بیماری مرموز میگرن و راه‌های درمان آن را بشناسید
رپورتاژ
در هیاهوی مدرنیته، لابه لای برج‌های سر به فلک کشیده، زیر آسمان نیمه خاکستری صنعتی، مابین مشغله‌های کاری و تحصیلی و جنجال‌های خانوادگی چیزی که به راحتی قابل‌چشم‌پوشی به نظر می‌رسد همان سردردهای پی در پی و گاها تشدید شونده‌ای هستند که تا کارد را به استخوان نرسانند معمولاً جزو عادی‌ترین اتفاقات روزانه‌اند. سردرد از هر نوعی که باشد نباید از کنار آن ساده بگذریم. اگرچه اکثر سردردها معمولاً جدی نیستند و مصرف یک مسکن یا استراحت رفع می‌شوند اما گاهی همین سردرد ساده در حکم یک آژیر هشداردهنده عمل می‌کند که از وجود عارضه‌ای جدی در بدنمان خبر می‌دهد. میگرن نوعی شایع از سردرد است که شناخت درست آن و پیشگیری به موقع می‌تواند ما را در کنترل این سردرد کمک کند. برای میگرن درمان قطعی وجود ندارد. اغلب سردردهای میگرنی قابل‌پیشگیری و کنترل هستند. اگر سؤال شما این است که چطور میگرن را کنترل کنیم؟ در گام اول باید مطمئن شوید سردرد شما واقعاً سردرد میگرنی است چون ممکن است میگرن با انواع دیگر سردردها اشتباه گرفته شود.
میگرن را بهتر بشناسید
میگرن را با بررسی فاکتورهای زیر از سایر سردردها تمیز دهید تا راحت‌تر بتوانید آن را کنترل کنید:
سن: سردردهای میگرنی ممکن است در هر سنی رخ دهند. حتی کودکان هم در موارد نادر میگرن را تجربه می‌کنند؛ اما شدت و شیوع سردردهای میگرنی بیشتر در سن میان‌سالی دیده می‌شود و در افراد بالای شصت سال شدت علائم میگرن کاهش و دفعات تکرار آن کمتر می‌شود.
سردرد میگرنی از بعد شکل و محل وقوع و انتشار درد: سردردهای میگرنی معمولاً یک طرفه هستند و ممکن است در ناحیه کناری سر و پیشانی و چشم هم درد احساس شود. اگر چه ممکن است درد میگرن در تمام سر هم گسترش پیدا کند اما معمولاً یکی از نشانه‌های بارز میگرن درد بیشتر در یک طرف سر است. اگر سردرد میگرنی در دو طرف سر باشد، شدت آن در یک طرف بیشتر است. نوع سر درد میگرنی معمولاً به شکل ضربان دار مشاهده می‌شود. سردرد میگرنی معمولاً با علائمی همراه هستند که به شرح زیرند:
علائم قبل از شروع سردرد: در انواعی از میگرن‌ها علائمی قبل از سردرد اصلی رخ می‌دهد که به این نوع میگرن، میگرن اورا می‌گویند. اگر قبل از شروع سردرد علائمی مانند دیدن هاله‌های نور یا شنیدن صداهای گنگ دارید این یک نشانه‌ی بارز در تشخیص سردرد میگرنی است. البته گاهی علائمی مانند خمیازه، دوبینی و تهوع هم نشان‌دهنده‌ی شروع یک سردرد میگرنی هستند.
علائم رایج همراه: معمولاً سردردهای میگرنی با درد شدید سر، حالت تهوع و استفراغ، حساسیت به نور و صدا و بو، مور مور شدن بدن و حتی تنش‌های عصبی، عصبانیت و زودرنجی همراه است. سردرد میگرنی گاهی به حدی شدید می‌شود که فرد قادر به انجام فعالیت‌های روزانه‌اش نیست. یکی از نشانه‌های سردرد میگرنی این است که رفتار و عملکرد فرد می‌تواند آن را تشدید کند؛ مثلاً بالا رفتن از پله‌ها گاهی باعث تشدید سردردهای میگرنی می‌شود.
علائم نادر همراه: حساسیت‌های پوستی، تعریق شدید، اسهال، رنگ‌پریدگی و گرفتگی بینی از علائم دیگر میگرن هستند که گاهی بروز می‌کنند. البته بروز این علائم شایع نیست.
مدت زمان معمول یک سر درد میگرنی: سردرد میگرنی معمولاً بعد از شروع حمله بین ۴ ساعت تا ۷۲ ساعت به طول می‌انجامد. تعداد حمله میگرنی در افراد مختلف متفاوت است و از یک بار در هفته تا چند بار در ماه یا حتی چند بار در طول کل عمر به وقوع می‌پیوندد. شدت درد در سر درد میگرنی به آرامی پیشرفت می‌کند و به اوج می‌رسد و معمولاً چند ساعت طول می‌کشد.
محرک‌های شروع میگرن: اگرچه میگرن مانند دیابت نوع دو معمولاً پیش زمینه ارثی دارد؛ اما علت اصلی آن هنوز ناشناخته است. بعضی از محرک‌ها ممکن است باعث شروع یک حمله میگرنی شوند. برای مثال گرسنگی، استرس و اضطراب، اختلالات هورمونی خستگی بیش از حد و تنش‌های عصبی می‌تواند در بروز حمله‌ی میگرن و تشدید علائم آن مؤثر باشند. همچنین مصرف غذاهای فرآوری شده، لبنیات تخمیری، بستنی، شکلات و الکل و قرص‌های ضد بارداری و برخی داروها شروع یک حمله‌ی میگرنی نقش بسزایی دارند. عوامل محیطی مانند نور نامناسب محیط، تشعشعات الکترونیکی و مغناطیسی مضر مانند امواج موبایل و کامپیوتر و… می‌تواند زمان وقوع یک حمله میگرنی را جلو بیاندازد و علائم آن را تشدید کنند.
عوارض پس از حمله میگرن: شدت سردرد در طول حمله میگرن در افراد متفاوت است و بر همین اساس ممکن است پس از اتمام سردرد میگرنی افراد تجربه‌هایی مانند اختلال در تمرکز، گیجی، عصبانیت، افسردگی و کج‌خلقی را تجربه کنند.
تفاوت سردردهای میگرنی با سایر سر دردها
از جمله مهم‌ترین علائمی که میگرن را از سایر سردردها متمایز می‌کند، نوع درد است. در سردردهای تنشی معمولاً درد در تمام نقاط سر احساس می‌شود و نوع درد ضربانی نیست. سردرد تنشی معمولاً شدید نیست و فرد با وجود درد می‌تواند فعالیت‌های روزمره‌اش را انجام دهد. انقباض عضلات گردن و سر و صورت و همچنین خستگی بیش از حد و فشار کاری زیاد و استرس می‌تواند باعث بروز سردرد تنشی شود. سینوس‌ها مجاری در داخل استخوان‌ها هستند که در ترشح مخاط نقش دارند. گرفتگی این سینوس‌ها به دلیل عفونت‌های قارچی، ویروسی، یا باکتریایی می‌تواند باعث التهاب و سردرد شود. سردردهای سینوسی معمولاً در ناحیه‌ی پیشانی و بالای ابروها احساس می‌شوند. دردهایی که در اثر التهاب و گرفتگی سینوس‌ها ایجاد می‌شوند ممکن است به ناحیه گونه و بینی هم سرایت کنند. نوع دیگری از سردرد به نام سردرد خوشه‌ای وجود دارد که از نظر شدت مانند سردردهای میگرنی است و ممکن است در یک طرف سر احساس شود و البته علائم متفاوتی نسبت به میگرن هم دارد؛ از جمله این علائم می‌توان به درد سوزاننده و پیشرفت درد به سمت چشم و همچنین افتادگی پلک و آب‌ریزش بینی و تورم و قرمزی صورت اشاره کرد. اگر چه شیوع سردردهای خوشه‌ای بسیار کم است. اما در مواردی این سردردهای می‌توانند نشانه‌ی عارضه جدی مانند تومور مغزی باشند. در انواعی دیگر از سردردها اختلالات استخوان‌های گیجگاهی باعث درد در شقیقه‌ها و قسمت بالایی گوش و در سردردهای گردنی در ناحیه‌ی پشت سر و قسمت‌های بالایی گردن درد احساس می‌شود.
توجه به این نکته ضروری است که گاهی سر درد جزو هیچ‌کدام از دسته‌بندی‌های فوق نیست و صرفاً به دلایل مواردی مانند خستگی، تنبلی چشم یا ضعف بینایی، آلرژی یا حساسیت فصلی، کم‌آبی بدن، اختلالات گوارشی و دلایل بسیار دیگر ایجاد شود؛ اما اگر سردرد به‌صورت مزمن و تشدید شونده باشد باید توسط پزشک پیگیری شود تا علت اصلی آن مشخص و در صورت نیاز درمان فوراً آغاز شود. گاهی سردردها هشدارهای خطرناکی هستند که نشانگر بیمارهایی چون مننژیت و آرتریت و توده‌های جمجمه‌ای باشد. پس یک سر درد همان‌قدر که ممکن است کوچک و بی‌اهمیت باشد به همان اندازه می‌تواند مهم و سرنوشت‌ساز باشد.
ارتباط میگرن با سکته مغزی و بیماری‌های قلب و رگ‌ها
ریسک سکته مغزی در بیماران میگرنی که سن ۴۵ سال به بالا دارند و یا سابقه مصرف الکل و سیگار را دارند، بسیار بیشتر از سایر افراد است. جالب است بدانید زنان بیشتر از مردان در معرض سردردهای میگرنی هستند و ریسک سکته مغزی در زنان بیشتر از مردان درگیر میگرن است. ارتباط میگرن و بیماری‌های قلب و عروق قدری پیچیده‌تر است. افراد درگیر با بیماری‌های قلبی بیشتر دچار سردردهای میگرنی می‌شوند و همچنین نمی‌توانند از بعضی داروهای ضد میگرن مانند تریپتان‌ها استفاده کنند؛ چون احتمال تنگی رگ‌ها و آسیب به قلب افزایش می‌یابد و همچنین حمله‌های میگرنی مزمن می‌تواند بر سلامت قلب تأثیر سو بگذارد.
راهکارهایی برای کنترل میگرن
میگرن را خلع سلاح کنید: اگرچه میگرن درمان قطعی ندارد ولی پیشگیری از آن بسیار ساده است. کافی است بررسی کنید چه محرک‌های باعث رخداد حمله میگرنی در شما می‌شود. مثلاً مصرف بعضی از مواد غذایی، کم‌خوابی و برخی تنش‌های عصبی به‌سرعت باعث بروز سردردهای میگرنی در بعضی اشخاص می‌شوند. تجربه‌های سردردتان را مرور کنید تا متوجه شوید محرک‌هایی که باعث شروع میگرن در شما می‌شوند کدام‌اند و تا حد امکان الگوی رفتاری خود را نسبت به آن‌ها اصلاح کنید
از مدیتیشن و ریلکسیشن و یوگا کمک بگیرید: تحقیقات نشان می‌دهد بین تنش‌های عصبی و استرس‌ها با بروز سردرد ارتباط مستقیمی وجود دارد. برای غلبه بر استرس می‌توانید از مدیتیشن کمک بگیرید، انجام بعضی از حرکت‌های یوگا می‌تواند به تسکین آنی سردرد منجر شود. به‌طور کلی برای کاهش دفعات حمله میگرن سعی کنید استرستان را کنترل کنید. در سال‌های اخیر روش‌هایی مانند انرژی درمانی و مغناطیس درمانی هم برای درمان میگرن پیشنهاد شده است. اساس این روش‌ها همگی بر گردش انرژی‌های ماورایی در چاکراها و مریدن‌ها استوار است. افراد زیادی با کمک این روش‌ها سردردهایشان را التیام بخشیدند. دکتر آرام در مجموعه تجسم خلاق با تجربه بالا و تنوع بی نظیر از دوره‌های هیپنوتیزم ، مراقبه، ، کاهش استرس، انرژی درمانی و … به شما در دریافت انرژی مثبت و کنترل استرس کمک می‌کند.
_ از درمان‌های طبیعی کمک بگیرید: از رژیم غذایی سرشار از ویتامین ب و همچنین منیزیم کمک بگیرید. غلات، حبوبات، ماهی و سبزیجات دارای برگ سبز تیره منابع ویتامین و انواع مغزها از منابع غنی منیزیم هستند. استنشاق اسطوخودوس، مصرف زنجبیل و دم‌نوش‌های گیاهی از جمله دم‌نوش بابونه گاوی می‌تواند به پیشگیری از حمله میگرنی و کاهش دفعات حمله میگرن کمک کند.
خواب کافی و استراحت و ورزش در پیشگیری از میگرن نقش اساسی دارند. اختلالات خواب با تأثیر مستقیم بر سیستم عصبی بدن در بروز میگرن نقش مهمی دارند. ورزش هم با بهبود عملکرد دستگاه عصبی و دستگاه گردش خون در پیشگیری و درمان میگرن مؤثر باشد.
درمان‌های دارویی میگرن: رایج‌ترین درمان ایبو پروفن است و اگر ایبو پروفن درد را خنثی نکند ناپروکسن سدیوم جایگزین مناسبی برای آن است. از تریپتان‌ها هم برای پیشگیری و درمان میگرن استفاده می‌شود. بعد از تریپتان‌ها، دی هیدرو گوتامین و ارگوتامین گزینه‌های دیگر برای کنترل میگرن هستند. در مواردی استامینوفن باعث تسکین سردردهای میگرنی می‌شود.
توجه به نکات زیر در درمان دارویی میگرن حائز اهمیت هستند:
نکته اول: داروی میگرن از هر نوعی که باشد باید توسط پزشک تجویز شوید.
نکته دوم: دوز مصرف دارو در میگرن باید از حد معینی تجاوز نکند. مصرف بیش از سه بار در هفته مسکن‌ها و داروهای کنترل‌کننده میگرن باعث بروز سردرد برگشتی می‌شود. با افزایش دوز مصرف داروها بیمار باید مایعات بیشتری مصرف کند.
نکته سوم: مصرف داروهای کنترل‌کننده میگرن ممکن است عوارضی مثل سرگیجه، حالت تهوع، بی‌حسی و درد در قفسه سینه را در پی داشته باشد.
سخن آخر
میگرن نوعی سردرد حاد و تکرارشونده است که ممکن است دارای پیش علائم و پس علائم باشد. مرحله‌ی حمله میگرنی می‌تواند با نشانه‌های دیگر همراه باشد. باید بدانید که سردردها همیشه پیغامشان این است که بدن شما تحت فشار و تنش قرار گرفته است پس برای کنترل میگرن گام اول این است که خودتان را از فشار خارج کنید این فشار می‌تواند فیزیکی و یا روانی باشد. سعی کنید بیشتر از درمان‌های طبیعی برای کنترل میگرن استفاده کنید و در صورت مصرف دارو حتماً با پزشک متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید و میزان مصرف دارو را کنترل کنید.
گفتن این نکته خالی از لطف نیست که گاهی ما به خاطر مشغله‌های کاری از درمان‌های فوری دارویی با دوزهای بالاتر از حد مجاز استفاده می‌کنیم تا زودتر از شر سردرها خلاص شویم. اما همین سر درد به نسبت ساده که به راحتی با خوددرمانی شما برطرف شد می‌تواند به یک سردرد مزمن تکرارشونده تبدیل شود که نه‌تنها فعالیت‌های روزانه را مختل می‌کند؛ بلکه زمینه‌ای خطرناک برای بروز سایر بیماری‌ها به وجود می‌آورد.