جابجایی (در رفتگی) کشکک زانو: علائم، تشخیص و درمان با جراحی
رپورتاژ
در رفتگی پاتلا کشکک زانو نوعی آسیب‌دیدگی است که در آن کشکک زانو جابجا می‌شود. در رفتگی کشکک زانو معمولاً حین فعالیت‌های ورزشی و در اثر وارد آمدن فشار زیاد به زانو اتفاق می‌افتد. احتمال بروز جابجایی کشکک در خانم‌ها بیشتر از آقایان است و ضعف ماهیچه‌ها منجر به افزایش احتمال بروز آن می‌شود.
علائم دررفتگی کشکک زانو
به نقل از دکتر فرخانی متخصص طب فیزیکی و درمان دردهای عضلانی علائم دررفتگی کشکک زانو بر اساس نحوه و شدت آسیب‌دیدگی و همچنین صدمات دیگری که به زانو وارد شده است متفاوت است. در مواردی که آسیب‌دیدگی جزئی است ممکن است ورزشکار بتوانید بلافاصله، فعالیت‌های ورزشی خود را ادامه دهد. در موارد شدیدتر ممکن است بیمار دچار درد و محدودیت‌های حرکتی شود.
علائم اولیه دررفتگی کشکک زانو عبارتند از:
- ناتوانی حرکتی: اگر دررفتگی کشکک زانو در قسمت بیرونی زانو اتفاق افتاده باشد، پا ممکن است در وضعیت خم شده باقی بماند و حرکت دادن آن بسیار دشوار باشد.
- خالی کردن زانو: زمان که فشار به پای آسیب‌دیده وارد می‌شود، زانو خالی کرده و نمی‌تواند وزن بدن فرد را تحمل کند.
- جابجایی کشکک زانو: در دررفتگی‌های متوسط تا شدید، کشکک زانو علاوه بر این که از مفصل دور می‌شود بلکه به سمت خارج از پا هم جابجا می‌شود.
- کشکک زانوی بسیار متحرک: زمانی که کشکک زانو از محل جلوی زانو خارج نشود اما دررفته باشد احتمالاً بیمار می‌تواند کشکک را با یک دامنه حرکتی گسترده در جلوی مفصل زانو حرکت دهد یا ممکن است کشکک زانو از محل خود خارج شود. به زانویی که بسیار متحرک است گاهی اوقات ممکن است “زانوی وِل ” نیز گفته شود.
- درد در حالت ایستاده: دررفتگی کشکک زانو ممکن است در هنگامی که فرد سعی می‌کند بایستد یا بر زانوی خود فشاری وارد کند باعث بروز درد تیزی در جلوی زانو شود. به مرور زمان، درد در کشکک زانو مبهم می‌شود که لزوماً نشانه بهبودی نیست.
- حساسیت موضعی نسبت به درد: معمولاً زمانی که کشکک زانو را لمس می‌کنید، درد می‌گیرد.
- کبودی: در دوران بهبودی ممکن است کبودی در جلوی کشکک زانو یا اطراف آن دیده شود؛ به خصوص اگر آسیب‌دیدگی به دلیل ضربه مستقیم ایجاد شده باشد.
- تورم: تورم کشکک زانو که به آن “آب آوردن زانو” نیز گفته می‌شود ممکن است در زمانی که مایعات در اطراف کشکک زانوی آسیب‌دیده جمع شده باشد ایجاد شود. این تورم ممکن است با ناتوانی ورزشکار در حرکت دادن یا صاف کردن پا همراه باشد.
تشخیص
با این که ممکن است دررفتگی کشکک زانو را بتوان با چشم غیرمسلح نیز دید اما پزشکان از فرایندهای جامع تشخیصی برای تعیین وجود و شدت دررفتگی کشکک زانو استفاده می‌کنند. این فرایند احتمالاً شامل بررسی کامل سوابق پزشکی بیمار، معاینه بالینی و استفاده از روش‌های تصویربرداری تشخیصی می‌شود.
سابقه بیمار
برای تعیین احتمال دررفتگی کشکک زانو ممکن است پزشک سؤالات زیر را از شما بپرسد:
- آیا در گذشته نیز دچار آسیب‌دیدگی‌های زانو شده‌اید؟
- آیا کشکک زانوی شما قبلاً نیز دچار دررفتگی شده است؟ چه مدت قبل؟ اقدامات درمانی که در گذشته برای آن انجام داده‌اید چه بوده است؟
- آیا درد بلافاصله پس از بروز آسیب‌دیدگی شدت یافته است؟ آیا درد به مرور زمان تشدید شده است؟
- آیا درد ضربان دار، تیز یا آزاردهنده است؟ آیا درد متمرکز است؟ آیا درد در هنگام لمس تشدید می‌شود؟
- آیا درد ثابت و مستمر است یا با استراحت تسکین می‌یابد؟
- آیا می‌توانید وزن خود را روی زانو تحمل کنید؟
در هنگام بحث در مورد سابقه بیمار، پزشک احتمالاً معاینه بالینی را شروع می‌کند. انجام دادم این دو فرایند به طور همزمان به پزشک این امکان را می‌دهد که سؤالات مرتبط در مورد علائم فیزیکی را از شما بپرسد. (برگرفته از سایت کلینیک توانبخشی دکتر فرخانی)
معاینه بالینی
معاینه بر تشخیص متمرکز است:
- آیا کشکک زانو به سمت بیرون یا داخل پا حرکت می‌کند یا نه
- آیا آسیب‌دیدگی داخلی باعث بروز تورم شده است یا نه
- آیا ضربه فیزیکی وارده باعث کبودی شده است یا نه
- آیا ورزشکار می‌تواند پای خود را به طور کامل صاف کند یا نه
معاینه فیزیکی همچنین در تعیین این که آیا صدمات دیگری نیز همراه با دررفتگی کشکک زانو ایجاد شده است یا نه نیز بسیار مهم و مؤثر است. (برگرفته از سایت دکتر پورقاسمیان متخصص طب فیزیکی)
تصویربرداری
تصویربرداری نقش مهمی در تشخیص دررفتگی کشکک زانو، تعیین شدت آسیب‌دیدگی و ارائه برنامه درمانی مناسب دارد. دو روش تصویربرداری رایج که برای تشخیص دررفتگی زانو مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی): در این نوع از تصویربرداری از امواج مغناطیسی برای تولید تصاویر از بافت‌های اطراف زانو استفاده می‌شود. اگر پزشک علاوه بر دررفتگی زانو به آسیب‌دیدگی رباط‌ها، تاندون‌ها یا غضروف هم مشکوک باشد از ام آر آی برای تأیید تشخیص استفاده می‌کند.
- اشعه ایکس: این نوع از عکس‌برداری به پزشک این امکان را می‌دهد که تصاویر واضحی از استخوان ساختار مفصل زانو بگیرد. دررفتگی‌های شدید ممکن است تورم بسیار زیاد باشد به طوری که محل کشکک زانو را بدون عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس نتوان پیدا کرد. عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس علاوه بر دررفتگی زانو برای تشخیص شکستگی‌های احتمال کشکک زانو به کار برده می‌شود.
عمل‌های جراحی برای درمان دررفتگی کشکک زانو
در مواردی که دررفتگی کشکک زانو بسیار شدید است یا باعث آسیب‌دیدگی رباط‌ها، تاندون‌ها یا غضروف اطراف شده است، بیمار باید برای جا انداختن کشکک زانو یا ترمیم ساختارهای دیگر تحت عمل جراحی قرار گیرد. عمل‌های جراحی رایج برای درمان دررفتگی کشکک زانو عبارتند از:
- عمل آرتروسکوپی. در این نوع از عمل جراحی یک دوربین کوچک برای دریافت تصاویر وارد مفصل زانو می‌شود و از آن به منظور تعیین آسیب‌دیدگی‌های دیگر که در اثر دررفتگی کشکک زانو ایجاد شده‌اند استفاده می‌شود.
- جراحی ترمیمی و بازسازی: این نوع از عمل جراحی معمولاً پس از عمل جراحی آرتروسکوپی انجام می‌شود. در این عمل، غضروف آسیب‌دیده برداشته شده یا ترمیم می‌شود و کشکک زانوی دررفته جا انداخته می‌شود و رباط‌ها و تاندون‌های آسیب‌دیده نیز ترمیم شده و بازسازی می‌شوند.