آنمی یا کم‌خونی فقر آهن چه علایم و نشانه‌هایی دارد؟ راه‌های تشخیص و درمان آن
علت‌ها و عوامل مستعدکننده آنمی یا کم‌خونی فقر آهن
- اغلب در اثر دریافت کم آهن در رژیم غذایی، سایر علل شامل از دست رفتن خون در قاعدگی، مراحل رشد سریع (نوجوانی)، اهداء خون، از دست دادن خون (خونریزی GI، بیماری هوچکین، قاعدگی شدید)، حاملگی، و سوء جذب (گاسترکتومی، اسپرو، IBD)
- آهن در پروگزیمال روده کوچک جذب و به صورت فریتین ذخیره می‌شود در خون به ترانسفرین متصل می‌شود و برای اتصال RBCS به مغز استخوان منتقل می‌شود.
Iron deficiency anemia
Iron deficiency anemia is a common type of anemia — a condition in which blood lacks adequate healthy red blood cells. Red blood cells carry oxygen to the body’s tissues. As the name implies, iron deficiency anemia is due to insufficient iron.
تشخیص افتراقی آنمی یا کم‌خونی فقر آهن
- تالاسمی یا نقص در سنتز هموگلوبین
- بیماری التهابی مزمن
- سندرم میلودیسپلاستیک
- آنمی آپلاستیک
- آنمی بیماریهای مزمن
- بیماریهای کلیوی، تولید EPO
- وضعیت هایپومتابولیک (سوء تغذیه پروتئین، نقایص اندوکرین مثل کم کاری تیروئید)
- آسیب به مغز استخوان
اپیدمیولوژی آنمی یا کم‌خونی فقر آهن
- اغلب در زنان به علت قاعدگی شایع است. زنان آمریکا هیچ ذخیره آهنی ندارند.
- گیاه‌خواران در خطر بیشتری قرار دارند به علت دریافت کم آهن و دریافت زیاد فسفات که مانع جذب آهن می‌شود.
- حاملگی به علت افزایش استفاده و گسترش خونی
- در مردان دچار آنمی فقر آهن باید به خونریزی GI فکر کرد.
علایم و نشانه‌های آنمی یا کم‌خونی فقر آهن
- ضعف، خستگی و بی‌حالی
- تپش قلب
- رنگ پریدگی
- کاهش تحمل فعالیت، تنگی نفس
- فقر آهن شدید- زخم دهانی (شیلوزیس)
- بلع مشکل
- قاشقی شدن/ مجعد شدن ناخن‌ها (Koilonychia)
- ممکن است باعث نارسایی قلب با برونده بالا شود.
تشخیص آنمی یا کم‌خونی فقر آهن
- کاهش آهن سرم: > dL/µg 30 (150-50: NL)
- افزایش ظرفیت اتصال آهن به ترانسفرین: (TIBC) < 360 (360-300: NL)
- کاهش فریتین: >15 (نرمال مردان: ۱۵۰-۵۰، زنان ۵۰-۱۵)
- کاهش اشباع ترانسفرین: >10% (نرمال ۵۰-۲۵%)
- در مقابل آنمی بیماریهای مزمن با افزایش فریتین، کاهش TIBC، افزایش اشباع ترانسفرین
- آزمایش مغز استخوان: کاهش سیدروبلاست‌ها
- اسمیر محیطی: آنمی میکروسیتیک، هیپوکروم، آنیزوسیتوز، پوئی کیلوسیتوز، ممکن است افزایش پلاکت دیده می‌شود.
- بررسی‌ها باید شامل سابقه رژیم غذایی، وضعیت قاعدگی و سابقه فامیلی باشد. (رد تالاسمی و سایر علل)
درمان آنمی یا کم‌خونی فقر آهن
- درمان علت زمینه‌ای- مکمل آهن در موارد کمبود تغذیه‌ای
- متوقف کردن از دست دادن خون
- درمان سوء جذب
- مکمل آهن- خوراکی: فروس سولفات mg325 خوراکی TID بین وعده‌های غذایی.
- تزریقی: در صورت عدم تحمل آهن خوراکی را تحمل کند یا فقر آهن شدید از تزریق وریدی یا عضلانی آهن دکستران استفاده می‌شود. (باید از نظر علائم آلرژی تست شود).
- مطمئن شوید که آنمی فقر آهن درست است. در هموگلوبینوپاتی‌ها یا خونسازی غیرموثر احتمال ایجاد وضعیت افزایش بار اضافی آهن وجود دارد.
پیش آگهی/ سیر بالینی آنمی یا کم‌خونی فقر آهن
- مراحل:
- تخلیه ذخایر آهن: کاهش ذخیره مغز استخوان، کاهش فریتین سرم، افزایش TIBC
- خونسازی با کمبود آهن: کاهش آهن سرم
- کاهش اشباع آهن
- آنمی فقر آهن: آنمی هیپوکرم میکروسیتیک با آنیزوسیتوز/ پوی کیلوسیتوز
- در صورت تصحیح فقر آهن سیر بیماری خوش‌خیم است ولی در صورت ایجاد نارسایی قلبی در بیماران با ذخیره قلبی پایین، وخیم می‌شود.