وسواس در کودکان و راه‌های مقابله با آن
اگر می‌بینید کودکتان بیش از اندازه به مرتب بودن لباسش حساس است و دائم لباس عوض می‌کند یا مرتب دست‌هایش را می‌شوید و وقتی نوبت مسواک زدن می‌شود دست برنمی‌دارد یا در مرور درس‌هایش افراطی عمل می‌کند و بیش از اندازه لازم درس می‌خواند و مشق می-نویسد، بهتر است به این نکات توجه کنید. کودک وسواسی، خود را از درون تحت فشار می‌بیند؛ فشار برای انجام دادن کارها، برای رسیدن به هدف، برای پیشرفت و موفقیت. وقتی کودک وارد سنین نوجوانی می‌شود، همین مسئله موجب طردشدگی، انزوا و تنهایی او می‌شود. زمانی که کارهای روتین بر زندگی کودک تسلط می‌یابد و در عملکرد معمول او اخلال ایجاد می‌کند، جای نگرانی دارد.
وسواس در کودکان بیشتر به شکل ترس از کثیفی، نیاز به همدردی، دلسوزی و رسیدگی، توجه بیش از اندازه به ظاهر خود، ترس شدید از داشتن بیماری‌ها یا صدمه دیدن یکی از اعضای خانواده و … بروز می‌کند. والدین باید میزان نوشتن مشق لازم و مصرف پاک کن و نحوه حاضر کردن درس را در کودک کنترل کنند، تعویض لباس، مراسم طولانی برای انجام کارهایی مثل استحمام یا خوابیدن کودک را کنترل کنند که خارج از قاعده نباشد. اگر فرزند شما دچار این اختلال است، برای درمان وی حتما از متخصصان روان‌شناسی برای کاربرد رفتار درمانی و درمان دارویی کمک بگیرید. وسواس معمولاً با اختلالات اضطرابی، افسردگی، اختلالات مربوط به کمبود توجه، بیش فعالی، اختلالات مربوط به یادگیری، اختلالات رفتاری مثل ناخن جویدن، تیکهای عصبی، خارش پوست و … همراه است. اگر فرزند شما دچار این اختلال است، درمان وی حتما از متخصصان روان‌شاسی برای کاربرد رفتار درمانی و درمان دارویی کمک بگیرید.
تیک عصبی در کودکان
تیک، انقباض غیر ارادی و ناگهانی ماهیچه است. عادت تیک می‌تواند در رفتارهایی نظیر شانه بالا انداختن، پلک زدن، تنگ کردن چشم‌ها، تکان‌های تند سر یا شانه، شکلک درآوردن، تکان دادن سر به طرفین یا پایین آوردن سر و یا چین دادن بینی دیده شود. این تیکهای حرکتی در دوران کودکی کاملاً معمول هستند. با آماری که انجمن روانپزشکی آمریکا گزارش داده است، پنج الی بیست و چهار درصد از کودکان دارای نوعی تیک هستند. تیک در مردها سه برابر بیشتر از زن‌هاست و تیکهای مزمن بیشتر بین سنین شش تا دوازده سالگی دیده می‌شود.
تیکهای گذرا: تیکهای حرکتی معمول که اغلب در حدود سه ونیم سالگی شروع می‌شوند به کودکان کمک می‌کنند تا انرژی عصبی را آزاد کنند. هفتاد و پنج درصد از کودکان این نوع تیک را در عرض شش‌ماه پشت سر می‌گذارند. اگر کودک شما گرفتار تیک شد، بهترین راه، نادیده گرفتن آن است. به آن توجه نکنید یا به کودکتان برای ترک آن نق نزنید. شما می‌توانید برای جلوگیری از تبدیل شدن این عمل به یک عادت، با تمرین کردن روش‌های پیشگیرانه که بعداً در این سلسله مقالات توضیح داده می‌شود، به کودکانتان کمک کنید ولی تیکهای گذرا نباید در برنامهٔ کامل ترک عادت مورد توجه قرار گیرد.
تیکهای مزمن: اگر تیک بیش از دوازده ماه ادامه یابد، تیک مزمن محسوب می‌شود. تیکهای مزمن پایدار هستند و معمولاً انقباض ماهیچه در آنها بیش از حد و بسیار شدید است. این تیکها مشخصاً به صورت حمله‌های دوره‌ای صورت می‌گیرند و غالباً شدت آنها ماه به ماه، روز به روز یا حتی ساعت به ساعت تغییر می‌کند. در حقیقت رفتار تیکی ممکن است برای هفته ها یا ماه‌ها کاملاً محو شود اما دوباره ظاهر گردد. تیکهای مزمن می‌توانند و باید با برنامه‌ای که شرح داده می‌شود، متوقف شوند.
زمانی اعتقاد بر این بود که تیکها علامت بیرونی احساسات سرکوب شده و تعارضات و کشمکش‌های درونی‌اند. امروزه در بسیاری از نقاط جهان آن را ترکیبی از عوامل محیطی و زیستی می‌دانند. تاریخچهٔ خانوادگی در مورد تیکها نشان می‌دهد که تقریباً در یک سوم همهٔ موارد محققان بر این باورند که مسئله، پایهٔ ژنتیکی دارد یا در برخی حالات ممکن است این عادت از طریق تقلید به دست آید. همچنین مشخص شده است که رفتارهای تیکی در زمان فشارهای عصبی افزایش می‌یابد که این امر به «تیک عصبی» منجر می‌شود. اگر در خانوادهٔ شما سابقه‌ای از رفتارهای تیکی دیده می‌شود، راه‌هایی وجود دارد که شما می‌توانید احتمال رشد تیک مزمن در کودکتان را کاهش دهید. اگر کودک شما از تیکها رنج می‌برد، اطلاعات ذیل می‌تواند برای کاهش تکرار و شدت این عادت مورد استفاده قرار گیرد. به لحاظ این که رفتارهای تیکی غالباً با فشار روحی تشدید می‌شوند، عناصری را در زندگی کودکتان جستجو کنید که ممکن است منشأ ناراحتی یا نگرانی او کردند. آیا آنان تلاش می‌کنند که از تکالیف مدرسه و درس‌ها عقب نماینند؟ آیا انتظارات ورزشی آنان بالاست؟ آیا مشکلات زناشویی شما باعث پریشانی آنها می‌شود؟
برای کاهش تنش‌های احتمالی کودکان، تا آن جایی که ممکن است برای ایجاد آرامش و اطمینان و حذف موقعیت‌های فشارزا بکوشید و با آنان مهربان باشید. تعداد تیک اغلب با کاهش فشار روحی، تقلیل می‌یابد.
