آنمی یا کم‌خونی مگالوبلاستیک چیست؟ چه علایم و نشانه‌هایی دارد؟ راه‌های تشخیص و درمان
علت‌ها و عوامل مستعدکننده آنمی یا کم‌خونی مگالوبلاستیک
- کمبود ویتامین ۱۲B یا فولات باعث اختلال در سنتز DNA می‌شود. بنابراین تقسیم سلولی با وجود نمو طبیعی سیتوپلاسمی کُند شده و منجر به ایجاد RBC های بزرگ و مگالوبلاستیک می شود.
- کمبود ویتامین ۱۲B ممکن است در اثر دریافت غذایی ویتامین ۱۲B، آنمی پرنیشیوز؛ بیماری‌ها یا رزکسیون ایلئوم که باعث سوء جذب ویتامین ۱۲B می‌گردد، اسپرو Sprue و کرم نواری ماهی (دیفیلوبوتریوم لاتوم)
- کمبود فولات: در الکلی‌ها شایع‌تر است. علل ایاتروژنیک زیادی نیز دارد.
Megaloblastic anemia
Megaloblastic anemia is an anemia (of macrocytic classification) that results from inhibition of DNA synthesis during red blood cell production. When DNA synthesis is impaired, the cell cycle cannot progress from the G2 growth stage to the mitosis (M) stage.
تشخیص افتراقی آنمی یا کم‌خونی مگالوبلاستیک
- ایاتروژنیک: داروهای سیتوتوکسیک (FU-5 و MP- 6)، ضد تشنج‌ها، مهارکننده‌های فولات (تری متوپریم، متوتروکسات)
- سندرم‌های میلودیسپلاستیک یا بدخیمی‌های خونی
- آنمی همولیتیک مزمن
- حاملگی
- بیماری‌های کبدی
- کم‌کاری تیروئید
- سندرم زولینگرالیسون
- پانکراتیت
اپیدمیولوژی آنمی یا کم‌خونی مگالوبلاستیک
- کمبود ویتامین ۱۲B: در افراد گیاه‌خوار و بیماران دچار آنمی پرنیسیوز شایع‌تر است.
- کمبود فولات: الکلی‌ها، سوء تغذیه، ایاتروژنیک
- آنمی پرنسیوز: زنان مسن، با بیماری‌های اتوایمیون همراهی دارد (بیماری گریوز، تیروئیدیت، نارسایی آدرنال)
علایم و نشانه‌های آنمی یا کم‌خونی مگالوبلاستیک
- آنمی: رنگ پریدگی، ضعف، خستگی، کاهش تحمل فعالیت
- کمبود ویتامین ۱۲B- علائم آنمی و ندرتاً ترومبوسیتوپنی (پورپورا)
- زبان صاف، قرمز و گوشتی
- بی‌اشتهایی و کاهش وزن
- علائم عصبی: کرختی، پارستزی، آتاکسی، اختلال اسفنکتر، نشانه‌های رومبرگ و بابنسکی مثبت.
- کمبود فولات:
- اسهال
- شیلوزیس
- گلوسیت
- نشانه‌های سوء تغذیه
تشخیص آنمی یا کم‌خونی مگالوبلاستیک
- CBC: آنمی (هموگلوبین > g/dl 12، MCV < 110) (اگر MCV بین ۱۰۰ و ۱۱۰ باشد باید همولیز، آسیب کبدی، الکلیسم، کم‌کاری تیروئید یا آنمی آپلاستیک را در نظر گرفت).
- اسیمر محیطی: آنیزوسیتوز، پوی‌کیلو سیتوز، RBC هسته‌دار، WBC چند قطعه‌ای، پلاکت‌های بدشکل.
- بیوپسی/ آسپیراسیون مغز استخوان: مغز استخوان پرسلول با کاهش نسبت پیش ساز ، کاهش مگاکاریوسیت‌ها
- سطح ویتامین ۱۲B کمتر از pg/ml 100 (نرمال: ۹۰۰-۲۰۰)
- سطح فولات > یا کاهش فولات RBC.
- آنمی پرنیسیوز: آنتی‌بادی‌های ضد سلول پاریتال در %۹۰ موارد، آنتی‌بادی ضد فاکتور داخلی در %۱۰ موارد.
- تست شیلینگ تشخیص: کمبود تغذیه‌ای یا جذبی ویتامین ۱۲B ناشی از آنمی پرنیسیوز
درمان آنمی یا کم‌خونی مگالوبلاستیک
- تعیین علت‌ها و عوامل مستعدکننده‌های خاص:
- باید کمبود ویتامین ۱۲B قبل از درمان با فولات رد شود. چرا که علائم عصبی با فولات تصحیح نمی‌شود.
- کمبود ویتامین ۱۲B: ویتامین ۱۲B 1000 میکروگرم هفت روز، IM
- کمبود فولات: فولات mg۱ خوراکی QD
- آنمی پرنیسیوز: درمان با ویتامین ۱۲B، IM و گلوکوکورتیکوئیدها
- درمان رشد بیش از حد باکتری‌ها با آنتی‌بیوتیک (تتراسایکلین با آمپی‌سیلین).
پیش آگهی/سیر بالینی آنمی یا کم‌خونی مگالوبلاستیک
- کمبود تغذیه‌ای براحتی با مکمل‌ها جبران می‌شود در عین حال باید علل زمینه‌ای کاملاً مشخص شوند. (مانند افزایش ساخت و ساز سلولی ناشی از بدخیمی، علل ایاتروژنیک، رشد بیش از حد باکتری‌ها)
- آسیب عصبی در اثر کمبود ویتامین ۱۲B در صورت تشخیص زودهنگام ممکن است قابل برگشت باشد.
- آنمی پرنیسیوز با افزایش خطر سرطان معده همراه است و پایش منظم بیماران