنها سکته‌های ترومبوتیک ناشی از آرتریواسکلروز هستند.
• ممکن است اینتراکرانیال (معمولاً انسدادی) یا اکستراکرانیال (تنگی یا انسداد شریان کاروتید یا ورتبرال) باشند.
• پاتوفیزیولوژی سکته ایسکمیک ناشی از آرترواسکلروز شامل آمبولی‌های شریان به شریان، ترومبوز، یا اختلالات خون‌رسانی (مثل انسداد کامل شریان کاروتید، ناکافی‌بودن خروجی قلب) است.
• ممکن است ناشی از حالات افزایش انعقادپذیری (مثل سندروم آنتی‌فسفولیپید آنتی‌بادی، فاکتور V لیدن، بارداری، و مصرف قرص‌های خوراکی پیشگیری از بارداری) باشد.
• انفارکت‌های لاکونر %30 از سکته‌های ایسکمیک را تشکیل می‌دهد. اینها انسداد عروق کوچک هستند که علایم نورولوژیک محدود ایجاد می‌کند.
• انفارکت‌های کاردیوآمبولیک (سکته آمبولیک را ببینید) مسئول 25% سکته‌های ایسکمیک هستند.
• دیسکسیون‌های شریانی (دیسکسیون شریانی را ببینید) شایع‌ترین علت سکته‌های ایسکمیک در بیماران بزرگ‌تر از 50 سال و عمدتاً ناشی از تروما است.
• اختلالات نورولوژیک ایجادشده بستگی به محدوده‌ای دارد که به‌وسیله شریان درگیر خون‌رسانی می‌شود.
• ایسکیمی کاروتید سبب سکته جریان خون قدامی می‌شود که باعث اختلال عمل نیمکره‌های مغز و چشم‌ها می‌شود.
• ایسکمی ورتبروبازیلر باعث سکته در جریان خون خلفی می‌شود که سبب اختلال عمل ساختمان‌های حفره خلفی (مثل مخچه و ساقه مغز)، قسمت‌هایی از لوب‌تمپورال، و لوب‌اکسی‌پیتال می‌شود.

علایم و نشانه‌های بالینی سکته مغزی ایسکمیک

• بستگی به انتشار آن دارد.
• سکته جریان خون قدامی: ضعف موضعی، اختلالات حسی، یا آفازی
• سندروم‌های سکته در جریان حون خلفی اغلب به شکل پیچیده‌تری تظاهر می‌کنند.
• انفارکت تالامیک: اختلال حسی به‌صورت درد تالامیک
• انفارکت تگمنتوم مغز میانی: همی‌پارزی طرف مقابل، افتالموپارزی
• انفارکت پایک مغز میانی: همی‌پارزی طرف مقابل، افتالموپارزی
• انفارکت پونز: فلج حرکت توأم چشم‌ها، مردمک‌های نوک سنجاقی، فلج چشمی بین‌هسته‌ای، کوآدری پارزی، حالت “locked-in”، کما
• اکسی‌پپتال: همونیموس همی‌آنوپی
• لترال مدولا: اختلال ضربدری (crossed)، آتاکسی، دیزآرتری، خشونت صدا، هورنر
• مدیال: انحراف زبان، همی‌پارزی

چگونه بیماری سکته مغزی ایسکمیک را تشخیص بدهیم؟ روند و شیوه بررسی

• شرح حال و معاینه نورولوژیک
• تست‌های اولیه آزمایشگاهی شامل CBC، پلاکت‌ها، گلوکز، پروفایل چربی، میزان هموسیستئین، و پروتئین واکنشی C است (انجام آزمایش‌های انعقادی در افراد جوان‌تر اندیکاسیون دارد).
• انجام CT اسکن بدون کنتراست سر برای بررسی خون‌ریزی، تومور، و انفارکت، هرچند انفارکت‌های حاد حداقل تا 24 ساعت در CT قابل مشاهده نخواهند بود.
• MRI مبتنی بر انتشار، انفارکت را در طی دقایقی پس از بروز نشان خواهد داد.
• انجام اکوکاردیوگرام برای یافتن منشأ قلبی (برای مشخص‌کردن آمبولی قلبی TEE دقیق‌تر از TTE است).
• انجام CTA یا MRA برای تشخیص تنگی یا انسداد شریان‌های خارج یا داخل جمجمه‌ای
• از مطالعات داپلر کاروتید یا ورتبرال نیز برای بررسی تنگی یا انسداد شریانی استفاده می‌شود.
• امروزه از آنژیوگرام با کاتتر کمتر استفاده می‌شود اما این روش همچنان استاندارد طلایی در تشخیص تنگی شریانی است.

راه‌های درمان سکته مغزی ایسکمیک

• درمان فوری شامل تثبیت گلوکز و فشار خون است (تنها فشارهای بالاتر از 115/220 را کاهش دهید) زیرا ممکن است این فشار برای حفظ خون‌رسانی مغزی ضروری باشد (فشار خون سیستولیک را به زیر 180 کاهش ندهید).
• در صورتی که بیش از 3 ساعت از شروع علایم نگذشته باشد، می‌توان درمان ترومیولیتیک انجام داد (با 6% خطر خون‌ریزی).
• درمان ترومبولیتیک داخل شریانی در موارد انسداد MCA یا بازیلر در مراکز درمانی تخصصی‌تر انجام می‌شود.
• اغلب درمان ضدانعقادی با هپارین مورد استفاده قرار می‌گیرد اما شاهدی بر بهترشدن نتیجه وجود ندارد.
• پیشگیری ثانویه عبارت است از داروهای ضدپلاکتی (آسپیرین، کلوپیدوگرل، دی‌پیریدامول/ آسپیرین)، درمان با استاتین‌ها در هیپرلیپیدمی، و کنترل فشار خون.
• درصورتی که منشأ قلبی یافت شد (مثلاً فیبریلاسیون دهلیزی)، درمان ضدانعقادی درازمدت با وارفارین اندیکاسیون دارد.
• انجام اندآرترکتومی کاروتید (یا استنت‌گذاری از طریق پوست) در موارد تنگی بیش از 70% در شریانی که ایجاد علامت کرده است صورت می‌گیرد.

پیش‌آگهی/ عوارض

• %20 مرگ و میر فوری
• %70 بیماران دچار درجاتی از ناتوانی می‌شوند.
• در بیمارانی که تحت درمان قرار نگیرند 10% احتمال وقوع مجدد سکته وجود دارد.
• داروهای ضدپلاکت احتمال سکته مجدد را به میزان 20% کاهش می‌دهند.
• استاتین‌ها و کنترل فشار خون (به‌ویژه به‌وسیله مهارکننده‌های ACE) احتمال وقوع مجدد را 30% کاهش می‌دهند.
• تصحیح بیشتر عوامل خطرساز شامل توقف سیگارکشیدن، ورزش و کاهش وزن، و درمان مناسب دیابت است.
• %50-70 بیماران استقلال خود را به دست می‌آورند.
• تا 80% بیماران توانایی راه‌رفتن را به‌دست می‌آورند.
• حدود 50% بیماران سکته‌ای، در نهایت در اثر MI فوت می‌شوند.
• درمان‌های فیزیکی، شغلی، و کلامی بسیار سودمند هستند و باید هرچه سریع‌تر آغاز شوند