نظریه ملکه سرخ در زیستشناسی چیست؟
در کتاب «آلیس آن سوی آینه» (ادامه آلیس در سرزمین عجایب) وقتی آلیس از ملکه سرخ میپرسد که چرا مهرههای پیاده باید دائم بدوند، ملکه میگوید اگر بخواهی به جایی بروی باید بایستی و اگر بخواهی در جایت بمانی باید بدوی. این جواب عجیب با کمال تعجب یک واقعیت دنیای موجودات زنده است.
موجودات زنده دائما در حال خوردن و خورده شدن هستند. نظریه انتخاب طبیعی توضیح میدهد که چطور افراد یک گونه از موجودات زنده برای تنازع بقا با گونههای دیگر و با همدیگر میجنگند تا زنده بمانند و برنده نهایی کسی است – که تطابق بیشتری با شرایط داشته باشند.
نظریه ملکه سرخ نسخه پیچیدهتری از همین نظریه است. طبق این نظریه، شرایط زندگی موجودات زنده وابسته به گونههای دیگری است که با آنها تعامل دارند. بنابراین شرایط هیچگاه ثابت و ساکن نمیماند و در هر نسل شرایط رقابت سختتر از گذشته میشود.
بنابراین افراد هر نسل، گرچه از ژنهای برنده شده در نسل پیشین برخوردارند؛ اما با شرایطی جدید و اغلب دشوارتر روبه رو هستند و این رقابت همیشه ادامه دارد. وقتی این شرایط به ارتباط شکار و شکارچی یا انگل و میزبان فروکاسته شود، میتوان بهتر متوجه ماجرای شد. باکتریهای بیماریزایی که انسانها را بیمار میکنند، انگلهایی هستند که در هر بار حمله تا حد زیادی باعث ایمنسازی بدن انسانها نیز میشوند. دستگاهایمنی دقیقا با همان فرایند انتخاب طبیعی بهبود مییابد و در مرحله بعد حمله باکتریها مقاومتی کارآمد نشان میدهد. بنابراین خیلی از باکتریها میمیرند، مگر آنهایی که براثر جهش تغییر کرده و مهاجمتر شدهاند.
حالا نوبت باکتری هاست که با تواناییهای جدید و دوباره به انسانها حمله کنند. دوباره در یک همهگیری بزرگ انسانهای | زیادی میمیرند و عدهای باقی میمانند که مقاومتر هستند. انسانها دوباره مقاومت میکنند و باکتریها دوباره مهاجمتر میشوند و به ترتیب انسانها و باکتریها همان طور که ملکه سرخ گفته بود، باید برای حفظ موقعیت خود، همیشه در حال دویدن باشند.